Το 2015, ήταν μια χρονιά με σπουδαία γεγονότα, που επηρέασαν σημαντικά την εκκλησιαστική ιστορία, όπως η αγιοκατάταξη του γέροντος Παϊσίου, οι απώλειες σημαντικών Ιεραρχών και η εκλογή νέων, τα εγκαίνια του Αγίου Γεωργίου στο Κάιρο αλλά και η διεθνής θρησκευτική διάσκεψη στην Αθήνα.
Αξίζει να δούμε αναλυτικά κάποια από τα σημαντικότερα εκκλησιαστικά γεγονότα της χρονιάς που ολοκληρώνεται.
ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ
Το Σάββατο 10 Ιανουαρίου εκοιμήθη ο Μητροπολίτης πρώην Θεσσαλιώτιδος και Φαναριοφερσάλων Κύριλλος Χριστάκης. Η εξόδιος ακολουθία ετελέσθη στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Καρδίτσας το μεσημέρι της Δευτέρας 12 Ιανουαρίου.
Την επόμενη ημέρα συνέβη ένα από τα σπουδαιότερα γεγονότα για τη σύγχρονη Εκκλησιαστική Ιστορία. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο συμπεριέλαβε τον γέροντα Παΐσιο στο αγιολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και από εκείνη την ημέρα τιμάται και επίσημα ως Αγιος, αν και είχε ανακηρυχθεί Αγιος στις καρδιές των πιστών χρόνια νωρίτερα.
Στις 20 του μηνός εκοιμήθη ο Μητροπολίτης Κεφαλληνίας Σπυρίδων. Ο εκλιπών Ιεράρχης εξεδήμησε σε ηλικία 89 ετών και η εξόδιος ακολουθία του εψάλη στον Ιερό Ναό Ευαγγελιστρίας Αργοστολίου την Πέμπτη 22 Ιανουαρίου 2015, ενώ τοποτηρητής είχε οριστεί ο Μητροπολίτης Ηλείας κ. Γερμανός.
ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ
Εκοιμήθη το απόγευμα της Δευτέρας 16 Φεβρουαρίου, σε ηλικία 83 ετών, ο Μητροπολίτης πρώην Φωκίδος Αθηναγόρας. Το σκήνωμά του ετέθη σε λαϊκό προσκύνημα στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Αμφισσα και στις 19 του μηνός ετελέσθη η εξόδιος ακολουθία.
ΜΑΡΤΙΟΣ
Στις 24 Μαρτίου μεταφέρθηκε από την πόλη των Ιεροσολύμων και τον Πάνσεπτο και Θεομητορικό Τάφο της Υπεραγίας Θεοτόκου στη Γεθσημανή η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Ιεροσολυμίτισσας. Ενα σύμβολο που γέμισε ελπίδα και δύναμη τον δοκιμαζόμενο λαό της Αθήνας. Η σπουδαιότητα του γεγονότος της υποδοχής στην Αθήνα καθίσταται προφανής, αν αναλογιστούμε την αγάπη με την οποία το χριστεπώνυμο πλήρωμα της Εκκλησίας της Ελλάδος περιβάλλει τους Αγίους Τόπους. Η εικόνα έμεινε στην Αθήνα έως τις 17 Απριλίου και χιλιάδες πιστοί προσέρχονταν καθημερινά, για να προσκυνήσουν.
ΑΠΡΙΛΙΟΣ
Εκοιμήθη στις 6 του μηνός ο Μητροπολίτης Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κυρός Προκόπιος. Ο εκλιπών Ιεράρχης εξεδήμησε σε ηλικία 83 ετών. Η εξόδιος ακολουθία εψάλη στον Ιερό Καθεδρικό Ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Καλαμαριάς τη Μεγάλη Τετάρτη 8 Απριλίου και τοποτηρητής της ορίστηκε ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Ανθιμος.
Τον ίδιο μήνα πραγματοποιήθηκε και η επίσημη επίσκεψη του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου στην Εκκλησία των Σερρών, για να συμμετάσχει στις εκδηλώσεις εορτασμού του έτους των Αγίων Νεομαρτύρων. Ο Πατριάρχης έφτασε στις Σέρρες στις 17 του μηνός και έμεινε έως τις 21. Κατά την επίσκεψή του εκεί αναφέρθηκε στην ιστορική αξία της πόλης και των μνημείων της και κάλεσε τους πιστούς να αυξάνουν καθημερινώς ό,τι παρέλαβαν ως γονική κληρονομιά, ενώ χαρακτήρισε την κρίση που διέρχεται η χώρα μας πρωτίστως πνευματική και ηθική και έπειτα οικονομική. Επίσης, ευχήθηκε την επόμενη φορά που θα έρθει να έχουν ξεπεραστεί οι δυσκολίες. Καταλυτική ήταν και η ομιλία του Πατριάρχη στους μαθητές, στους οποίους μίλησε για την ενδοσχολική βία. «Η ενδοσχολική βία είναι δείγμα απομάκρυνσης των νέων από τον Θεό, διότι αυτός που πιστεύει στον Θεό τιμά και σέβεται τον πλησίον του» είπε χαρακτηριστικά ο Πατριάρχης.
Στις 23 Απριλίου η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών (ΙΑΑ), με εγκύκλιο σημείωμά της προς τον ιερό κλήρο και τις μοναστικές αδελφότητές της, προέτρεψε να ληφθεί μέριμνα για την κρούση των κωδώνων ως συμβολική συμμετοχή στις εκδηλώσεις για τη μνήμη των θυμάτων της Γενοκτονίας των Αρμενίων, ύστερα από αίτημα του Κεντρικού Συμβουλίου της Μητροπόλεως Ορθοδόξων Αρμενίων Ελλάδος.
Την επόμενη ημέρα έλαβαν χώρα δύο πολύ σημαντικά γεγονότα: η τελετή θυρανοιξίων της ιστορικής Μονής του Αγίου Γεωργίου Καΐρου, της Ροτόντας της Ανατολής, και τα εγκαίνια του Εκκλησιαστικού Μουσείου. Τα εγκαίνια τελέστηκαν με ιδιαίτερες τιμές παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος, του Μητροπολίτη Κιτίου ως εκπροσώπου του Αρχιεπισκόπου Κύπρου, Ιεραρχών από την Εκκλησία της Ελλάδος και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, εκπροσώπων της ελληνικής και αιγυπτιακής κυβέρνησης, των Αρχών της πόλης, της Ελληνικής Κοινότητας Καΐρου, κληρικών και λαϊκών από την Ελλάδα και την Αίγυπτο, αλλά και μουσουλμάνων, που βρίσκονταν εκεί από νωρίς το πρωί, όπως κάθε χρόνο την ημέρα που τιμάται η μνήμη του Αγίου στην Αίγυπτο. Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας εκείνες τις ημέρες κατέστησε σαφές ότι «το ιστορικό αυτό μνημείο δεν έχει μόνο θρησκευτική αξία, αλλά αποτελεί σύμβολο φιλίας των λαών της Αιγύπτου και της Ελλάδος καθώς και σύμβολο και φάρο συνυπάρξεως και αλληλοσεβασμού των θρησκειών».
ΜΑΪΟΣ
Ισως ένα από τα σημαντικότερα εκκλησιαστικά γεγονότα της χρονιάς συνέβη τον Μάιο. Πρόκειται για τη μεταφορά του ιερού λειψάνου της Αγίας Βαρβάρας στην Ελλάδα. Το γεγονός αυτό προκάλεσε τον θαυμασμό των πιστών, αφού για πρώτη φορά εδώ και 1.000 χρόνια το ιερό λείψανο μεταφέρθηκε σε ορθόδοξη χώρα. Το ιερό λείψανο, που φυλάσσεται τους τελευταίους 10 αιώνες στην Ιταλία, ήρθε με τη συγκατάθεση του ρωμαιοκαθολικού πατριάρχη της Βενετίας και του Βατικανού αρχικά για 15 ημέρες στην Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος ως ευλογία με αφορμή την έναρξη των εορτασμών για τα 80 χρόνια από την ίδρυσή της. Στη συνέχεια όμως, λόγω της αθρόας συμμετοχής των πιστών, η Εκκλησία της Ελλάδος απέστειλε αίτημα στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία για παράταση της παραμονής των ιερών λειψάνων. Το αίτημα έγινε αποδεκτό και τα ιερά λείψανα παρέμειναν τελικά έως την 1η Ιουνίου. Ηταν πραγματικά εντυπωσιακή η εικόνα εκατοντάδων χιλιάδων πιστών που περίμεναν ώρες, για να τα προσκυνήσουν.
Τον ίδιο μήνα, συγκεκριμένα στις 26 Μαΐου, η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος εξέλεξε δύο νέους Ιεράρχες, τους Μητροπολίτες Κεφαλληνίας Γεράσιμο και Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς Ιουστίνο. Η χειροτονία τους τελέστηκε την Κυριακή 31 Μαΐου και τη Δευτέρα 1 Ιουνίου αντιστοίχως στον Ιερό Ναό Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου Αθηνών. Οι διαβεβαιώσεις των νέων Μητροπολιτών στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας δόθηκαν στις 17 Ιουνίου.
ΙΟΥΝΙΟΣ
Ο Ιούνιος ήταν ο μήνας κατά τον οποίο ξεκίνησαν να διατυπώνονται έντονα οι θέσεις της Εκκλησίας σχετικά με την επέκταση του συμφώνου συμβίωσης. Ο Αρχιεπίσκοπος απέστειλε στον τότε υπουργό Δικαιοσύνης επιστολή στην οποία παρουσίαζε τις θέσεις και τις αντιθέσεις της Εκκλησίας. «Σκαιά απομίμηση του γάμου» είχε χαρακτηρίσει το σύμφωνο ο Αρχιεπίσκοπος, σημειώνοντας ότι «απευθύνεται σε όσους θέλουν να δημιουργήσουν σχέση και οικογένεια, ξεγελώντας τον εαυτό τους ότι δεν αναλαμβάνουν κάποια σοβαρή ευθύνη, που θα τους ακολουθεί εφ’ όρου ζωής, και πως μπορούν ανά πάσα στιγμή να αποφύγουν τις δυσκολίες».
Στις 22 Ιουνίου η Εκκλησία της Ελλάδος θρήνησε ακόμα έναν Ιεράρχη, τον νέο Μητροπολίτη Κεφαλληνίας Γεράσιμο. Η Εκκλησία της Κεφαλλονιάς έχασε τον «πατέρα» της λίγο πριν ενθρονιστεί. Ολοι ήταν συγκλονισμένοι από τον πρόωρο χαμό του Μητροπολίτη. Ο μακαριστός είχε γεννηθεί το 1951 στο Αργοστόλι. Υπηρέτησε ως πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Κεφαλληνίας από το 1998 έως και την ημέρα της εκλογής του. Η εξόδιος ακολουθία εψάλη στην Ιερά Μονή Αγίου Γερασίμου Ομαλών Κεφαλληνίας την Τετάρτη 24 Ιουνίου.
Σε κλίμα ιδιαίτερης συγκίνησης τελέστηκε την ίδια ημέρα η ενθρόνιση του Μητροπολίτη Νέας Κρήνης και Καλαμαριάς κ. Ιουστίνου στον Μητροπολιτικό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην Καλαμαριά.
ΙΟΥΛΙΟΣ
Τον Ιούλιο η Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος, σε συνεργασία με το Πατριαρχείο Αντιοχείας και το υπουργείο Εξωτερικών της Ελλάδας, φιλοξένησε στο Θεολογικό Φοιτητικό Οικοτροφείο του οργανισμού 10 φοιτητές λιβανικής, συριακής και ιορδανικής εθνικότητος της Θεολογικής Σχολής τoυ πανεπιστημίου του Μπαλαμάντ Λιβάνου. Σκοπός ήταν η συμμετοχή τους σε πρόγραμμα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας και η γνωριμία τους με την ορθόδοξη λειτουργική παράδοση της Εκκλησίας και, γενικότερα, τον ελληνικό πολιτισμό.
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ
Τον Αύγουστο ξεκίνησαν οι αιχμές του Αρχιεπισκόπου προς την κυβέρνηση όσον αφορά το μάθημα των Θρησκευτικών. Ο Αρχιεπίσκοπος από το Θέρμο, όπου βρισκόταν για την εορτή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, έστειλε σαφές μήνυμα, λέγοντας ότι «τα κόμματα χρειάζεται να ξεκαθαρίσουν τη θέση τους απέναντι στην Εκκλησία», ενώ επισήμανε: «Στο Σύνταγμα αναφέρεται ότι η Παιδεία πρέπει να είναι εθνική και θρησκευτική. Η Βουλή των Ελλήνων μάς έδωσε τον καταστατικό χάρτη της Εκκλησίας, που λέει πως η εκκλησιαστική Παιδεία κανονίζεται σε συνεργασία της Εκκλησίας με την Πολιτεία».
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ
Ο Σεπτέμβριος είναι σημαντικός μήνας για την Εκκλησία, καθώς αποτελεί την έναρξη της εκκλησιαστικής χρονιάς, της Ινδίκτου. Την πρώτη του μηνός εξεδήμησε ο Μητροπολίτης πρώην Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κυρός Αγαθόνικος. Εξελέγη πρώτος Μητροπολίτης της νεοσυσταθείσας Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής το 1974 και παραιτήθηκε στις 31 Μαρτίου 2004.
Την επόμενη ημέρα έχασε τη μάχη με τον καρκίνο ο παπα-Στρατής, ο «Καλός Σαμαρείτης της Ελλάδας», όπως τον είχε χαρακτηρίσει η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, αφήνοντας ωστόσο πίσω του σπουδαίο έργο ανθρωπιάς και αλληλεγγύης. «Οταν θα δεις έναν άνθρωπο που τον ξεβράζει η θάλασσα ένα πρωί στα παράλια της Λέσβου και ένα παιδί και μια μάνα να κλαίει, δεν θα ανοίξεις ποτέ το στόμα σου να ρωτήσεις άμα είναι χριστιανοί, για να τους ταΐσεις» συνήθιζε να λέει. Ο παγκοσμίως γνωστός παπα-Στρατής υπήρξε ο εμπνευστής και ιδρυτής της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Αγκαλιά», μιας πραγματικής αγκαλιάς για όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως καταγωγής ή θρησκείας. Η δράση της αποτελεί πραγματικό ορόσημο για το νησί της Λέσβου και, ευρύτερα, για το Αιγαίο, λόγω της πολυσχιδούς προσφοράς της σε θέματα κοινωνικής φτώχειας και αλληλεγγύης για τους κατοίκους του νησιού, αλλά και φροντίδας των δεκάδων χιλιάδων προσφύγων και μεταναστών που καταφθάνουν καθημερινά στο νησί από τα μικρασιατικά παράλια.
Την παραίτησή του υπέβαλε στα τέλη του μηνός ο Μητροπολίτης πρώην Τρίκκης και Σταγών κ. Αλέξιος. Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος την έκανε δεκτή σε έκτακτη συνεδρία στις 25 Σεπτεμβρίου.
ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ
Νέους Μητροπολίτες Κεφαλληνίας και Τρίκκης και Σταγών εξέλεξε στις 9 Οκτωβρίου η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Η χειροτονία του Μητροπολίτη Κεφαλληνίας κ. Δημητρίου τελέστηκε την επόμενη ημέρα, ενώ του Τρίκκης και Σταγών κ. Χρυσοστόμου, στις 11 Σεπτεμβρίου.
Επίκεντρο ενός σημαντικού διαλόγου, υπό τη σκιά των δραματικών συγκρούσεων σε διάφορες περιοχές της Μέσης Ανατολής, έγινε στις 19 και 20 Οκτωβρίου η Αθήνα. Για πρώτη φορά όλες οι χριστιανικές Εκκλησίες της Μέσης Ανατολής, ηγέτες και προσωπικότητες του μουσουλμανικού και εβραϊκού κόσμου καθώς και υπουργοί Εξωτερικών τεσσάρων χωρών ενώθηκαν στη Διεθνή Διάσκεψη με θέμα «Θρησκευτικός και πολιτιστικός πλουραλισμός και ειρηνική συνύπαρξη στη Μέση Ανατολή», την οποία διοργάνωσε το υπουργείο Εξωτερικών. Ηταν μια ελληνική προσπάθεια για τον συντονισμό των προσπαθειών όσον αφορά την προστασία των χριστιανικών πληθυσμών και τον σεβασμό της πολυπολιτισμικότητας και της πολυθρησκευτικότητας στη Μέση Ανατολή.
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ
Στις 10 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε η ενθρόνιση του Μητροπολίτη Κεφαλληνίας κ. Δημητρίου και δυο ημέρες αργότερα, στις 12, η ενθρόνιση του Μητροπολίτη Τρίκκης και Σταγών κ. Χρυσοστόμου.
Τον Νοέμβριο πραγματοποιήθηκε και η επίσημη επίσκεψη του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου στη Γερμανία. Ο κ. Ιερώνυμος, ο οποίος ανταποκρίθηκε σε πρόσκληση του Γερμανού υπουργού Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ να συμβάλει στο υπό σύσταση Ελληνογερμανικό Ιδρυμα Νεολαίας, επιδίωξε με την επίσκεψή του να διερευνήσει τις προοπτικές συνεργασίας σε δράσεις για τους νέους, αλλά και να εκφράσει την ευγνωμοσύνη της Εκκλησίας της Ελλάδος τόσο προς τον Μητροπολίτη Γερμανίας κ. Αυγουστίνο όσο και προς τον καρδινάλιο του Μονάχου Ράινχαρντ Μαρξ και τον δούκα της Βαυαρίας Φραγκίσκο, οι οποίοι στηρίζουν τον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό.
ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ
Η χρονιά ολοκληρώνεται με ανακοίνωση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος αναφορικά με την προέκταση του συμφώνου συμβίωσης στα ομόφυλα ζευγάρια. Επισημαίνει, λοιπόν, ότι «σύγχρονα σχήματα οργάνωσης του ιδιωτικού βίου των ανθρώπων -εναλλακτικές μορφές οικογενείας- για την Εκκλησία και τη θεολογία της περί γάμου και οικογενείας συνιστούν “εκτροπές” του οικογενειακού θεσμού, όπως αυτός διαμορφώθηκε και λειτούργησε επί αιώνες στη ζωή του εκκλησιαστικού σώματος. Ο γάμος και η οικογένεια, γεγονός κατεξοχήν εκκλησιαστικό και κοινωνικός θεσμός θεμελιώδους σημασίας, γίνεται, όλο και περισσότερο, ατομική υπόθεση, που εντάσσεται στη σφαίρα του ιδιωτικού βίου».
Το 2016 αναμένεται ότι θα είναι μια χρονιά με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στον εκκλησιαστικό χώρο. Το μάθημα των Θρησκευτικών, το σύμφωνο συμβίωσης, η μισθοδοσία των κληρικών και η αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας είναι κάποια από τα θέματα που θα δημιουργήσουν ένταση στις σχέσεις της Εκκλησίας με την Πολιτεία. Από την άλλη, παραιτήσεις Μητροπολιτών, η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος αλλά και οι σχέσεις των Εκκλησιών αποτελούν ζητήματα που θα παρακολουθήσουμε με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Από την εφημερίδα Ορθόδοξη Αλήθεια που κυκλοφορεί στα περίπτερα