Πώς να μιλήσω στα παιδιά για το θάνατο
Του Δημητρίου Λυκούδη, Θεολόγου, Υπ. Δρα ΕΚΠΑ
Δεν είναι εύκολο να αποδεχθείς ότι, από τη μια στιγμή στην άλλη, αποχωρίζεσαι, έστω προσωρινά επί της γης, τον δικό σου άνθρωπο. Όταν, μάλιστα, ο θάνατος είναι αιφνίδιος τότε ο πόνος είναι ακόμη δυσκολότερος και δύσκολα μπορεί να επουλωθεί το τραύμα της ψυχής, παρά μόνο κοντά και εντός στην Εκκλησία του Χριστού.
Όταν, όμως, πέρα από τον αποχωρισμό ενός προσφιλούς σου προσώπου έχεις να διαχειριστείς και μικρά παιδιά, να εξηγήσεις, να μιλήσεις, να δώσεις με κάποιον τρόπο να καταλάβουν ότι δεν θα ξαναδούν τον πατέρα ή τη μητέρα τους, τα αδέλφια ή τον παππού και τη γιαγιά, τότε το βάρος είναι μεγαλύτερο.
Και, πώς να μιλήσω στα παιδιά για το θάνατο; Τι να τους πω; Πρέπει να ξέρουν ή όχι και έως ποιο σημείο μπορούν να κατανοήσουν όσα έχουν συντελεστεί;
Η αντίληψη σήμερα, μεγάλης μερίδας γονέων, ότι το παιδί, ακόμη και κατά τη διάρκεια της νηπιακής του ηλικίας, δεν κατανοεί και, κυρίως, δεν συναισθάνεται όλα όσα συμβαίνουν στον περιβάλλοντα χώρο του, όχι μόνο επιβλαβής είναι και εσφαλμένη, αλλά εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους και λειτουργεί «αντιπαραγωγικά» στην ομαλή και διανοητική-ψυχοσωματική του ωρίμανση. «Προσέχετε πως και με ποιο τρόπο συζητάτε μπροστά στα παιδιά, γιατί οι εικόνες και οι ήχοι»αποθηκεύονται» μέσα τους και τούς ακολουθούν έως του τάφου», συμβούλευε τους νέους γονείς ο άγιος Πορφύριος ο Καυσοκαλυβίτης.
Ο Άγγλος ψυχολόγος B. Bloom, με βάση τελευταίες έρευνές του, καθορίζει τα ποσοστά της ανάπτυξης της νοημοσύνης κάθε ατόμου, και δη του παιδιού, ως ακολούθως: σε ηλικία 4 χρόνων από της γεννήσεως η ανάπτυξη της νοημοσύνης αγγίζει το 50%, στα 8 χρόνια το 80% και έως την ενηλικίωσή του (18) το απόλυτο όριο 100%, τονίζοντας ιδιαίτερα την οικογενειακή επίδραση που ασκείται στο παιδί και αποβλέπει στη γενικότερη νοητική του ανάπτυξη. Αυτό κεντρίζει την προσοχή των γονέων, επιστρατεύει ή πρέπει να επιστρατεύει κάθε ικμάδα σωματικής και πνευματικής εγρηγόρσεως προκειμένου να ανταπεξέλθουν στο επίπονο και, πράγματι, τόσο κοπιαστικό διακόνημα και «λειτούργημά» τους, σε αυτή την ύψιστη διακονία της ανατροφής, διαπαιδαγώγησης και αγωγής των παιδιών τους.
Επομένως, μιλάμε στα παιδιά για το θάνατο. Εξηγούμε ότι αποχωριζόμαστε προσωρινά τον δικό μας άνθρωπο, πως αυτός δε χάνεται, δεν οδηγείται στο χάος, αλλά υπάρχει και συνεχίζει να ζει σε μια άλλη, πνευματική διάσταση, όπως ο Χριστός μάς παρέδωσε και συνεχίζει και να μας ακούει και να μάς βλέπει σε όσα κάνουμε γι᾿ αυτόν.
