Ο γάμος ως μυστήριο είναι ένα από τα πιο θεαματικά,περιεκτικά και πλέον διδακτικά.
Οι μελλόνυμφοι, λοιπόν, προσέρχονται εμπρός στο τραπέζι που είναι στη μέση του ναού και έχει πάνω του το Ιερό Ευαγγέλιο, το κρασί, τα στέφανα και τις βέρες. Πλαισιώνονται από τους γονείς τους, τα αδέρφια τους και τους κουμπάρους. Αυτή είναι μία από τις ιερότερες και τις αποφασιστικότερες στιγμές της ζωής τους.
Πάνω στο τραπέζι, το οποίο συμβολίζει την Αγία Τράπεζα υπάρχει το Ιερό Ευαγγέλιο, που δηλώνει ότι είναι παρών ο Χριστός. Επάνω σε αυτό έχουν τοποθετηθεί οι βέρες και τα στέφανα. Ο ιερέας τα παραλαμβάνει, δηλαδή, από τον Χριστό για να τα τοποθετήσει στα δάκτυλα και στα κεφάλια των μελλονύμφων αντίστοιχα.
Οι μελλόνυμφοι στέκονται δίπλα – δίπλα όρθιοι, η γυναίκα αριστερά στο πλάι του άνδρα, απέναντι από την εικόνα της Παναγίας και ο γαμπρός απέναντι από την εικόνα του Χριστού. Αυτό συμβολίζει την ισοτιμία ανάμεσα στα δύο φύλα, ότι η γυναίκα είναι ισάξια και ισότιμη σύζυγος με τα ίδια δικαιώματα και τις ίδιες υποχρεώσεις με τον άντρα της. Η λέξη «σύζυγος» σημαίνει ότι είναι κάτω από τον ίδιο ζυγό. Ο άνδρας δε, καλείται να αγαπήσει την γυναίκα του όπως ο Χριστός την Εκκλησία.
Πριν τη στέψη, γίνεται ο αρραβώνας, όπου ο ιερέας περνάει τις βέρες στο ζευγάρι και ο κουμπάρος καλείται να τις «αλλάξει». Ο αρραβώνας, δηλαδή, συμβολίζει την υπόσχεση ότι θα ακολουθήσει ο γάμος. Οι βέρες, με το στρογγυλό σχήμα τους, συμβολίζουν την αγάπη που δεν έχει αρχή και τέλος και την ένωση του ζευγαριού.
Στις ημέρες μας, ο αρραβώνας και ο γάμος τελούνται ταυτόχρονα, με τον αρραβώνα να γίνεται πρώτος και αμέσως μετά να ακολουθεί ο γάμος.
Ωστόσο, παλαιότερα γινότανε χωριστά. Προηγούνταν όπως και τώρα ο αρραβώνας, ενώ καλούνταν και στις δύο περιπτώσεις ο ιερέας. Επειδή όμως πολλοί αρραβώνες διαλύονταν και δεν έφθαναν στο γάμο, ενώ η Εκκλησία τους είχε ευλογήσει, για αυτό ορίσθηκε να τελούνται ταυτόχρονα.
Έτσι η τελετή αρχίζει με την ακολουθία του αρραβώνα και ακολουθεί το Μυστήριο του Γάμου. Η Ακολουθία του Αρραβώνα δεν είναι Μυστήριο. Όταν μιλάμε για αρραβώνα, ακόμη και στο σπίτι μας, συνηθίζεται να καλούμε έναν ιερέα για να ευλογήσει το ζευγάρι, αν και αυτό είναι πλέον προαιρετικό.
Στη διάρκεια του Γάμου, λίγο μετά τον αρραβώνα, ο ιερέας ενώνει τα χέρια των μελλονύμφων. Αυτό δηλώνει ότι η ζωή τους ενώνεται από εκείνη τη στιγμή από το Θεό που την ευλογεί και την εξαγιάζει.
Τα στέφανα που τοποθετούνται στα κεφάλια τους, συμβολίζουν τη στεφάνωση, δηλαδή την ανταμοιβή για την αρετή και την αγνότητά τους ως τώρα, αλλά και στη συνέχεια του κοινού τους βίου. Άλλωστε γι’ αυτό η νύφη φοράει άσπρο νυφικό που δηλώνει την αγνότητα και την αθωότητα στον δικό μας πολιτισμό. Παλαιότερα, οι νύφες φορούσαν την παραδοσιακή φορεσιά του τόπου τους ή το καλύτερό τους φόρεμα.
Στη συνέχεια του μυστηρίου ο γαμπρός και η νύφη πίνουν από το ίδιο ποτήρι γλυκό κρασί, προσφορά του κουμπάρου, ενώ από το ίδιο ποτήρι πίνει και αυτός. Το ποτήρι με το κρασί συμβολίζει ότι όλες οι στιγμές της ζωής τους θα είναι κοινές και ότι θα μοιράζονται τα πάντα. Από εκείνη τη στιγμή και μετά όλα θα τα δοκιμάζουν μαζί, και τις χαρές και τις λύπες.
Καθώς το Μυστήριο προχωρά φθάνουμε στον χορό του Ησαία. Δεν είναι βέβαια ακριβής η έκφραση, μη φανταστείτε ότι οι μελλόνυμφοι χορεύουν. Συνοδευόμενοι από τον κουμπάρο τους περιφέρονται από τον ιερέα (ο οποίος οδηγείται από το Ιερό Ευαγγέλιο, που κρατά στο δεξί του χέρι) τρεις φορές γύρω από την προσωρινή μικρή Αγία Τράπεζα, ενώ ψάλλονται τρία τροπάρια εκ των οποίων το ένα αρχίζει με τη φράση «Ησαία χόρευε».
Δεν πρόκειται για χορό, αλλά για θριαμβευτική περιστροφή του ζεύγους, σε ένδειξη χαράς και δόξας. Εκείνη τη στιγμή λοιπόν οι καλεσμένοι πετούν ρύζι και ροδοπέταλα, όπως ορίζει το έθιμο.
Το ρύζι το πετούν για να «ριζώσουν» όπως συνηθίζουμε να λέμε, αλλά στην ουσία συμβολίζει την αφθονία και τα ροδοπέταλα για να είναι «ανθόσπαρτος» ο βίος τους.
Ο ιερέας μετά από αυτό, οδηγεί το ζευγάρι ακολουθούμενο από τον κουμπάρο μπροστά στο Ιερό, όπου διαβάζει ευχές, ενώ λίγο πριν το τέλος «ελευθερώνει» με το Ευαγγέλιο τα χέρια τους, που μέχρι εκείνη τη στιγμή παρέμεναν ενωμένα, αφαιρεί τα στέφανα από τα κεφάλια τους τα οποία παραδίδει μυστικά στα χέρια του Θεού παρακαλώντας Τον να τα διαφυλάξει «άσπιλα, αμόλυντα, ανεπιβούλευτα, άμωμα» για πάντα. Οι σύζυγοι και ο κουμπάρος προσκυνάνε το Ιερό Ευαγγέλιο, τα στέφανά τους, ενώ ακολουθούν οι προσωπικές ευχές του ιερέα προς το ζεύγος και εδώ το μυστήριο τελειώνει.