Ένας «φάρος» φωτίζει το… γκέτο!

10.11.2014 | 12:22

ΔΟΓΜΑ | ΑΦΙΕΡΩΜΑ Ένας κληρικός στον Δενδροπόταμο Θεσσαλονίκης συντηρεί τον Φάρο του Κόσμου, ένα κέντρο προστασίας ανηλίκων ROM σε μια περιοχή στην οποία εκτιμάται ότι ζουν περίπου 4.500 κάτοικοι, τα 2/3 των οποίων είναι Ρομά. Μια περιοχή όπου δεν μπορεί κάποιος να είναι περαστικός αφού εκεί οδηγούν μόνο τέσσερις συγκεκριμένοι δρόμοι.

Καρεκλά Σοφία

Όπου ανοίγει ένα σχολείο, κλείνει μια φυλακή, λέει μια γνωστή ρήση. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει κι όπου δημιουργείται ένας “Φάρος”. Μειώνονται δείκτες εγκληματικότητας, καταρρίπτονται στερεότυπα και τα παιδιά μιας γκετοποιημένης περιοχής κερδίζουν όχι μόνο την αναγνώριση της τοπικής κοινωνίας αλλά μέχρι κι ένα εισιτήριο για το Σεντ Λούις των ΗΠΑ!

Με αφορμή την προσεχή έναρξη ανέγερσης των νέων και σύγχρονων εγκαταστάσεών του, το Δόγμα επισκέφθηκε το Κέντρο προστασίας ανηλίκων ROM “Φάρος του Κόσμου” στον Δενδροπόταμο, μια περιοχή στη δυτική Θεσσαλονίκη στην οποία εκτιμάται ότι ζουν περίπου 4.500 κάτοικοι, τα 2/3 των οποίων είναι Ρομά. Μια περιοχή όπου δεν μπορεί κάποιος να είναι περαστικός αφού εκεί οδηγούν μόνο τέσσερις συγκεκριμένοι δρόμοι.

«Ο Δενδροπόταμος αποτελεί χώρο απόθεσης ανθρωπίνων απορριμμάτων. Ό,τι δεν θέλει να βλέπει η κοινωνία μας, το “θάβει” εδώ, στον Δενδροπόταμο», λέει ο αρχιμανδρίτης Αθηναγόρας Λουκατάρης, εφημέριος του ναού Αγίου Νεκταρίου της περιοχής, υπεύθυνος για το παρεκκλήσιο του αστυνομικού μεγάρου Θεσσαλονίκης, μέλος στο διοικητικό συμβούλιο της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων του Υπουργείου Δικαιοσύνης, μα πάνω απ’ όλα ψυχή και πατέρας για τα παιδιά που φιλοξενούνται και στηρίζονται από τον Φάρο.

Στις εγκαταστάσεις του Φάρου, μια μικρή μονοκατοικία προς το παρόν, ζουν, με εισαγγελική εντολή, εφτά αγόρια. Οι ανάγκες είναι για πολύ περισσότερα αλλά, μέχρι την ολοκλήρωση της ανέγερσης των νέων εγκαταστάσεών του από τη Φιλόπτωχο Αδελφότητα Ανδρών Θεσσαλονίκης, δεν υπάρχει χώρος. Μαζί με τα παιδιά ζει η κ. Ελένη Τρανού, φιλόλογος- αρχαιολόγος, η οποία τα φροντίζει σε καθημερινή βάση.

Κάθε μεσημέρι, στην κουζίνα του Φάρου, ετοιμάζονται από την κ. Ελένη Πασχαλίδου και τις 15 μαγείρισσες που επιβλέπει, όλες εθελόντριες, 450 μερίδες φαγητού οι οποίες προορίζονται για τα περισσότερα παιδιά της περιοχής τα οποία φροντίζει το κέντρο αλλά και για ορισμένους από τους γονείς τους.

Ο Φάρος του Κόσμου ξεκίνησε το 2005 από την ανάγκη του πατρός Αθηναγόρα να διοχετεύσει κάπου την αγάπη του για τους συνανθρώπους του. «Στο μυαλό μου είχα μήπως κατέβω στα ιεραποστολικά κλιμάκια της Αφρικής αλλά ο τότε μητροπολίτης Νεαπόλεως Διονύσιος μου είπε “Έχουμε κι εμείς μια Αφρική. Είναι ο Δενδροπόταμος. Πήγαινε εκεί να κάνεις ό,τι θα έκανες στην Αφρική”», αναφέρει χαρακτηριστικά ο πατήρ Αθηναγόρας.

Δίκτυο… πρωινής αφύπνισης!

Για να μπορέσουν οι ROM του Δενδροποτάμου να κοινωνικοποιηθούν, έπρεπε ο Φάρος να ξεκινήσει τη δράση του από την εκπαίδευση των παιδιών. Από σπίτι σε σπίτι, ο πατήρ Αθηναγόρας με τους συνεργάτες του έψαξαν να βρουν όλα τα παιδιά της περιοχής για να τα βοηθήσουν να πάνε στο σχολείο.

«Πηγαίνοντας από σπίτι σε σπίτι, κάποιες φορές διαπιστώναμε ότι δεν ήταν εκεί κανένας από τους δύο γονείς των παιδιών. Μπορεί να ήταν φυλακισμένοι ή τοξικομανείς ή να θεωρούσαν πολυτέλεια το να πάνε τα παιδιά τους στο σχολείο. Αλλά και να ήταν εκεί δεν θα έκαναν τη θυσία να ξυπνήσουν το πρωί να τα ετοιμάσουν. Πώς να πάει ένα παιδί το πρωί στο σχολείο όταν όλοι στο σπίτι κοιμούνται, χωρίς να έχει πρωινό γεύμα, καθαρά ρούχα, σχολική ύλη; Πράγματα αυτονόητα για τον υπόλοιπό κόσμο αλλά καθόλου αυτονόητα για εδώ», υποστηρίζει ο πατήρ Αθηναγόρας.

Έπρεπε, λοιπόν, να φτιαχτούν στο Δενδροπόταμο δομές οι οποίες θα αντικαθιστούσαν το ρόλο των γονέων. Δημιουργήθηκε, έτσι, δίκτυο πρωινής αφύπνισης. Τα μεγαλύτερα παιδιά πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι και ξυπνούσαν τα μικρότερα.

Διαμορφώθηκαν οι χώροι στην κατακόμβη του ναού προκειμένου να γίνουν μαγειρεία και τραπεζαρία για να ετοιμάζουν και να σερβίρουν, αρχικά, το πρωινό των παιδιών, στην πορεία και τα υπόλοιπα γεύματα της ημέρας, λουτρά, πλυντήρια, αποθήκες ρούχων και σχολικής ύλης για να τα εφοδιάζουν με ό,τι χρειάζονται καθώς και χώροι όπου θα μπορούν να μελετούν τα μαθήματά τους.

«Έτσι, καταφέραμε να τα οδηγήσουμε στο σχολείο. Στην αρχή, βέβαια, το τσιγγανάκι δεν μπορούσε να καθίσει περισσότερο από δέκα λεπτά στο θρανίο ή παραπάνω από δύο ώρες να παραμείνει στο σχολείο. Αυτό το αντιμετωπίσαμε με τη δημιουργία ποδοσφαιρικών, μουσικών και θεατρικών ομάδων. Λέγαμε, για παράδειγμα, στα παιδιά “αφού αγαπάτε πολύ το ποδόσφαιρο κι ήρθατε σήμερα στην προπόνηση, στον αγώνα του Σαββάτου θα παίξουν μόνο όσοι έχουν τις απαραίτητες παρουσίες στο σχολείο”. Έπρεπε να βρίσκουμε συνεχώς κίνητρα για να κρατήσουμε τα παιδιά στο σχολείο αλλά να τα έχουμε και ολημερίς κοντά μας, απασχολημένα, γιατί αλλιώς παραμόνευαν συμμορίες για να τα στρατολογήσουν σε κάθε είδους παραβατικότητα», εξηγεί ο πατήρ Αθηναγόρας.

Εκτός από την εκπαίδευση των παιδιών, κάτι που απασχόλησε ιδιαίτερα τον πατέρα Αθηναγόρα από τα πρώτα χρόνια του Φάρου ήταν η υγεία των παιδιών. Φρόντισε δύο φορές το χρόνο να γίνεται γενικός εμβολιασμός των παιδιών του Δενδροποτάμου γιατί πολλά από αυτά ήταν ανασφάλιστα, κάποια και απολιτογράφητα, χωρίς πρόσβαση στους φορείς υγείας.

FAR.GO.Bots: Από το Δενδροπόταμο… στο Σεντ Λούις!

Τον Μάρτιο πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη, ο Διαγωνισμός Ρομποτικής και Καινοτομίας First Lego League. Στον διαγωνισμό συμμετείχαν 32 ομάδες των δέκα ατόμων. Η πρώτη ομάδα που δήλωσε συμμετοχή και απέσπασε και το πρώτο βραβείο ομαδικότητας ήταν οι FAR.GO.Bots, από το Φάρο του Κόσμου.

Οι FAR.GO.Bots, παιδιά Ρομά 9 ως 16 ετών, εντυπωσίασαν τους Αμερικανούς διοργανωτές του διαγωνισμού με την πρόοδό τους. Ενώ προέρχονται από μια υποβαθμισμένη περιοχή με υψηλά ποσοστά εγκληματικότητας κι αρχικά στερούνταν βασικής εκπαίδευσης, με τη βοήθεια του Φάρου κατάφεραν να προχωρήσουν στις εκπαιδευτικές βαθμίδες, να πάρουν μέρος στο διαγωνισμό και να διακριθούν κιόλας.

Έτσι, συμμετείχαν τον Απρίλιο στο World Festival στο Σεντ Λούις των ΗΠΑ ως επιλεγμένη τιμώμενη ομάδα. «Τα παιδιά μας μπόρεσαν να χτίσουν γέφυρες με την άλλη άκρη της γης. Αυτό έχει ανοίξει τους ορίζοντές τους. Μπορούν πλέον να έχουν δικαίωμα στο όνειρο κι ένα λαμπρό μέλλον γιατί διαθέτουν πια όλα τα εφόδια», είπε ο πατήρ Αθηναγόρας.

Χορηγοί και τοπική κοινωνία Ρομά

Οι άνθρωποι που στηρίζουν κι ενισχύουν το έργο και τις δραστηριότητες του Φάρου είναι πολλοί. Σ’ αυτό συντελεί η χαρισματική προσωπικότητα κι η ζεστασιά του πατρός Αθηναγόρα, καθώς και το ότι δεν διαχειρίζεται χρήματα. «Οι χορηγοί μας ενισχύουν σε είδος. Περιμένουν πότε θα τους πούμε ότι έχουμε μια έλλειψη για να τρέξουν να συνδράμουν», εξηγεί ο πατήρ Αθηναγόρας.

Όσο για τις αντιδράσεις της τοπικής κοινωνίας, ο πατήρ Αθηναγόρας λέει ότι «η τοπική κοινωνία σέβεται κι εκτιμά πολύ αυτό που κάνουμε γιατί όλοι έχουν ένα παιδί είτε δικό τους είτε εγγονάκι τους το οποίο απολαμβάνει των δράσεων του Φάρου».

Το μέλλον των παιδιών και του Φάρου

Ο Φάρος του Κόσμου έχει πλέον τους πρώτους απόφοιτους λυκείου που σπουδάζουν, με υποτροφίες χορηγών, σε ιδιωτικά ΙΕΚ της Θεσσαλονίκης, ζαχαροπλάστες, σεφ, λογιστές. «Είναι τα παιδιά που για πρώτη φορά μπορούν να σταθούν ανάμεσα στην υπόλοιπη κοινωνία και να ενταχθούν ομαλά στην αγορά εργασίας», καμαρώνει ο πατήρ Αθηναγόρας για την πρόοδο των παιδιών και συμπληρώνει «θέλουμε μόλις τελειώσουν τα παιδιά τις σπουδές τους, να τους ανοίξουμε μια επιχείρηση. Να δουλέψουν αμέσως για να γίνουν το παράδειγμα για τα υπόλοιπα παιδιά. Να δείξουν σε όλους ότι ο τσιγγάνος δε χρειάζεται ούτε να πουλήσει ναρκωτικά ούτε να κλέψει για να ζήσει».

Τι ονειρεύεται ο πατήρ Αθηναγόρας για το μέλλον του Φάρου; «Τα όνειρά μας είναι να βλέπουμε τα παιδιά μας να προοδεύουν, να τα αποκαθιστούμε επαγγελματικά, να χαιρόμαστε τις οικογένειες που θα δημιουργούν. Να αλλάζουμε μαζί την ιστορία αυτού του τόπου».

Προκαλεί εντύπωση το ότι λέει συνεχώς «τα παιδιά μας» και μας εξηγεί «η σχέση μου με τα παιδιά του Φάρου είναι πιο ισχυρή από τη βιολογική σχέση ενός πατέρα με το παιδί του. Εκείνη σου προκύπτει ενώ αυτή την επιλέγεις».