“Το Ουκρανικό αυτοκέφαλο και η πανορθόδοξη αλληλεγγύη” Βίντεο
Πρώτη e-Διάλεξη του κύκλου «Καιρός του Ποιήσαι» της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου
Με επιτυχία πραγματοποιήθηκε την Τρίτη 19 Ιανουαρίου 2021, η πρώτη από τις οκτώ διαδικτυακές διαλέξεις του κύκλου «Καιρός του ποιήσαι» της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών Βόλου με ομιλητή τον π. Κύριλλο Γοβορούν (Cyril Hovorun) και θέμα «Το Ουκρανικό αυτοκέφαλο και η πανορθόδοξη αλληλεγγύη».
Η διάλεξη πραγματοποιήθηκε μέσω της πλατφόρμας Zoom στην ελληνική γλώσσα και την παρακολούθησαν περισσότεροι από 90 ακροατές από όλο τον κόσμο. Την εκδήλωση συντόνισε ο Διευθυντής του Συμβουλίου των Εκκλησιών της Βαυαρίας και επιστημονικός συνεργάτης της Ακαδημίας Θεολογικών Σπουδών κ. Γεώργιος Βλαντής. Ο π. Κύριλλος στην εισήγησή του επιχείρησε μια ιστορική επισκόπηση και συστηματική συζήτηση του κρίσιμου αυτού εκκλησιολογικού και κανονικού ζητήματος, το οποίο έχει πρόσφατα προκαλέσει σοβαρές εντάσεις στον ορθόδοξο χώρο παγκοσμίως.
Σύμφωνα με τον ομιλητή, για να καταλάβουμε το λεγόμενο Ουκρανικό ζήτημα, πρέπει να ανατρέξουμε χίλια έτη πριν, όταν το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως ίδρυσε τη Μητρόπολη Κιέβου. Μετά από τις εισβολές των Μογγόλων το 1240, η Μητρόπολη αυτή απέκτησε δύο κέντρα. Το μέρος της που είχε κέντρο τη Μόσχα αυτοανακηρύχθηκε αυτοκέφαλο το 1448. Το άλλο μέρος της Μητρόπολης του Κιέβου, το οποίο βρισκόταν στην τότε Λιθουανία και κάλυπτε τα εδάφη της σημερινής Ουκρανίας, έμεινε πιστό στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Λόγω των συνθηκών που επικρατούσαν τότε και των ανυπέρβλητων εμποδίων στην επικοινωνία, το 1686 η Κωνσταντινούπολη παραχώρησε στη Μόσχα το δικαίωμα της ενθρόνισης των Μητροπολιτών του Κιέβου. Κατά τον 19ο αιώνα, το αυτοκέφαλο συνδέθηκε με το αντι-αποικιακό κίνημα. Μετά την κατάρρευση της Ρωσικής αυτοκρατορίας το 1917, τμήματα της ιστορικής Μητρόπολης του Κιέβου βρέθηκαν να ανήκουν σε ανεξάρτητα κράτη, όπως η Πολωνία και η Ουκρανία. Αργότερα, η κυβέρνηση της Σοβιετικής Ουκρανικής Δημοκρατίας υποστήριξε τη δημιουργία αυτοκέφαλης Εκκλησίας και άρχισε διαπραγματεύσεις με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, όμως αυτό φάνηκε απρόθυμο να παρέμβει. Τα πράγματα άλλαξαν το 1991, όταν η Ουκρανία έγινε ανεξάρτητο κράτος. Αμέσως άρχισε να επιδιώκει το αυτοκέφαλο της Εκκλησίας της. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο δίστασε αρχικά να εμπλακεί στην επίλυση του Ουκρανικού ζητήματος. Το θέμα επιλύθηκε μόνο το 2018, με την Ενωτική Σύνοδο και τη χορήγηση του Τόμου της Αυτοκεφαλίας. Ο ομιλητής τόνισε τη βαρύτητα δύο γεγονότων που συνέβαλαν σε αυτή την κατεύθυνση· του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας μετά την επανάσταση του 2014 και της απουσίας της Ρωσικής Εκκλησίας από την Αγία και Μεγάλη Σύνοδο της Κρήτης το 2016. Ο π. Κύριλλος, απαντώντας και σε καίριες ερωτήσεις των ακροατών, ανέλυσε τη σημασία της παρέμβασης του Οικουμενικού Πατριαρχείου, το οποίο με την προσεκτική άσκηση της εκκλησιαστικής οικονομίας θεράπευσε ένα σχίσμα το οποίο ταλάνιζε επί δεκαετίες την Ορθοδοξία, με αποτέλεσμα εκατομμύρια Ουκρανών πιστών να είναι αποκομμένοι από το Σώμα της κανονικής Ορθοδοξίας. Ο ομιλητής συνέβαλε στην αποδόμηση προπαγανδιστικών ισχυρισμών, ανέδειξε εκκλησιολογικές και κανονικές αντιφάσεις των πολέμιων της ουκρανικής αυτοκεφαλίας, υπογράμμισε τη λειτουργία του ορθοδόξως κατανοούμενου πρωτείου της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως και εξέφρασε την αισιοδοξία του για την υπέρβαση της παρούσας κρίσης, με δεδομένο τον, συγκριτικά με την αναγνώριση άλλων αυτοκεφάλων, ταχύ ρυθμό με τον οποίο άλλες Ορθόδοξες Εκκλησίες εισέρχονται σε κοινωνία με τη νεότευκτη Εκκλησία, ενώ ανέλυσε και πολιτισμικές και γεωπολιτικές παραμέτρους του ζητήματος.
Ανάμεσα στους ακροατές παρακολούθησαν την εκδήλωση ή έλαβαν τον λόγο o Αρχιδιάκονος του Οικουμενικού Θρόνου π. Ιωάννης Χρυσαυγής, ο ακαδημαϊκός Πασχάλης Κιτρομηλίδης, οι ομότιμοι καθηγητές Γρηγόριος Λαρεντζάκης (Πανεπιστήμιο Graz, Αυστρία) και Πέτρος Βασιλειάδης (ΑΠΘ), οι καθηγητές του Πανεπιστημίου Αθηνών Αρχιμ. Γρηγόριος Παπαθωμάς, Χρήστος Καρακόλης, Δημήτριος Μόσχος και Σταύρος Γιαγκάζογλου, ο καθηγητής του ΑΠΘ και Διευθυντής του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών Συμεών Πασχαλίδης, ο Διευθυντής της Ορθοδόξου Ακαδημίας Κρήτης Δρ. Κωνσταντίνος Ζορμπάς, ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Ορθοδόξου Θεολογίας «St. Jean le Théologien» π. Christophe d’Aloisio (Βρυξέλλες), ο Διευθυντής του Ινστιτούτου Οικουμενικών Σπουδών του Καθολικού Πανεπιστημίου της Ουκρανίας Δρ. Pavlo Smytsnuk (Lviv), η Εκτελεστική γραμματέας για τον Θεολογικό Διάλογο της Διάσκεψης Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (C.E.C.), Κατερίνα Πεκρίδου (Βρυξέλλες) καθώς και πολλοί άλλοι κληρικοί και λαϊκοί.
Ο αρχιμανδρίτης Κύριλλος Γοβορούν είναι Καθηγητής Εκκλησιολογίας, Διεθνών Σχέσεων και Οικουμενισμού στο Ορθόδοξο Κολλέγιο Sankt Ignatios της Θεολογικής Σχολής της Στοκχόλμης. Απόφοιτος της Θεολογικής Ακαδημίας του Κιέβου και του Πανεπιστημίου Αθηνών, ολοκλήρωσε τις διδακτορικές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο Durham της Αγγλίας υπό την επίβλεψη του π. Andrew Louth. Διετέλεσε Πρόεδρος του Τμήματος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας (υπό το Πατριαρχείο της Μόσχας), πρώτος αναπληρωτής πρόεδρος της Εκπαιδευτικής Επιτροπής της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και αργότερα ερευνητής στα Πανεπιστήμια Yale και Columbia (ΗΠΑ), επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Münster στη Γερμανία, διεθνής συνεργάτης στο Κέντρο Chester Ronning για τη Μελέτη των Θρησκειών και της Δημόσιας Ζωής στο Πανεπιστήμιο Alberta στον Καναδά, ενώ είναι διευθυντής του Οικουμενικού Ινστιτούτου Huffington στο Πανεπιστήμιο Loyola Marymount στο Λος Άντζελες και επίκουρος καθηγητής στο ίδιο πανεπιστήμιο.
