Η «μόρφωση» του Χριστού μέσα στον άνθρωπο
Του Δημητρίου Λυκούδη, Θεολόγου, Φιλολόγου, Ιστορικού
Η Καινοδιαθηκική προτροπή «Ἅγιοι γίνεσθε, ὅτι ἐγώ ἅγιος εἰμί»[1] συνοψίζει σε μία φράση ολόκληρη την ουσία του Ευαγγελικού μηνύματος. Με την ανέκφραστη σε μεγαλείο συγκατάβασή Του, ο Θεός της αγάπης εξισώνει τους ανθρώπους με τον Εαυτό Του: «Καί διά τόν Θεόν καί διά τούς ἀνθρώπους ἰσχύει τό ἴδιον Εὐαγγέλιον, ἡ ἴδια χάρις, ἡ ἴδια ἀλήθεια, ἡ ἴδια δικαιοσύνη, ἡ ἴδια ζωή, ἡ ἴδια ἀγαθότης»[2].
Με άλλα λόγια, σκοπός της πνευματικής ζωής κάθε πιστού χριστιανού είναι «ἡ ἐπιστροφή εἰς τήν ἀρχικήν κατάστασιν διά τῆς κατά φύσιν κινήσεως τῆς ψυχῆς, ἤτις πραγματοποιεῖται διά τῆς πράξεως τῶν ἐντολῶν καί τῆς ἐργασίας τῶν ἀρετῶν»[3].
Κορυφαία και δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στις αρετές κατέχει η αέναος προσευχή, η προσευχή που επιφέρει πνευματική πληρότητα στην ψυχή και καθιστά την ανθρώπινη φύση «ἐπιτηδείαν εἰς τό νά δεχθεῖ καί τήν ὑπερφυσικήν χάριν καί τήν ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ»[4].
Πιο συγκεκριμένα, «ἡ προσευχή ὡς πρός τήν ποιότητά της εἶναι συνουσία καί ἕνωσις τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεόν καί ὡς πρός τήν ἐνέργειά της, σύστασις καί διατήρησις τοῦ κόσμου, συμφιλίωσις μέ τόν Θεόν, μητέρα τῶν δακρύων, καθώς ἐπίσης καί θυγατέρα, συγχώρησις τῶν ἁμαρτημάτων, γέφυρα πού σώζει ἀπό τούς πειρασμούς, τοῖχος πού μᾶς προστατεύει ἀπό τίς θλίψεις, συντριβή τῶν πολέμων, ἔργο τῶν Ἀγγέλων, τροφή ὅλων τῶν ἀσωμάτων, ἡ μελλοντική εὐφροσύνη»[5].
Μετά την Σάρκωση του Θεανθρώπου οποιαδήποτε «αναλογία» στην πίστη είναι χριστολογία. Η «μόρφωση» του Χριστού μέσα στον άνθρωπο, που επιτυγχάνεται μέσω της προσευχής, δεν είναι ούτε μίμηση ούτε εφαρμογή στον άνθρωπο των τιμών της Σαρκώσεως, αλλά προβολή μέσα στον άνθρωπο της ίδιας της Σαρκώσεως, που ενεργείται και συνεχίζεται με το ευχαριστιακό μυστήριο[6].
Έτσι συντελείται η βιωματική σχέση και Κοινωνία Θεού – ανθρώπου που επιφέρει και την χριστοποίηση του τελευταίου.
Παραπομπές:
[1] Πέτρ., 1, 16
[2] Πόποβιτς Ιουστίνου, Αρχιμανδρίτου, Άνθρωπος και Θεάνθρωπος, εκδ. Παπαδημητρίου, Ἀθῆναι 1970, σελ.66.
[3] Σωτηρόπουλου Χαραλ., Νηπτικοί και Πατέρες των μέσων χρόνων, Αθήναι 2000, σελ.20. Εκτεταμένη αναφορά γίνεται στο λόγο περί ασκητικής του Αγίου Μαξίμου του Ομολογητού (PG 90, 324). Για την έννοια της αρχεγόνου καταστάσεως του ανθρώπου βλ.σχ., Ξεξάκη Νικολάου, Ορθόδοξος Δογματική Γ’, Η περί Δημιουργίας διδασκαλία, εκδ. Έννοια, Αθήνα 2006, σελ. 190-197, Τρεμπέλα Π. Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, τόμος Α’, εκδ. Ζωή, ΑΘΗΝΑΙ 1959, σελ. .494-499, Ανδρούτσου Χρήστου, Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, εκδ. Αστήρ, Αθήναι 1956, σελ. 136-145, Παπαδοπούλου Ιωάννου, Επίτομος Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, Αλεξάνδρεια 1932, σελ. 68-74.
[4] Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου, Συμβουλευτικόν Ἐγχειρίδιον, εκδ. Νεκ. Παναγόπουλος, Ἀθῆναι 2001, σελ. 181.
[5] Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου, Κλίμαξ, εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου, Ωρωπός Αττικής, 1998, σελ. 387. Γενικά για τη σημασία της προσευχής βλ. σχ., Σαχάρωφ Σωφρονίου, Αρχιμανδρίτου, Περί Προσευχής, Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου, Έσσεξ Αγγλίας 1991, Μπλούμ Άντονι, Προσευχή και Αγιότητα, μτφρ. Βασ. Αργυριάδης, εκδ. εν πλώ, Αθήνα 2011, του Ιδίου, Ζωντανή Προσευχή, εκδ. Ετοιμασία, Ι. Μ. Τιμίου Προδρόμου Καρέα, Αθήνα 2011, Ware Καλλίστου, Επισκόπου Διοκλείας, Η δύναμη του ονόματος, η προσευχή του Ιησού στην Ορθόδοξη Πνευματικότητα, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 1983.
[6] Ευδοκίμοφ Παύλου, Η ορθοδοξία, (μτφρ. Αγαμέμνων Μουρτζόπουλος) εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 1972, σελ. 153.
