Η ορθόδοξη Εκκλησία και ο εφιάλτης του Σουδάν
Του Γιώργου Νόκου
Οι χριστιανοί του Σουδάν, οι οποίοι εκπροσωπούν το 5,4% του πληθυσμού της χώρας σύμφωνα με την έρευνα Global Religious Futures του Ινστιτούτου Pew για το 2020 αποτελούν θύματα των εμφύλιων συγκρούσεων που σημειώνονται ανάμεσα στον αρχηγό του στρατού στρατηγό Αμπντέλ Φατάχ Αλ Μπουρχάν και τον ηγέτη των RSF (Μονάδων Ταχείας Υποστήριξης) και αναπληρωτή αρχηγό του στρατού Μοχάμεντ Χαμντάν Νταγκάλο. Μεγάλος αριθμός των χριστιανών που βρίσκονταν στην αφρικανική χώρα απεγκλωβίστηκαν χάρη στις συντονισμένες κινήσεις του υπουργείο Εξωτερικών και της συνεργασίας με το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας ενώ για αρκετές ημέρες οι ιθύνοντες παρακολουθούσαν με κομμένη την ανάσα την διαδικασία απεγκλωβισμού του Μητροπολίτη Νουβίας και παντός Σουδάν, Σάββα, και δεκάδων πιστών που είχαν εγκλωβιστεί στον μητροπολιτικό ναό του Χαρτούμ, ειδικά μετά την πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια. Τη διαδικασία απεγκλωβισμού των χριστιανών παρακολουθούσε και η ρωσική πρεσβεία του Χαρτούμ, ως μία χριστιανική χώρα, με ζωτικά συμφέροντα στην περιοχή.
Διπλωματικοί αναλυτές διακρίνουν στην εμφύλια σύγκρουση, εμπλοκή της Ρωσίας και μία ακόμη προβολή ισχύος του Κρεμλίνου. Ο Ρώσος πρόεδρος. Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει διαχρονικά στραμμένο το βλέμμα του στο Σουδάν, αποσκοπώντας στην εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πηγών τις οποίες διαθέτει η χώρα. Το ενδιαφέρον αυτό εντάθηκε από τη στιγμή που ξέσπασε ο πόλεμος της Ρωσίας με την Ουκρανία καθώς τα ορυχεία χρυσού, ουρανίου και διαμαντιών που βρίσκονται σε χώρες της περιοχής έχουν ζωτική σημασία για τη ρωσική οικονομία.
Ο ρόλος της Εκκλησίας
Ένας από τους βασικότερους βραχίονες για την άσκηση διπλωματίας και επιρροής σε ξένες χώρες από το Κρεμλίνο είναι η Ρωσική Εκκλησία. Το φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί σε χώρες των Βαλκανίων, του Καυκάσου και κορυφώθηκε στην περίπτωση της αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας, επαναλαμβάνεται, σύμφωνα με έμπειρους παρατηρητές, και στην Αφρική. Η αρχή έγινε στα τέλη του 2021 όταν η Ιερά Σύνοδος με απόφασή της δημιούργησε την Πατριαρχική Εξαρχεία στην Αφρική, αποτελούμενη από τις εκκλησιαστικές επαρχίες Βορείου και Νοτίου Αφρικής κάνοντας παράλληλα δεκτούς στους κόλπους της 102 κληρικούς του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας από 8 αφρικανικές χώρες. Σύµφωνα µε την ίδια απόφαση, µητροπολίτης Κλιν και πατριαρχικός έξαρχος Αφρικής διορίστηκε ο Αρχιεπίσκοπος Ερεβάν και Αρµενίας Λεωνίδας, µέχρι πρότινος αντιπρόεδρος του Τµήµατος Εξωτερικών Εκκλησιαστικών Σχέσεων του Πατριαρχείου Μόσχας. Στην επαρχία Βορείου Αφρικής, η Ρωσική Εξαρχεία συμπεριλαμβάνει και το Σουδάν στο οποίο λειτουργούσε ο Μητροπολίτης Χαρτούμ και παντός Σουδάν, Σάββας, ο οποίος υπό δραματικές συνθήκες κατάφερε να απεγκλωβιστεί από τη χώρα, με τη βοήθεια ενός ανώτατου μουσουλμάνου κληρικού.
Το Πατριαρχείο Μόσχας, από τη στιγμή που δημιουργήθηκε η παράλληλη δομή της Ρωσικής Εξαρχίας της Αφρικής, δεν σταμάτησε να προσπαθεί να επεκτείνει την επιρροή του, επιχειρώντας να προσελκύσει κληρικούς. Ενδεικτικό είναι ότι στις αρχές του έτους η πρόσοψη του ορθόδοξου καθεδρικού ναού του Αγίου Ανδρέα στο Μπανγκούι, πρωτεύουσα της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας που συνορεύει δυτικά του Σουδάν, επισκευάστηκε με χρήματα που προήλθαν από τη Ρωσία ενώ με τα ίδια χρήματα έγινε η αποκατάσταση των τοιχογραφιών του ναού. Ο δε επίσκοπος Ρέτζις Σεν Κλερ Βογιεμάγουα, από το Οικουμενικό Πατριαρχείο εντάχθηκε στο Πατριαρχείο της Μόσχας ενώ ταξίδεψε στη ρωσική πρωτεύουσα όπου παρέμεινε για 3 μήνες με τα έξοδα καλυμμένα, σύμφωνα με τους Financial Times. Στην ίδια λογική, η Ρωσία δώρισε 6.000 δολάρια για την κατασκευή σχολικής τάξης όπου 60 παιδιά, όλα ορφανά από τον εμφύλιο πόλεμο της χώρας, λαμβάνουν βασικά μαθήματα ρωσικής γλώσσας.
Το Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας προχώρησε στα τέλη του περασμένου Νοεμβρίου στην καθαίρεση από του υψηλού υπουργήματος της Αρχιερωσύνης του τέως Μητροπολίτη Κλιν Λεωνίδα λόγω σειράς κανονικών παραπτωμάτων (εισπήδηση σε δικαιοδοσία Εκκλησίας, καθιέρωση αντιμηνσίων, διανομή αγίου Μύρου, εξαγορά διά χρημάτων γηγενών κληρικών ακόμη και καθηρημένων, φατρία, εθνοφυλετισμό κ.α.) και καταδικάζοντας τις εκκλησιολογικοπολιτικές «θεωρίες» περί διαποιμάνσεως του Ρωσικού κόσμου ανά την υφήλιο επί τη βάσει της εθνικότητος».
Το ερώτημα το οποίο διατυπώνεται πλέον από πολλούς είναι τι ρόλο θα διαδραματίσει η Ρωσία στο παρασκήνιο και το προσκήνιο μετά τη λήξη του εμφυλίου και αν η διοίκηση που θα προκύψει θα θεωρεί τη χώρα ως έδαφος το οποίο θα συνεχίσει να υπάγεται στην κανονική δικαιοδοσία του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας ή της Ρωσικής Εξαρχίας της Αφρικής.
