Το 2017 συμπληρώνονται 150 χρόνια από το θάνατο του διακεκριμένου αυτού επιστήμονα παγκοσμίου εμβέλειας και αναγνώρισης με καταγωγή από τη Μπόσνα (Βύσσα) της Αδριανούπολης της Τουρκίας, γιαυτό και το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να ανακηρύξει το 2017 έτος Στέφανου Καραθεοδωρή.
Μάλιστα ο Μητροπολίτης Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου κ. Δαμασκηνός κάλεσε τον Οικουμενικό πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο να παραστεί στις εκδηλώσεις και ο Παναγιώτατος αποδέχθηκε την πρόταση. Διαβάστε εδώ το σχετικό ρεπορτάζ.
Ο Στέφανος Θεοδώρου Καραθεοδωρής (γιος του καταγόμενου από το χωριό Μπόσνα της Ανδριανουπόλεως γενάρχου των διακεκριμένων και φημισμένων Θρακών λόγιων Καραθεοδωρήδων) γεννήθηκε το 1789 στην Ανδριανούπολη ορφανός από πατέρα, ο οποίος απεβίωσε δύο μήνες προ της γεννήσεως του Στεφάνου.
Ο Στέφανος διακρινόταν από την παιδική του ηλικία για την επιμέλειά του και την ευφυΐα του και στην χριστιανική αγωγή του επηρεάσθηκε πολύ από το παράδειγμα του συμπατριώτη του Ανδριανουπολίτη Κωνσταντίνου Σερμπετζόγλου, μετέπειτα Οικουμενικού Πατριάρχου Κυρίλλου του ΣΤ΄, ο οποίος ήταν συγγενής του. Μετά την στοιχειώδη μόρφωσή του στην γενέτειρά του παρακολούθησε γυμνασιακές σπουδές στη φημισμένη Σχολή των Κυδωνιών. Συνέχισε πανεπιστημιακές σπουδές στην Πίζα της Ιταλίας αρχικός μαθηματικά, φυσική, χημεία και ακολούθως ιατρική, βοηθούμενος οικονομικώς και από τον ανωτέρω συγγενή του τότε Μητροπολίτη Ικονίου και μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη Εθνομάρτυρα Κύριλλο ΣΤ΄.
Μετά το πέρας των πανεπιστημιακών σπουδών του στην Ιταλία επέστρεψε το 1819 ο Καραθεοδωρής στην Ανδριανούπολη ιατρός, μαθηματικός, φυσικός και γνώστης πολλών ξένων γλωσσών, όπου διορίσθηκε Διευθυντής της Σχολής Ανδριανουπόλεως, διαδεχθείς στη Διεύθυνση της Σχολής τον τότε Μητροπολίτη Ανδριανουπόλεως Εθνομάρτυρα Δωρόθεο Πρώϊο, στην οποία δίδασκε μαθηματικά, φυσική, ανθρωπολογία και ξένες γλώσσες, παράλληλα δε με τα διδακτικά καθήκοντά του ασκούσε και την ιατρική δωρεάν για τους φτωχούς ομογενείς μας.
Ο Στέφανος Καραθεοδωρής, ως διευθυντής της, οργάνωσε τη σχολή Ανδριανουπόλεως σε επίπεδο λειτουργίας των συγχρόνων τότε ευρωπαϊκών σχολών, πέραν δε των διδασκομένων από αυτόν μαθηματικών, συνέτασσε και εκφωνούσε τους παλλόμενους με το εθνικό πύρωμα της καρδιάς του εκκλησιαστικούς λόγους κατά τις μεγάλες Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές της Χριστιανικής θρησκείας μας και συνέβαλε τα μέγιστα όχι μόνο στην ελληνοπρεπή και χριστανοπρεπή μόρφωση και αγωγή των Ελληνοπαίδων της Ανδριανουπόλεως, αλλά και στην ψυχική προπαρασκευή του υποδούλου τότε Ελληνισμού της περιοχής της για την εξέγερση του κατά των Τούρκων κατακτητών.
Όταν μετά την έκρηξη της Ελληνικής Επαναστάσεως, εσφάγησαν από τους Τούρκους τον Απρίλιο του 1821 οι υπερτριάκοντα Πρόκριτοι της Ανδριανουπόλεως και απαγχονίστηκε και ο καθαιρεθείς και ευρισκόμενος ως εξόριστος στη γενέτειρά του Οικουμενικός Πατριάρχης Κύριλλος ο ΣΤ΄, διέτρεξε τον κίνδυνο της σφαγής του και ο Στέφανος Καραθεοδωρής, ως ύποπτος λόγω της εθνικής δράσεώς του, αλλά διέφυγε τη σφαγή χάριν της επεμβάσεως του Αρχιγραμματέα του Ιερού Δικαστηρίου των Οθωμανών Καβουλή Εφέντη, τη σύζυγο του οποίου έσωσε ο Καραθεοδωρής, ως Ιατρός, από βέβαιο θάνατο. Τότε έζησε την τραγωδία και τη φρίκη των, κατά τα ανωτέρω, διαδραματισθέντων στη γενέτειρά του Ανδριανούπολη τραγικών γεγονότων, βλέποντας απαγχονιζόμενο στις 18 Απριλίου 1821 και τον ευεργέτη του και προστάτη του πρώην Οικουμενικό Πατριάρχη Κύριλλο τον ΣΤ΄ από τα σιδηρά κιγκλιδώματα του παραθύρου του μεγάλου της Ιεράς Μητροπόλεως Ανδριανουπόλεως.
Στην Ανδριανούπολη έμεινε ο Στέφανος Καραθεοδωρής, μετά την επάνοδό του από την Ιταλία, για μία πενταετία περίπου, διότι, λόγω της μεγάλης φήμης του, ως αρίστου και διακεκριμένου Ιατρού, εκλήθη στην Κωνσταντινούπολη ως ιατρός των Ανακτόρων, κατόπιν συστάσεως του φίλου του αρχιάτρου των Ανακτόρων Μπεχτσέτ Εφέντη και από το 1827 μέχρι το 1861 διετέλεσε ως προσωπικός Ιατρός του Σουλτάνου Μαχμούτ Β΄.
Το 1827 διορίσθηκε ο Στέφανος Καραθεοδωρής Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής Κωνσταντινουπόλεως στην οποία δίδαξε μέχρι το 1876. Ως σύμβουλος δε στο Υπουργείο Εκπαιδεύσεως βοήθησε πολύ την Ελληνική εκπαίδευση και τα Ελληνικά σχολεία και εξουδετέρωσε, λόγω της μεγάλης επιρροής του Υπουργείο, τα προβαλλόμενα για την ομαλή λειτουργία τους προσκόμματα και τις αντιδράσεις των φανατικών μουσουλμάνων.
Η παρεχομένη συνδρομή του Στεφάνου Καραθεοδωρή στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ήταν πολύ μεγάλη, διότι, πέρα της συμμετοχής του, ως μέλους και ως Προέδρου στις Εκκλησιαστικές Επιτροπές , Σχολικές Εφορίες και Διοικητικά Συμβούλια των Νοσοκομείων και άλλων ευαγών Ιδρυμάτων της Ελληνικής Κοινότητος της Κωνσταντινουπόλεως, ο Καραθεοδωρής ήταν ο Σύμβουλος του Πατριαρχείου στα σοβαρά θέματα, που αντιμετώπιζε αυτό για την παιδεία και την άνοδο και βελτίωση του πολιτιστικού επιπέδου και της εν γένει διαβιώσεως των υποδούλων τότε Ελλήνων.
Έτσι στην Εθνοσυνέλευση, που έγινε το 1857 στο Πατριαρχείο, ο Καραθεοδωρής συνέταξε τους περισσότερους Εθνικούς Κανονισμούς του Πατριαρχείου. Όταν δε ο Πάπας Πίος ο Θ΄ έστειλε το 1841 από το Βατικανό εγκύκλιο σ’ όλους τους Επισκόπους της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας, με την οποία τους καλούσε να ενωθούν με την Αγία Έδρα, τη δυτική δηλαδή Καθολική Εκκλησία (στην πραγματικότητα να υποταχθούν στον Πάπα), ο τότε Οικουμενικός Πατριάρχης Άνθιμος ο ΣΤ΄ ανέθεσε στον Καραθεοδωρή τη σύνταξη αντίστοιχου εγκυκλίου προς τους Ορθόδοξους Επισκόπους και χριστιανούς της Ανατολικής Εκκλησίας, με την οποία καταδεικνυόταν και αναιρούνταν οι ιστορικές και θρησκευτικές ανακρίβειες και η διαστρέβλωση της αλήθειας, που διαλαμβάνονταν στην εγκύκλιο του Πάπα και με τις οποίες επεδίωκε αυτός την υποταγή της Ορθοδόξου Εκκλησίας στη Δυτική Εκκλησία.
Ακόμη, όταν η διένεξη του ενεφύη μεταξύ Βουλγάρων και Ορθοδόξου Οικουμενικού Πατριαρχείου, βρισκόταν σε έξαρση και η τουρκική Κυβέρνηση συγκρότησε Επιτροπή από Έλληνες και Βούλγαρους για την αντιμετώπιση της διενέξεως αυτής, ο Καραθεοδωρής ως μέλος της ανωτέρω Επιτροπής, αγωνίσθηκε για την ομαλή και ενδεδειγμένη διευθέτηση του ως άνω ανακύψαντος θέματος, αλλά οι Βούλγαροι, υποκινούμενοι από τον μισέλληνα Πρεσβευτή της Ρωσίας στην Κωνσταντινούπολη Στρατηγό Ιγνάτιεφ, ήταν ανένδοτοι στις προβαλλόμενες με φανατισμό παράλογες και υπερφίαλες απόψεις τους. Τότε ο Καραθεοδωρής συνέταξε και υπέβαλε στην τουρκική Κυβέρνηση, εκ μέρους της Ελληνικής Επιτροπής, εμπεριστατωμένη έκθεση, με την οποία παρουσίασε με σαφήνεια το ανακύψαν θέμα και κατεδείκνυε με αδιάσειστα στοιχεία την υπουλότητα των Βουλγάρων και το δίκαιο του Οικουμενικού Πατριαρχείου και η οποία συνέβαλε στη ρύθμιση του θέματος αυτού με την αποδοχή των υποβαλλομένων σχετικών Ελληνικών απόψεων.
Ο Στέφανος Καραθεοδωρής πρωτοστάτησε στις δραστηριότητες των πολιτιστικών και μορφωτικών Συλλόγων της Ελληνικής Κοινότητας της Κωνσταντινουπόλεως και υπήρξε ο εμπνευστής της ιδρύσεως και ιδρυτικό μέλος και πρώτος Πρόεδρος του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως, τον οποίο ανέδειξε σε Φάρο Εθνικού Ιδρύματος και ο οποίος συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάπτυξη της παιδείας του υποδούλου τότε Ελληνισμού με την ίδρυση και λειτουργία νέων Ελληνικών Σχολείων, την έκδοση σχολικών βιβλίων, με ομιλίες και δημοσιεύσεις επιστημονικών μελετών και με τη χορήγηση υποτροφιών σε διακεκριμένους μαθητές (μεταξύ των οποίων περιλαμβάνεται και ο διαπρεπής λογοτέχνης και ποιητής Γεώργιος Βιζυηνός) για ανωτέρω σπουδές στην Κωνσταντινούπολη και στο εξωτερικό.
Ο ιατροφιλόσοφος Καθηγητής Σχολής Κωνσταντινουπόλεως και συγγραφέας δεκάδων επιστημονικών έργων Στέφανος Καραθεοδωρής, γαλουχημένος με τα νάματα της Ορθοδόξου Χριστιανικής θρησκείας μας και με τις εθνικές και θρησκευτικές μας παραδόσεις, θεωρούσε την καθημερινή προσευχή ως το ιερότερο καθήκον του ανθρώπου προς τον Θεόν και εκκλησιαζόταν πάντοτε με όλη την οικογένειά του τις Κυριακές και τις Γιορτές. Τις καταβαλλόμενες προσπάθειές του για τη μόρφωσή του και την τεράστια επιστημονική κατάρτισή του και την εν γένει ζωή του και της οικογένειάς του τα στήριζε στα απαρασάλευτα βάθρα της Χριστιανικής πίστεως και της ελληνοχριστιανικής μαθήσεως και αγωγής και διεκήρυττε παντού και πάντοτε ότι οι θρησκευτικές και εθνικές μας παραδόσεις πρέπει να αποτελούν τη βάση της παρεχομένης αγωγής στα Ελληνόπουλα. Με το κατά τα ανωτέρω πνευματικό υπόβαθρό του και την τεράστια επιστημονική μόρφωσή του συνέβαλε τα μέγιστα ο Στέφανος Καραθεοδωρής στη διακονία της πολιτισμικής κληρονομιάς του Έθνους μας και προσέφερε μέγιστης εθνικής σημασίας υπηρεσίες στον υπόδουλο τότε Ελληνισμό της Κωνσταντινουπόλεως και της Θράκης γενικότερα.
Επιγραμματική σκιαγράφηση της προσωπικότητας του Στέφανου Καραθεοδωρή παρέχεται από τον διακεκριμένο λόγιο και ποιητή της εποχής του Ηλία Τανταλίδη με τους ακόλουθους στίχους: « Της Εκκλησίας το φλάμπουρο, το θάμασμα της Πόλης, της Εντερνές (Ανδριανουπόλεως) ο έπαινος και η χρυσή κορώνα, που έχεις στο κεφάλι σου του κόσμου τη σοφία, τη γνώση της Ανατολής, τα γράμματα της Δύσης…»
Ο Στέφανος Καραθεοδωρής κατέλειπε 11 φιλοσοφικά – επιστημονικά έργα, 33 θεολογικά, 9 φιλοσοφικά, 53 ποιητικά, ως και 65 σε χειρόγραφα μη εκδοθέντα.
Ο Πολιτιστικός Σύλλογος Νέας Βύσσας, όπως ονομάσθηκε το πλησίον Αδριανουπόλεως (4km) ελληνικό χωριό, στο οποίο εγκαταστάθηκαν το 1923 (μετά την παραχώρηση με τη Συνθήκη της Λωζάνης στην Τουρκία της απελευθερωθείσες από τον Ελληνικό στρατό Ανατολικής Θράκης και την εκκένωσή της από τον πολυπληθή Ελληνικό πληθυσμό της) οι πρόσφυγες κάτοικοι του περιελθόντος στην Τουρκία Μποσνοχωρίου, γενέτειρας του γενάρχου των Καραθεοδωρήδων, τιμώντας τον διακεκριμένο και περιφανή λόγιο συγχωριανό τους Στέφανο Καραθεοδωρή, ονομάσθηκε Πολιτιστικός Σύλλογος Νέας Βύσσας «Στέφανος Καραθεοδωρής», έστησε δε στην κεντρική πλατεία της Νέας Βύσσας την προτομή του Στεφάνου Καραθεοδωρή.
Πληροφορίες από τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Στέφανος Καραθεοδωρής»