Τιμές του Αλή Πασά στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό
Ο Αλή πασάς είχε ανακηρύξει Άγιο τον Κοσμά, πολύ πριν η ελληνική Εκκλησία το κάνει. Και αυτό το δέχονται και το ομολογούν Έλληνες και ξένοι περιηγητές, φίλοι και εχθροί του Αλή. Πολλοί ξένοι περιηγητές και διπλωμάτες, που παρακολουθούσαν όλες τις κινήσεις του Αλή μιλάνε για τα έργα του και τις τιμές που απέδιδε στον Άγιο. «Η εορτή του Αγίου Κοσμά ήρξατο από του 1815 δια βεζυρικής διαταγής του Αλή Πασά, όστις έγραψε διαταγήν εις όλους τούς Αρχιερείς, ίνα διατάξωσι τον λαόν να κλείη η αγορά την ημέραν ταύτην».
Ενδιαφέρον και σημαντικό είναι ένα περιστατικό, που δείχνει το μεγάλο σεβασμό και την ευγνωμοσύνη του Αλή πασά στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Όταν κάποτε έφεραν την κάρα του Αγίου στο σεράγι του Αλή, εκείνος σηκώθηκε με πολύ σεβασμό, άνοιξε τη θήκη και την ασπάστηκε. Τότε ο Σέχης Χατζή Σεχρής, θεώρησε όλα αυτά ως αμαρτία και φώναξε στον Αλή, «Κριματίστηκες!».
Αλλά ο Αλή πασάς ατάραχος απάντησε: «Πω, πω, είσαι ζουρλό, καϋμένε Σέχη. Να ήξερες, δεν έλεες έτζι. Τούτο το καλόγερο, ωρέ Χατζή, ήτον αληθινό προφήτη. Ήρθε σπίτι μου στο Τεπελένι και με ευχήθηκε, ωρέ, και μου είπε όλα όσα έκαμα, σαν να τάχε γραμμένα στο κιτάπι. Πω, ένα λησμόνησα να το ρωτήξω, καϋμένε, και αν το είχα ζωντανό να το ρώταγα έδινα δέκα χιλιάδες τζακούλες. Δεν τόχω!»
Και αφού ξαναφίλησε την κάρα του Αγίου μπροστά στο Σέχη, στους Μουσουλμάνους και Χριστιανούς, την έδωσε στους καλογήρους, δίνοντας μαζί και μία χούφτα ρουμπιέδες.
Και κάποια άλλη φορά, όταν ένας φανατικός Μουσουλμάνος τον ειρωνεύτηκε για την ευλάβειά του σ’ έναν άπιστο, ο Αλή πασάς του απάντησε: «Φέρετέ μου έναν Μουσουλμάνο σαν κι αυτόν τον Χριστιανό και να του φιλήσω και τα πόδια».
Ενδιαφέρουσα είναι και η πληροφορία που διασώζει ο Άγγελος Παπακώστας, σχετικά με την προστασία που απολάμβαναν από τον Αλή πασά όσοι τιμούσαν και επικαλούνταν το όνομα του Αγίου: «Ο ηγούμενος εις το μοναστήρι όπου έπιασαν τον Κατσαντώνη είπε του Αλή πασά: “Είμαι ανεψιός του Αγίου Κοσμά”, έδειξε κάτι κομμάτια ράσα που είχε μαζί του, και ο Αλής αντί να τον σκοτώση, τον άφησε ελεύθερο, του έδωσε τρία φορτία λάδι για το μοναστήρι του και Αλβανούς ενόπλους, για να τον συνοδεύσουν».
Και δεν έμεινε μόνο σ’ αυτά ο Αλής. Τόση ήταν η αφοσίωση και η τιμή που απέδιδε στο «γέρο Κοσμά», ώστε φρόντισε και «για τη σύνταξη της Ακολουθίας του Κοσμά», αφού εξουσιοδότησε τους γραμματείς του Γεώργιο Τουρτούρη και Μάνθο Οικονόμου να δαπανήσουν από το θησαυροφυλάκιό του όσα χρήματα ήταν απαραίτητα.
Ο Αλή πασάς είχε ανακηρύξει Άγιο τον Κοσμά, πολύ πριν η ελληνική Εκκλησία το κάνει. Και αυτό το δέχονται και το ομολογούν Έλληνες και ξένοι περιηγητές, φίλοι και εχθροί του Αλή. Πολλοί ξένοι περιηγητές και διπλωμάτες, που παρακολουθούσαν όλες τις κινήσεις του Αλή μιλάνε για τα έργα του και τις τιμές που απέδιδε στον Άγιο. «Η εορτή του Αγίου Κοσμά ήρξατο από του 1815 δια βεζυρικής διαταγής του Αλή Πασά, όστις έγραψε διαταγήν εις όλους τούς Αρχιερείς, ίνα διατάξωσι τον λαόν να κλείη η αγορά την ημέραν ταύτην».
Για τον Άγιο Κοσμά, «Τούρκος ήταν εκείνος που διέταξε το χαμό του και τον κρέμασε, μα πάλι Τούρκος ήταν αυτός που του απέδωσε τις πρώτες επίσημες τιμές μ’ αφάνταστη μεγαλοπρέπεια».
Ο Αλή πασάς χρησιμοποίησε κάθε μέσο για να δείξη την απεριόριστη αγάπη και αφοσίωση στο «γέρο Κοσμά», όπως συνήθιζε να τον αποκαλή. Κάνει κατάπληξη η πίστη και η ευλάβεια ενός αλλόθρησκου και φοβερού τυράννου προς τον ταπεινό ρασοφόρο.
Μπορεί η αφοσίωση του Αλή στον Άγιο να βασίζεται και στη γνωστή του δεισιδαιμονία, χωρίς να αποκλείεται και η σκοπιμότητα, να κάνη φίλους του όλους εκείνους, Χριστιανούς και Τούρκους, που θαύμαζαν και λάτρευαν τον Πατροκοσμά, τους οποίους ο θάνατός του τους έκανε να μισήσουν τον Κουρτ πασά και το περιβάλλον του.
Από το βιβλίο: Μαρία Αλ. Μαμασούλα, Ο Εθναπόστολος Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Έκδοση «Ενωμένη Ρωμηοσύνη», 2016, σελ. 127.
