Καστορίας Σεραφείμ: Το θυμίαμα
Ο Ακάθιστος Ύμνος, ο οποίος ψάλλεται την Παρασκευή της Ε΄ Εβδομάδος των Νηστειών, μας θυμίζει περίτρανα την ευλάβεια του λαού μας στο πρόσωπο της Παναγίας. Μας θυμίζει ακόμη τη σωστική επέμβαση της Θεοτόκου τότε, στη Βασιλίδα των Πόλεων, όταν το 626 οι Άβαροι και οι Πέρσες προσπάθησαν να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη, αλλά και τις συνεχείς θαυμαστές επεμβάσεις σε δύσκολες εποχές και δίσεκτα χρόνια.
Δεν θα υμνούσαμε την Παναγία, εάν δεν είχε σαρκωθεί στα πανάχραντα σπλάχνα της ο Υιός και Λόγος του Θεού. Δεν είναι μόνο η μητέρα του Χριστού, αλλά συγχρόνως και δική μας μητέρα. Μας προσέφερε το μεγαλύτερο δώρο, που είναι ο Σωτήρας των ψυχών μας. Αλλά και ο Υιός και Θεός της, τής έκανε το μεγαλύτερο δώρο, δηλαδή εθέωσε αυτό που προσέλαβε από αυτήν. Πήρε την ανθρώπινη φύση και την οποία εκαινούργησε. Γι’ αυτό και ψάλλουμε στην Ακολουθία των Χριστουγέννων «και Θεός ανθρώποις εκ Παρθένου πεφανέρωται μορφωθείς το καθ’ ημάς και θεώσας το πρόσλημμα»1.
Η Παναγία είναι το κορυφαίο δημιούργημα της αγάπης του Θεού. Κανείς δεν μπορεί να πλησιάσει το Θεό, παρά μόνο διά μέσου Αυτής και του μεσίτου που γεννήθηκε απ’ Αυτήν. Και καμμία από τις δωρεές του Θεού δεν μπορεί να δοθεί σε αγγέλους και ανθρώπους, παρά μόνο διά μέσου Αυτής. Γι’ αυτό και σε μια περίφημη ομιλία του ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, την ονομάζει «των ακενώτων θησαυρών ταμίας». Και ως ταμίας των ατελείωτων θησαυρών φροντίζει για τη διανομή˙ για ποιο λόγο άλλωστε να κατακλείσει τον πλούτο αφού δεν μειώνεται2; Και τούτο διότι δάνεισε την σάρκα της στον Υιό και Λόγο του Θεού, Τον κράτησε στα χέρια της και Τον έθρεψε με το γάλα της. Γι΄ αυτό και είναι ότι πολυτιμότερο έχουμε εμείς οι άνθρωποι στον ουρανό, που συνεχίζει τη λειτουργία τής πρεσβείας και τής μεσιτείας κοντά στον Υιό και Θεό της. Πολύ εύστοχα, λοιπόν, ο ιερός υμνογράφος στην Ακολουθία των Χαιρετισμών την ονομάζει «πρεσβείας θυμίαμα».
Πρεσβείας θυμίαμα. Η Κυρία Θεοτόκος είναι το πανάμωμο θυσιαστήριο, είναι ο τόπος όπου ο Μονογενής Υιός αναπαύεται διά των Ιερών Μυστηρίων. Είναι ο σύνδεσμος τού ουρανού και της γης. Στέκεται ανάμεσα στον άνθρωπο, ο οποίος προσφέρει τη λογική λατρεία, και στο Θεό, ο οποίος δέχεται αυτή την προσφορά. Από το Χριστό, την κεφαλή τού σώματος της Εκκλησίας, πηγάζει παν δώρημα τέλειον. Και διά της Θεομήτορος, που είναι ο αυχένας του σώματος, η θεία δωρεά φτάνει στους πιστούς, τα μέλη του σώματος. Η μητέρα του Ιησού, «η οποία βαστάζει απευθείας την κεφαλή, το Χριστό, είναι η μεσίτης της κεφαλής και του σώματος της Εκκλησίας. Και κατά κάποιο τρόπο σύνδεσμος που συνδέει τα δύο σαν αυχένας. Έτσι, ο ιερός αυτός αυχένας, η Παναγία, είναι μία άλλη οδός, η μοναδική που οδηγεί όλους στην κεφαλή όλων, το Χριστό»3.
Πρεσβείας θυμίαμα. Αφού η Παναγία κατέχει κεντρική θέση στο Μυστήριο της Θείας Οικονομίας, εξίσου κεντρικότατη θέση κατέχει και στον Ουρανό, πλησίον του Υιού και Θεού της, καθώς προφητεύει ο Βασιλεύς Δαυίδ : «παρέστη η Βασίλισσα εκ δεξιών σου, εν ιματισμώ διαχρύσω περιβεβλημένη, πεποικιλμένη»4.
Είναι η χαρά και η ευλογία όλης της κτίσεως. Είναι των Προφητών το κήρυγμα, των Αποστόλων η δόξα και Μαρτύρων το καύχημα και πάντων των γηγενών η ανακαίνισις5. Είναι η μητέρα της ενυποστάτου χαράς και ευλογίας. Γράφει ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός : Είσαι «άφατο σκίρτημα χαράς για τους Αγγέλους και όλες τις υπερκόσμιες δυνάμεις, δίχως τέλος ευφροσύνη για τους Πατριάρχες, ανεκλάλητη χαρά για τους Δικαίους, αγαλλίαση ατελείωτη για τους Προφήτες! Ευλογείς τον κόσμο, αγιάζεις την πλάση όλη! Ανάσα για τους καταπονεμένους, για αυτούς που πενθούνε παρηγόρια, γιατρειά των αρρώστων, λιμάνι στους θαλασσοδαρμένους, συγχώρεση για τους αμαρτωλούς, των λυπημένων καλοσυνάτη παρηγορήτρα, για όλους τους ικέτες σου πρόθυμη βοήθεια»6.
Γι’ αυτό και η Ορθόδοξη Εκκλησία μας πιστεύει σ’ αυτή τη μεσιτεία και την πρεσβεία της Παναγίας. «Την θεωρεί όχι ως μία άλλη μεσιτεία παράλληλη προς την μεσιτεία του Χριστού, αλλά ως την ίδια μεσιτεία του Χριστού, του μόνου Μεσίτου Θεού και ανθρώπων»7.
Πρεσβείας θυμίαμα. Αν η πρεσβεία και η μεσιτεία των Αγίων και των Δικαίων είναι ισχυρά στο θρόνο του Θεού, πόσον ισχυρά είναι η πρεσβεία «της τεκούσης τον ποιητήν του παντός;».
Άλλωστε, είναι τέτοια η θέση της στην ουράνια βασιλεία, ώστε ο Άγιος Ανδρέας Επίσκοπος Κρήτης, να λέγει ότι «είναι μετά Θεόν η Θεός, τα δευτερεία της Τριάδος η έχουσα, αμέσως η δεχομένη των εκ Θεού δωρεών, το πλήρωμα όλων και εις άπαντας, αγγέλους, ανθρώπους τε, τούτο διαπορθμεύουσα». Πώς, λοιπόν, οι δεήσεις και ικεσίες της να μην έχουν μεγαλύτερη ισχύ; Η προστασία της και η θερμή της πρεσβεία γίνονται τείχος απροσμάχητο και καταφύγιο του κόσμου. Καλύπτει όλες τις ανάγκες και τις δυσκολίες των ανθρώπων. Η θαυματουργική χάρις της Παναγίας απλώνεται παντού. Αρκεί ο άνθρωπος να ζητήσει τη θαυμαστή επέμβασή της. Όχι μόνο στην παρούσα ζωή αλλά και στην έξοδο από αυτή και στη μέλουσα, θα δεχθούμε τη βοήθειά της. Πόσο συγκινητικά μάς θυμίζει την αλήθεια αυτή ο συντάκτης της ευχής προς την Παναγία στην Ακολουθία του Αποδείπνου : «και εν τω καιρώ της εξόδου μου την αθλίαν μου ψυχήν περιέπουσα και τας σκοτεινάς όψεις των πονηρών δαιμόνων πόρρω αυτής απελαύνουσα»8!
Έχει τη δύναμη και την εξουσία να ελευθερώνει την ψυχή από τις κατηγορίες των δαιμόνων και να εξουδετερώνει τις τελευταίες αντιστάσεις του εχθρού, προκειμένου η ψυχή του χριστιανού να περάσει τις πύλες του ουρανού.
Αλλά και κατά την ώρα της κρίσεως η πρεσβεία της Παναγίας θα είναι δραστικότατη, αφού η Εκκλησία μας πιστεύει ακράδαντα ότι «πολλά γαρ ισχύει δέησις Μητρός προς ευμένειαν Δεσπότου»9.
Στο τραγούδι, λοιπόν, αυτό του Ακαθίστου Ύμνου, που είναι μια ελάχιστη προσφορά του ανθρώπου στο πάνσεπτο πρόσωπο της Παναγίας, δεν έχουμε παρά να καταθέσουμε τα δάκρυα της ευγνωμοσύνης μας, το σεβασμό και την ευλάβειά μας και συγχρόνως την παράκλησή μας, να πρεσβεύει στον Υιό και Θεό της,
για την πατρίδα μας που χειμάζεται,
για την Εκκλησία που πολεμείται,
για τις οικογένειες που διαλύονται,
για τους νέους που παλεύουν στα αφρισμένα κύματα αυτής της ζωής,
για τους ασθενείς που ζητούν την ιατρεία,
για τους αναγκεμένους που ζητούν τη βοήθεια,
υπέρ πάσης ψυχής χριστιανών θλιβομένης τε και καταπονουμένης.
Αυτό το θυμίαμα των πρεσβειών της να μας καλύπτει σε κάθε στιγμή της ζωής μας και με αυτό να φύγουμε από τον κόσμο αυτό για την αιωνιότητα, αλλά και αυτό να μας συνοδεύει εν τη φοβερά ημέρα της κρίσεως. Αμήν.
1 Μεγάλες Ώρες Χριστουγέννων, Ιδιόμελον Α΄ Ώρας, Ήχος πλ. δ΄.
2 Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Ομιλία ΛΖ΄, Εις την πάνσεπτον Κοίμησιν της Πανυπερευλογημένης Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας,
ΕΠΕ 10, σελ. 462.
3 Ιερομονάχου Γρηγορίου, Η Θεία Λειτουργία, Εκδόσεις «Εν πλω», Άγιον Όρος 2014, σελ. 104.
4 Ψαλμ. 44,10.
5 Στιχηρά Εσπερινού Εισοδίων της Θεοτόκου
6 Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού, Η Θεοτόκος, σελ. 135.
7 ο.π., σελ. 270.
8 Ακολουθία Μικρού Αποδείπνου, Ευχή εις την Υπεραγία Θεοτόκο.
9 Ακολουθία του Μεγάλου Αποδείπνου.
Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ
