Στo Νησί της Λίμνης του Μακεδονικού Βορρά: 1/3 αιώνα “Πρέσπεια”
Επισκέφθηκα φέτος το Νησί στις 27 Αυγούστου. Για μερικές ώρες περιπλανήθηκα από τον μικρό οικισμό (συνδέεται με τη στεριά με πεζογέφυρα μήκους 680 μέτρων) μέχρι την άλλη άκρη, στην κορυφή του υψώματος, μια απόσταση περ.1200-1300 μ.
Το νησάκι του Αγίου Αχιλλίου στη λίμνη (Μικρή) Πρέσπα συγκεντρώνει το ενδιαφέρον επισκεπτών για τη φύση του και τα μνημεία του. Η Ελλάδα έχει χιλιάδες νησιά, αλλά στην ηπειρωτική χώρα, σε λιμναίο περιβάλλον, μόνον δύο σημαντικά, στη λίμνη των Ιωαννίνων και την Πρέσπα (αρχικά ήταν χερσόνησος, αλλά τον 14ο αι. λόγω σεισμών ανέβηκε η στάθμη του νερού και πλημμύρισε το πιο βατό μέρος όπου πρέπει να ήταν η πόλη Πρέσπα).
Και τα δύο νησάκια ανέπτυξαν έναν αξιόλογο τοπικό μοναχισμό. Η βασιλική του Αγίου Αχιλλίου, βέβαια, ο μεγαλύτερος ναός στα Βαλκάνια κατά τη βυζαντινή περίοδο, υπήρξε αρχιεπισκοπικός ναός του «εφήμερου», όπως λέγεται, κράτους του Σαμουήλ (876-1018) [Κτίσθηκε περίοδο 1004-1014, όταν ο Σαμουήλ είχε υποταχθεί στον αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄, αναβιώνοντας την Αρχιεπισκοπή Πρώτης Ιουστινιανής (535 μ.Χ), με βάση το πρόγραμμα του Ιουστινιανού να υπαγάγει τους νέους πληθυσμούς που εισέρχονταν αθρόοι στα Βαλκάνια]. Το νησί της Πρέσπας στη συνέχεια απέκτησε κι άλλα μονύδρια, ως μέρος ενός ευρύτερα αναπτυγμένου μοναχισμού στις ακτές της λίμνης. Σε αυτά προστίθεται ένα μεγάλο πλήθος βυζαντινών και μεταβυζαντινών ναών σε χωριά της περιοχής. Αναμφίβολα συναποτελούν ένα δίκτυο. Οι μικροί ναοί του νησιού είναι: Άγιοι Απόστολοι (μόνον θεμέλια, άμεση ανάγκη συντήρησης), Άγιος Γεώργιος, Άγιος Δημήτριος (οι δύο στρατιωτικοί άγιοι τιμώνται από τους ποιμένες), η παρόχθια Παναγία Πορφύρα, κλπ.
Επισκέφθηκα φέτος το Νησί στις 27 Αυγούστου. Για μερικές ώρες περιπλανήθηκα από τον μικρό οικισμό (συνδέεται με τη στεριά με πεζογέφυρα μήκους 680 μέτρων) μέχρι την άλλη άκρη, στην κορυφή του υψώματος, μια απόσταση περ.1200-1300 μ. Υπάρχει έντονη βλάστηση, αδιαπέραστοι καλαμώνες στις όχθες πέριξ του νησιού, και δένδρα (κυρίως αγριοαχλαδιές και κρανιές) που σε ορισμένα σημεία φτιάχνουν αδιαπέραστο δάσος. Κυκλοφορούν αιγοπρόβατα και αγελάδες που ανήκουν στους λίγους κατοίκους. Αλλά και όχι λίγοι περιπατητές, μεμονωμένα άτομα ή μικρές ομάδες. Πιάνοντας κουβέντα με μία κυρία από τη Φλώρινα, έμαθα ότι κάθε χρόνο τελεί προσκύνημα στην Παναγία Πορφύρα! Στην άκρη του νησιού στην κορυφή του υψώματος διατηρούνται λείψανα από ό,τι απέμεινε από φυλάκιο με μικρό ναό. Εδώ ο μακαριστός μητροπολίτης Αυγουστίνος Καντιώτης ύψωσε έναν τεράστιο τσιμέντινο σταυρό (9-10 μ.). Κάτω υπάρχει η επιγραφή (25 Ιουνίου 1971): «Μνήσθητι Κύριε επισκόπου Αυγουστίνου και των συν αυτώ, οίτινες επί της νησίδος ταύτης ανήγειραν τον σταυρόν τούτον ως σύμβολον των θυσιών του μαρτυρικού λαού της Ελλάδος, του βαστάζοντος τον σταυρόν εν μέσω των Εθνών». (Να μην λησμονείται τι έζησε η περιοχή στον Β΄ ΠΠ αλλά και στον Εμφύλιο).
Το νησί όμως πρώτα από όλα και όλος ο λιμναίος χώρος είναι ένας υγροβιότοπος με ιχθυοπανίδα αλλά και καταφύγιο σε πολλά είδη πτηνών. Φέτος συνέβη ένα μεγάλο δράμα, καταστράφηκε ένα μεγάλο μέρος των αργυροπελεκάνων (κάπου 1800) από τη γρίπη των πτηνών.
Στην φυσική αυτή απώλεια ήταν αφιερωμένη η συναυλία που έγινε το Σάββατο 27 Αυγ. στα Πρέσπεια 2022, στο δυτικό προαύλιο του Αγίου Αχιλλίου (κυριολεκτικά συνα-αυλία, στην δυτική αυλή του ναού). Συμπλήρωσαν ήδη 33 χρόνια (1/3 αιώνα)! Παρόντες αυτοί που τα δημιούργησαν, ο παλαιός βουλευτής δημοσιογράφος κ. Γιώργος Λιάνης, ο παλαίμαχος τηλεπαρουσιαστής μουσικών-καλλιτεχνικών κ. Αλέξης Κωστάλας που έδωσε δωρεάν παράσταση, και άλλοι. Κινητοποιήθηκε όλος ο κρατικός μηχανισμός, το Μηχανικό του Στρατού (και με ιατρείο!), Πυροσβεστική, Αστυνομία, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση… Η συγκέντρωση περίπου 700 ανθρώπων (300 σε καθίσματα, οι άλλοι στη γύρω πλαγιά) ενέχει κινδύνους. Ένα ατύχημα είναι ελλοχεύον, ιδίως στην πεζογέφυρα, οπότε ιδιαίτερο έργο είχε η Αστυνομία, τώρα ιδιαίτερα προστατευτική. Η τέχνη καταργεί τις αποστάσεις. Παρών ο στρατάρχης του Γ΄Σώματος Στρατού και οι τοπικοί κρατικοί λειτουργοί. Στο τέλος ο κ. Κωστάλας παρακάλεσε τον στρατηγό να δώσει τιμητική άδεια στους στρατιώτες που εργάστηκαν με το παραπάνω να διευθετήσουν τον χώρο ή με λέμβους του Μηχανικού να μεταφέρουν και να στήσουν τον εξοπλισμό της συναυλίας.
Εντυπωσίασαν ο Μάριος Φραγκούλης και η Ευανθία Ρεμπούτσικα με την ορχήστρα της, πλαισιούμενοι από την εκ Φλωρίνης Δήμητρα Σεμελίδου, γιατρό (ω-ρι-λα) και καλλιτέχνιδα! Υπερέβαλαν όλοι σε φιλότιμο και απόδοση, αφού η σύγκριση γίνεται με την ως τώρα δουλειά τους. Στα 33 χρόνια που πέρασαν η ετήσια εκδήλωση δεν είναι από τις συνηθισμένες, διατηρείται σε ένα μέτρο, είναι πλέον επιπέδου, classic. Υποβάλλει ο ιερός χώρος.
Οι θεατές βρέθηκαν σε σχεδόν ακατοίκητο νησί, σε ιστορικό ναό που ένωνε τους πληθυσμούς των Δυτικών Βαλκανίων. Υπό αυτή την προοπτική ο κ. Γ. Λιάνης εισηγήθηκε ως τοπικός βουλευτής σε κοινή πορεία όλη την κοινωνία, την Εκκλησία, την Πολιτεία, τον λαό, υπεράνω κομματικών επιλογών. Νομίζω η γενιά του στο ΠαΣοΚ όσο καμία άλλη αυτό έκανε, συμμετοχή σε έναν ανοικτό, δημιουργικό και πιο ειλικρινή κόσμο.
Όλο το κράμα, εξαιρετικού περιβάλλοντος, ιστορικού χώρου μνημείων, κάνει τη λίμνη Πρέσπα και το Νησάκι χώρο υπέρβασης. Παλιά πίστευαν στα Νησιά των Μακάρων, όπου οι κατοικούντες δεν είχαν εντάσεις, διαπάλη, ζώντας σε μια αιώνια ειρήνη…
Βέβαια η ειρήνη απαιτεί ανανεωμένες τέχνες επιβίωσης. Μόνον έτσι κατακτάται και διατηρείται.
