Πού είναι αφιερωμένη η κάθε ημέρα τη Μεγάλης Εβδομάδας
Τη Μεγάλη Δευτέρα τιμάμε μια μεγάλη προσωπικότητα της Π.Δ. τον Ιωσήφ τον Πάγκαλο, ο οποίος είναι ο ίδιος, με τα άδικα παθήματά του, τύπος του Χριστού και επίσης ενθυμούμαστε το γεγονός της “ξηρανθείσης συκής” από τον Κύριο.
Τη Μεγάλη Δευτέρα προβάλλεται η υπέροχη μορφή του Παγκάλου Ιωσήφ, γιατί αυτός σύμφωνα με τους Πατέρες της Εκκλησίας μας, αποτελεί προτύπωση και εικόνα του Χριστού.
Όπως ο Κύριος υπέφερε άδικα εξαιτίας της ανθρώπινης κακίας, το ίδιο και εκείνος υπέφερε εξαιτίας της κακίας των αδελφών του και έδειξε όπως και ο Χριστός απέραντη ανεξικακία. Επίσης την ημέρα αυτή κάνουμε ανάμνηση του διδακτικού γεγονότος της ξηρανθείσης συκής από τον Κύριο πο συνέβηκε σύμφωνα με τα ιερά Ευαγγέλια την επομένη ημέρα της θριαμβευτικής Του εισόδου στην Ιερουσαλήμ. Μη βρίσκοντας καρπό στο δένδρο το καταράστηκε και αυτό αμέσως ξεράθηκε, θέλοντας να μας διδάξει με τον τρόπο αυτό, πως και εμείς αν δεν παράγουμε πνευματικούς καρπούς, μας περιμένει ο αιώνιος θάνατος! Επίσης η άκαρπος συκή συμβολίζει και την ιουδαϊκή Συναγωγή, και γενικότερα την ιουδαϊκή θρησκεία, η οποία δεν είχε πλέον να παρουσιάσει καμιά πνευματική υπηρεσία στο λαό, μάλλον αρνητικές υπηρεσίες προσέφερε και γι’ αυτό στηλιτεύτηκε έντονα από τον Κύριο. Οι άγιοι Πατέρες όρισαν να κάνουμε μνεία την Μ. Δευτέρα αφ’ ενός μεν του δικαίου Ιωσήφ και αφ’ ετέρου του γεγονότος της ξηρανθείσης συκής για να μιμηθούμε και εμείς τον Πάγκαλο Ιωσήφ στην αρετή και να αποφύγουμε την άκαρπη συκή και να στολισθούμε με αρετές και πνευματικούς καρπούς, προκειμένου να ακολουθήσουμε τον Κύριο στο σωτήριο Πάθος Του.
Τη Μεγάλη Τρίτη ενθυμούμαστε την παραβολή των Δέκα Παρθένων που έχει υψίστη σημασία για τη σωτηρία μας.
Η Υμνογραφία της ημέρας είναι αφιερωμένη σε δύο βασικά θέματα, στην παραβολή των δέκα παρθένων και στην καλλιέργεια των ταλάντων, που χαρίζει στον καθένα μας ο Θεός. Προβαίνοντος του Πάθους, η Εκκλησία μάς καλεί να στρέψουμε την προσοχή μας στα έσχατα, είτε αυτά για τον καθένα μας έρχονται την ώρα του θανάτου, είτε αναφέρονται στην τελείωση του κόσμου κατά τη Δευτέρα Παρουσία. Οι ύμνοι που ψάλλονται είναι πολύ διδακτικοί και συγκινητικοί.
«Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τώ μέσω της νυκτός και μακάριος ο δούλος, όν ευρήσει γρηγορούντα· ανάξιος δέ πάλιν, όν ευρήσει ραθυμούντα. Βλέπε, οὖν ψυχή μου, μή τώ ύπνω κατενεχθής, ίνα μή τώ θανάτω παραδοθής, και της Βασιλείας έξω κλεισθής· αλλά ανάνηψον κράζουσα· Άγιος, άγιος, άγιος εί ο Θεός ημών, πρεσβείαις του Προδρόμου, σώσον ημάς».
Να, ο Νυμφίος έρχεται στο μέσο της νύχτας, κι ευτυχισμένος θα είναι ο δούλος που θα τον βρεί (ο Νυμφίος) ξάγρυπνο να τον περιμένει· ανάξιος όμως πάλι θα είναι εκείνος, που θα τον βρεί ράθυμο και απροετοίμαστο. Βλέπε, λοιπόν, ψυχή μου να μή βυθιστείς στον πνευματικό ύπνο, για να μή παραδοθείς στο θάνατο (της αμαρτίας) και να μείνεις έξω της βασιλείας του Θεού. Αλλά ανάνηψε κράζοντας· Άγιος, άγιος, άγιος είσαι εσύ ο Θεός μας · με τις πρεσβείες του προδρόμου σώσε μας.
Την Μ. Τετάρτη τιμάμε τη μετάνοια της αμαρτωλής γυναικός, η οποία άλειψε με μύρο από ευγνωμοσύνη τα πόδια του Κυρίου, λίγο πριν το Πάθος Του.
Τη Αγία και Μεγάλη Τετάρτη της αλειψάσης τον Κύριον μύρω πόρνης γυναικός μνείαν ποιείσθαι οι θειότατοι πατέρες εθέσπισαν, ότι προ του σωτηρίου πάθους μικρόν τούτο γέγονε”… Οι άγιοι πατέρες όρισαν να θυμόμαστε και να τιμάμε αυτή τη μέρα μια αμαρτωλή γυναίκα, η οποία αποφάσισε να μετανοήσει ειλικρινά και εξωτερικεύοντας αυτή τη σωτήρια παρόρμησή της άλειψε τα πόδια του ελεήμονα Χριστού με πολύτιμο μύρο. Επειδή η μετάνοια είναι βασική προϋπόθεση για τη σωτηρία κάθε ανθρώπου, η μεγάλη μετάνοια της γυναικός αυτής αποτελεί λαμπρό παράδειγμα για κάθε πιστό και επειδή το γεγονός της μετάνοιας είναι ένας δύσκολος αγώνας και ένα επώδυνο πάθος αυτοταπείνωσης, καθόρισαν οι Πατέρες της Εκκλησίας μας, να είναι αφιερωμένη η προηγούμενη ημέρα πριν τη σύλληψη του Κυρίου στην μετάνοια της πόρνης γυναικός.
Το γεγονός αυτό το διέσωσαν και οι τέσσερις Ευαγγελιστές (Ματθ.κστ΄6-13, Μαρκ.ιδ΄3-9, Λουκ.ζ΄36-50, Ιωάν.ιβ΄1-8) με κάποιες μικροδιαφορές στις διηγήσεις τους. Αναλυτικότερη και σαφέστερη είναι εκείνη του Λουκά. Ο Χριστός λίγο πριν το πάθος του, μετά την ανάσταση του Λαζάρου, σε κάποια πόλη προσκλήθηκε να δειπνήσει στο σπίτι κάποιου πλουσίου Φαρισαίου, ονόματι Σίμωνος. Και ενώ συνέτρωγε ο Χριστός με τους συνδαιτυμόνες του, μπήκε στην οικία μια αμαρτωλή γυναίκα, γνωστή πόρνη της περιοχής, έχοντας στα χέρια της ακριβότατο αγγείο γεμάτο με πολύτιμο και πανάκριβο μύρο. Πλησίασε το Χριστό, έχυσε ένας μέρος από το μύρο στην κεφαλή και το σώμα του Κυρίου και με το υπόλοιπο και τα ασταμάτητα δάκρυά της έβρεχε και έπλυνε τα πόδια του Χριστού. Τέλος έλυσε την πλούσια πλεξούδα των μαλλιών της και άρχισε να σκουπίζει τα άχραντα πόδια του Δασκάλου. Ο Χριστός έμεινε ατάραχος, όχι όμως και οι παραβρισκόμενοι. Ο μεν οικοδεσπότης φαρισαίος σκανδαλίσθηκε με τη θέα της πόρνης και ακόμα περισσότερο με το άγγιγμά της στο σώμα του Ιησού. Διερωτόταν, πως είναι δυνατόν, προφήτης όντας, ο καλεσμένος του ραβίνος να μην διαγνώσει ότι η γυναίκα αυτή είναι αμαρτωλή και να μην τη διώξει κακείν κακώς, όπως θα έκανε ο ίδιος και οι όμοιοί του φαρισαίοι. Ο φιλάργυρος και ανάξιος μαθητής του Χριστού, ο Ιούδας ο Ισκαριώτης, μέτρησε τη μεγάλη αξία του μύρου, το οποίο κατά τη γνώμη του “πήγε χαμένο”, ενώ θα μπορούσε να πουληθεί και να δοθεί δήθεν στους φτωχούς. Ουσιαστικά όμως ο μέλλων προδότης μαθητής δεν ενδιαφέρονταν για τους φτωχούς, αλλά για τη δική του τσέπη, γιατί ήταν κλέφτης. Ο Χριστός έδωσε απάντηση και στους δυο “σκανδαλισθέντες” από το γεγονός αυτό. Στον μεν φαρισαίο απάντησε πως η γυναίκα αυτή έδωσε περίσσια και εγκάρδια περιποίηση, σε αντίθεση με αυτόν που τον κάλεσε προφανώς τυπικά και επιδεικτικά στο σπίτι του. Στον δε δόλιο Ιούδα απάντησε πως τους φτωχούς θα τους έχουν πάντοτε μαζί τους και έχουν χρέος και καθήκον να τους ελεούν, όμως το μύρο ετούτο είναι δωρεά μιας πονεμένης καρδιάς προς τον ελεήμονα Κύριο του κόσμου. Το πολύτιμο μύρο ήταν μια μικρό δείγμα της μεγάλης μετάνοιας και ευγνωμοσύνης αυτής της γυναίκας. Έτσι γύρισε τέλος προς αυτή και της είπε “ αφέονται σου αι αμαρτίαι… η πίστις σου σέσωσε σε, πορεύου εις ειρήνην”. Τα τελευταία αυτά λόγια εξόργισαν περισσότερο τους συγκεντρωμένους, Ποίος είναι αυτός που μπορεί να συγχωρεί αμαρτίες ;
Τη Μ. Πέμπτη εορτάζουμε τα σωτήρια γεγονότα που συνέβηκαν κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου, τον ιερό Νιπτήρα, την παράδοση της Θείας Ευχαριστίας, την Αρχιερατική Προσευχή του Κυρίου και την Προδοσία του Ιούδα.
Τη Αγία και Μεγάλη Πέμπτη οι τα πάντα καλώς διαταξάμενοι θείοι πατέρες αλληλοδιαδόχως εκ τε των θείων αποστόλων και των ιερών Ευαγγελίων παραδεδώκασιν ημίν τέσσερα τινα εορτάζειν, τον ιερόν Νιπτήρα, τον Μυστικόν Δείπνον (δηλαδή την παράδοσιν των καθ’ ημάς φρικτών μυστηρίων), την υπερφυά προσευχήν και την προδοσίαν αυτήν”. Αυτό είναι το συναξάρι της Μ.Πέμπτης. Από σήμερα μπαίνουμε στην τελική ευθεία για το Θείο Πάθος. Την Μ. Πέμπτη οι θείοι πατέρες καθόρισαν να εορτάζουμε τα μεγάλα γεγονότα που συνέβηκαν την ημέρα που ο Χριστός μας συνελήφθηκε από τους ανόμους εχθρούς Του. Σύμφωνα με τα ιερά Ευαγγέλια την Πέμπτη ημέρα εκείνης της εβδομάδος ο Κύριος, ως Θεός, γνωρίζοντας τα μέλλοντα να συμβούν θέλησε να δειπνήσει για τελευταία φορά με τους αγαπημένους Του μαθητές. Γι’ αυτό οργάνωσε τραπέζι σε κάποιο υπερώο της Ιερουσαλήμ. Ο δείπνος αυτός έγινε την Πέμπτη το βράδυ, ονομάζεται δε Μυστικός Δείπνος επειδή κατά τη διάρκειά του έλαβαν χώρα σπουδαιότατα γεγονότα που έχουν σχέση με τη σωτηρία μας, ακατανόητα στο ανθρώπινο μυαλό.
Την Μ. Παρασκευή προσκυνούμε τα άγια και σωτήρια και φρικτά Πάθη του Κυρίου μας
Τη Αγία και Μεγάλη Παρασκευή τα Άγια και Φρικτά Πάθη του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού επιτελούμεν’ τους εμπτυσμούς, τα ραπίσματα, τα κολαφίσματα, τας ύβρεις, τους γέλωτας, την πορφυράν χλαίναν, τον κάλαμον, τον σπόγγον, το όξος, τους ήλους, την λόγχην, και προ πάντων τον σταυρόν και τον θάνατον, α δι’ ημάς εκών κατεδέξατο’ έτι δε και την του ευγνώμονος ληστού, του συσταυρωθέντος αυτώ, σωτήριον εν τω σταυρώ ομολογίαν”.
Μεγάλη Παρασκευή, ημέρα γενικού πένθους και θρήνου για εκατομμύρια πιστούς. Ημέρα απόλυτης νηστείας, προσευχής και περισυλλογής. Ο Βασιλεύς των Βασιλευόντων και Κύριος των Κυριευόντων βρίσκεται κρεμασμένος επί του ξύλου ως κακούργος. Η ανθρώπινη κακία έφτασε στο έσχατο σημείο της πτώσης της, ο άνθρωπος έγινε θεοκτόνος!
…Η Μεγάλη Παρασκευή είναι μια ξεχωριστή ημέρα για τους ορθοδόξους πιστούς. Γνωρίζουμε ότι το σεπτό θείο πάθος λειτούργησε λυτρωτικά για μας. Λυπούμαστε για τα αμαρτήματά μας, για την κατάπτωσή μας και προπαντός για την θεοκτονία. Παράλληλα όμως χαιρόμαστε που η Μεγάλη Θυσία του Χριστού έγινε αιτία και μέσον απολύτρωσης του ανθρωπίνου γένους.. Η ανάσταση που επακολούθησε το θάνατο του Σωτήρος, έγινε η απαρχή και της δικής μας ανάστασης.
Το Μ. Σάββατο τιμάμε τη θεόσωμο Ταφή του Κυρίου μας και την εις Άδου Κάθοδόν Του.
Τω αγίω και μεγάλω Σαββάτω, την θεόσωμον ταφήν και την εις άδου κάθοδον του Κυρίου και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού εορτάζομεν, δι’ ων της φθοράς το ημέτερον γένος ανακληθέν προς αιωνίαν ζωήν μεταβέβηκε”. Με αυτά τα λόγια ο ιερός Συναξαριστής χαρακτηρίζει το περιεχόμενο του Μεγάλου Σαββάτου.
Το Θείο Δράμα έλαβε τέλος. Ο εκουσίως παθών, χάριν της σωτηρίας του πολύπαθου ανθρωπίνου γένους, Κύριος Ιησούς Χριστός, δοκίμασε, ως άνθρωπος, και το πικρό ποτήρι του θανάτου, ως το αποκορύφωμα του πάθους Του. Περί την ενάτη ώρα της Παρασκευής εξέπνευσε πάνω στον επώδυνο σταυρό, πολύ γρηγορότερα από όσο περίμεναν οι δήμιοί Του. (Μάρκ.15:44). Το ασθενικό και ασκητικό Σαρκίο Του δεν άντεξε για πολύ τους αφάνταστα αφόρητους πόνους της σταυρώσεως
Επειδή η επόμενη ημέρα ήταν Πάσχα για τους Ιουδαίους έπρεπε να κατέβουν τα σώματα από τους σταυρούς και να θαφτούν πριν τη δύση του ηλίου. Για να επιταχύνουν το θάνατο τον καταδίκων έσπαζαν τα κόκαλά τους με σιδερένιους λοστούς. Για τον Κύριο δεν χρειάστηκε να αρθώσουν τα μέλη “ως είδον αυτόν ήδη τεθνηκότα”(Ιωάν.19:33). Μόνο που “εις των στρατιωτών λόγχη αυτού την πλευράν ένυξε, και ευθέως εξήλθεν αίμα και ύδωρ” (Ιωάν.19:34). Κατόπιν οι επιφανείς Ιουδαίοι πολίτες και κρυφοί μαθητές του Χριστού “δια τον φόβον των Ιουδαίων” (Ιωάν.!9:38), Ιωσήφ ο από Αριμαθαίας και ο βουλευτής Νικόδημος, θέλησαν να αποδώσουν τις πρέπουσες επικήδειες τιμές στον αγαπημένο τους δάσκαλο. Ο Ιωσήφ “εισήλθε προς Πιλάτον και ητήσατο το σώμα του Ιησού… γνούς από του κεντυρίωνος εδωρήσατο το σώμα τω Ιωσήφ. Και αγοράσας σινδόνα και καθελών αυτόν ανείλησε τη σινδόνι και κατέθηκεν αυτόν εν μνημείω, ό ήν λελατομημένον εκ πέτρας και προσεκύλισε λίθον επί την θύραν του μνημείου” (Μάρκ.15:43-46).
Μετά την εκπνοή Του επί του σταυρού η ψυχή του Κυρίου, ακολουθώντας τον απαράβατο νόμο του θανάτου, κατέβηκε στον άδη, τον προαιώνιο σκοτεινό τόπο – δεσμωτήριο των ανθρωπίνων ψυχών. Ο απόστολος Πέτρος μας διαβεβαίωσε πως “Χριστός άπαξ περί αμαρτιών έπαθε, δίκαιος υπέρ αδίκων , ίνα ημάς προσάγη τω Θεώ, θανατωθείς μεν σαρκί, ζωοποιηθείς δε πνεύματι’ εν ω και τοις εν φυλακή πνεύμασι πορευθείς εκήρυξεν” (1 Πέτρ.3:18-19). Επίσης ο απόστολος Παύλος έγραψε ότι ο Χριστός “κατέβη πρώτον εις τα κατώτερα μέρη της γης” (Εφεσ.4:9), υπονοώντας ασφαλώς την εις άδου κάθοδο Του.
Σύμφωνα με σαφή προφητικά χωρία της Αγίας Γραφής η κάθοδος του Χριστού στον άδη υπήρξε επεισοδιακή. Η παρουσία του Θεού στον τόπο του πικρού δεσμωτηρίου των ψυχών έφερε αναστάτωση. Οι αιώνιες πύλες του παμφάγου άδη γκρεμίστηκαν και οι φύλακες πυλωροί έφριξαν μπροστά στο μεγαλείο και το φως της θεότητας. Ο Χριστός συνέχισε και εκεί το απολυτρωτικό Του έργο. Κήρυξε το ευαγγέλιο της σωτηρίας στα απ’ αιώνος δέσμια πνεύματα και όσα από αυτά πίστεψαν ελευθερώθηκαν και ανέβηκαν μαζί με τον Κύριο από τον άδη.
Το πνεύμα του Κυρίου ήταν αδύνατο να μείνει στον εκεί, στον τόπο της βασάνου. Γι’ αυτό και ανέστη. Επίσης οι πιστοί του Χριστού που συναποτελούν το μυστικό Του σώμα δεν μπορούν πια να μείνουν και αυτοί δέσμιοι του άδη.
Η εις άδου κάθοδο του Κυρίου σήμανε την κατάλυση του κράτους και της εξουσίας του άρχοντος του σκότους στους πιστούς του Χριστού. Αυτή η νίκη είναι το μεγαλύτερο γεγονός στην ιστορία του ανθρωπίνου γένους, διότι νικήθηκε ο μεγαλύτερος εχθρός του ανθρώπου ο θάνατος. Από τότε άνοιξε ένα νέο κεφάλαιο για την ανθρωπότητα, εγκαινιάστηκε μια νέα εποχή γι’ αυτή.
Λάμπρου Κ. Σκοντζου Θεολόγου – Καθηγητού
Αναδημοσίευση απο : Ορθόδοξες Απαντήσεις
