Η κατά Θεόν εργασία
Για να μιλήσουμε σύμφωνα με τη θεία διδασκαλία, εμείς που είμαστε θεοδίδακτοι –αφού περιφέρουμε τον καινό νόμο γραμμένο μυστικά στις καρδιές μας (Ιερ. 38:33· Εβρ. 8:10) λαμπρότερο από πυρσό και οδηγούμαστε από αγαθό και ευθύτατο Πνεύμα ως παιδιά και κληρονόμοι του Θεού και συγκληρονόμοι του Χριστού (Ρωμ. 8:17)–, έπρεπε να ζούμε αγγελική ζωή χωρίς να έχουμε ανάγκη από κανένα να μας διδάξει: «Γνώρισε τον Κύριο» (Ιερ. 38:34· Εβρ. 8:11).
Από τη Φιλοκαλία
Τώρα όμως η απομάκρυνσή μας από τα ανώτερα από νεαρή ηλικία και η στροφή μας στο χειρότερο, όπως και η εξαπάτησή μας από τον φοβερό Βελίαρ και η αδιάλλακτη εναντίον μας τυραννική στάση του, μας έκαναν να τρέχουμε κάκιστα μακριά από τις σωτήριες και θεουργικές εντολές και να ορμούμε σε ψυχοφθόρους γκρεμούς. Και το πιο ελεεινό απ’ όλα· μας ερέθισε να φρονούμε και να πράττουμε εναντίον του εαυτού μας. Γι’ αυτό, όπως λέει και το θείο ρητό, δεν υπάρχει κανείς που να γνωρίζει ή να ζητά με πόθο το Θεό, γιατί παρεκκλίναμε όλοι από τον ίσιο δρόμο και εξαχρειωθήκαμε (Ψαλμ. 13:2-3· 52:3-4). Έτσι γίναμε ολότελα σάρκες (Γεν. 6:3) και στερούμαστε τη φωτοφόρο και θεία χάρη, γι’ αυτό κι έχουμε ανάγκη να προτρέπει και να βοηθά ο ένας τον άλλο στα καλά.
Πολυαγαπημένο μας πνευματικό τέκνο, από τον πόθο σου να ερευνάς τις θείες και ζωοπάροχες Γραφές, κατά το λόγο του Κυρίου (Ιω. 5:39), και να μυείσαι σ’ αυτές χωρίς να σφάλλεις, ζήτησες πολλές φορές λόγο και κανόνα γραπτό κι από μας τους αχρείους, για δική σου ωφέλεια ή ίσως και άλλων, όπως ο ίδιος λες. Γι’ αυτό, αν όχι πιο πριν, όμως τώρα τουλάχιστο με τη βοήθεια του Θεού κρίναμε ότι πρέπει να εκπληρώσουμε αυτή την αξιέπαινη επιθυμία σου· και για χάρη της αγάπης και της ωφέλειάς σου λησμονήσαμε τη ραθυμία που μας συντροφεύει, ενώ θαυμάσαμε εσένα υπερβολικά για την επιμέλειά σου στα καλά και την επίμονη φιλοπονία σου.
Πρώτα απ’ όλα βέβαια φοβηθήκαμε τη φοβερή καταδίκη που απειλήθηκε από το Θεό εναντίον εκείνου που κρύβει το τάλαντο (Ματθ. 25:25). Αλλά εκτός από αυτά, εκπληρώνουμε και εντολή πατρική που μας άφησαν οι πατέρες μας και οι πνευματικοί μας δάσκαλοι να εμπιστευθούμε όσα μας δίδαξαν και σε άλλους θεοφιλείς.
Ο Θεός λοιπόν, ο Πατέρας της αγάπης και ο πλουσιόδωρος χορηγός όλων γενικά των καλών, είθε να δώσει σ’ εμάς τους βραδύγλωσσους και ισχνόφωνους (Εξ. 4:10-12) λόγο καίριο καθώς ανοίγουμε το στόμα μας, Αυτός που και σε άλογα ζώα έδωσε λόγο πολλές φορές προς ωφέλεια όσων τ’ άκουγαν (Αρ. 22:28). Σε σένα τώρα και σε όσους θα τα μελετήσουν, όπως είπες, είθε να προσθέσει ακοή για να τ’ ακροασθείτε με σοφία κι επίγνωση και να ζείτε αταλάντευτα όπως εκείνος αγαπά. Επειδή χωρίς Αυτόν, όπως λέει η Γραφή, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτε (Ιω. 15:5) χρήσιμο και σωτήριο, και επειδή αν ο Κύριος δεν οικοδομήσει τον οίκο, μάταια κοπίασαν οι οικοδόμοι (Ψαλμ. 126:1). Και αυτά έτσι έχουν.
Σε κάθε έργο προηγείται ο σκοπός· και σκοπός δικός μας είναι να σου εκθέσουμε κατά δύναμη εκείνα που συντείνουν στην πνευματική σου πρόοδο, ενώ δικός σου είναι να ζήσεις γνήσια σύμφωνα με αυτά που θα πούμε. Γι’ αυτό πρέπει πριν από κάθε άλλο να διερευνήσουμε, ποια άραγε είναι η ολοκλήρωση της κατά Χριστόν οικοδομής, στην οποία πρέπει να αποβλέπουμε και να βάλουμε την κατάλληλη αρχή στη θεμελίωση, ώστε όταν έρθει ο καιρός, ή μάλλον όταν αξιωθούμε να λάβουμε πλούσια τη θεία βοήθεια, να προσθέσουμε και την αντάξια οροφή με την αρχιτεκτονική του Πνεύματος.
Αρχή λοιπόν κάθε κατά Θεόν εργασίας, για να πούμε με συντομία, είναι να επιδιώκουμε με κάθε τρόπο και με όλη μας τη δύναμη να ζούμε σύμφωνα με τη νομοθεσία όλων των θεοποιών εντολών του Σωτήρα. Και τέλος της, να επανέλθουμε με την τήρηση αυτών στην κατάσταση που μας προικοδότησε άνωθεν και εξ αρχής η ιερή κολυμβήθρα, εννοώ την τέλεια πνευματική αναμόρφωση και ανάπλαση της χάρης –ή όπως αλλιώς αγαπάς να ονομάζεις το δώρο αυτό. Και αφού βγάλουμε από πάνω μας τον παλαιό Αδάμ μαζί με τις πράξεις και τις επιθυμίες του, να ντυθούμε τον νέο και πνευματικό (Κολ. 3:9-10), που είναι ο Κύριος Ιησούς Χριστός, όπως λέει ο θειότατος Παύλος: «Παιδιά μου, που για σας περνώ πάλι τους πόνους της γέννας, ώσπου να λάβει μέσα σας μορφή ο Χριστός» (Γαλ. 4:19) και ακόμη: «Όσοι βαπτιστήκατε στο όνομα του Χριστού, ντυθήκατε το Χριστό» (Γαλ. 3:27).
Από το βιβλίο: ΦΙΛΟΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΙΕΡΩΝ ΝΗΠΤΙΚΩΝ, Τόμος Ε’. Εκδόσεις “Το περιβόλι της Παναγίας”, Θεσσαλονίκη 2002. «Μέθοδος και κανόνας ακριβής για όσους διαλέγουν την ησυχαστική και μοναστική ζωή», σελ. 20 (κεφάλαια 1-4).
