Η λαϊκή λατρευτική τιμή του Οσίου Ιωάννου του Ρώσου – Στ’
Του Μ. Βαρβούνη στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»
Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι το 1977 ο Μητροπολίτης Χαλκίδος Χρυσόστομος Α΄, λόγω αυτής της δημοσιότητας του πανηγυριού και της αθρόας προσέλευσης πιστών σε αυτό, ζήτησε την καθιέρωση της ετήσιας πανήγυρης του αγίου Ιωάννη του Ρώσου ως Δημόσιας Τοπικής Εορτής. Το αίτημά του διαβιβάστηκε από τη Νομαρχία Ευβοίας στο Υπουργείο Εσωτερικών, και μάλιστα με το επιχείρημα ότι ο πληθυσμός προερχόταν από τους ανταλλάξιμους της Συνθήκης της Λωζάννης, αλλά και ότι το λείψανο και η εορτή του αγίου προερχόταν από το Προκόπι της Καππαδοκίας, άρα έπρεπε να ληφθεί ιδιαίτερη μέριμνα που θα λάμβανε υπόψη τις αντίστοιχες ιστορικές και εθνικές συνθήκες και ευαισθησίες των κατοίκων στο Προκόπι.
Έτσι, και στα τέλη της δεκαετίας του ’70, ανάλογο άρθρο της εφημερίδας Αλήθεια κάνει λόγο για χιλιάδες προσκυνητών, προσθέτοντας ότι ιδιαίτερη ήταν η φροντίδα των προσκυνητών να περάσει η λάρνακα με το σκήνωμα από πάνω τους, όπως λ.χ. συμβαίνει στην Κέρκυρα ή στην Κεφαλονιά με τις αντίστοιχες λιτανείες των λειψάνων του αγίου Σπυρίδωνος και του αγίου Γερασίμου, αλλά και ότι συνεχώς έραιναν τη λάρνακα με λουλούδια, τελετουργικές λεπτομέρειες που ήταν καινοφανείς, και σχετίζονταν με ανάλογες προσκυνηματικές συμπεριφορές άλλων ελληνικών περιοχών και περιπτώσεων λειψάνων, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν: «…για να προσκυνήση κανείς μέσα στο Ναό το σκήνωμα του Οσίου θα πρέπει να έχει οπλισθεί με Ιώβειο υπομονή. Μόλις και μετά βίας κατώρθωναν τα όργανα τάξεως να συγκρατήσουν τους προσκυνητάς, μερικοί των οποίων έπεφταν προ του ιερού σκηνώματος, προκειμένου να περάση το ιερό σκήνωμα από πάνω τους ενώ κρουνηδόν έτρεχαν τα δάκρυα των ασθενών και των οικείων τους. Σε όλο το διάστημα της διαδρομής το σκήνωμα του Οσίου δέχεται ροδοπέταλα με τα οποία οι Προκοπιείς το ραίνουν… ».
Να αναφερθεί εδώ ότι στο Προκόπι της Εύβοιας έχει καθιερωθεί και δεύτερη ετήσια πανήγυρη του Ιερού Προσκυνήματος, την τελευταία Κυριακή του Σεπτεμβρίου, για να τιμηθεί η επέτειος των εγκαινίων του ναού που σήμερα στεγάζει το λείψανο του αγίου. Στην πανήγυρη αυτή, και πάλι με συμμετοχή πλήθους πιστών, τελείται πανηγυρική Αρχιερατική θεία Λειτουργία, και κατόπιν λιτάνευση του θαυματουργού λειψάνου του αγίου γύρω από το ναό. Και βέβαια είναι ολοφάνερο ότι πρόκειται για τελετουργικά στοιχεία της βασικής πανήγυρης, τα οποία επαναλαμβάνονται στην δεύτερη αυτή πανήγυρη, η οποία έχει θεσπιστεί.
Συνεπώς η πανήγυρη συνεχίζεται με τα βασικά στοιχεία που είχε και στο Προκόπι της Καππαδοκίας, ακολουθώντας όμως την εξέλιξη των σχετικών πανηγύρεων του ελλαδικού χώρου: την εισαγωγή στοιχείων από το δημόσιο τελετουργικό, την υιοθέτηση κάποτε προσκυνηματικών στοιχεία που προέρχονται από ανάλογες προσκυνηματικές παραδόσεις άλλων τόπων, και οι οποίες οφείλονται στην συμμετοχή σε αυτό πολλών πιστών από διάφορες περιοχές, και στην καθιέρωση και μιας δεύτερης πανήγυρης, όπως συνήθως συμβαίνει σε ανάλογα προσκυνήματα, ελάσσονος, αλλά εξίσου δημοφιλούς.
Το τρίτο και τελευταίο στοιχείο που θα εξετάσουμε, σχετίζεται με την θαυματουργική παράδοση του λειψάνου του αγίου Ιωάννη του Ρώσου, που αποτελεί, όπως είδαμε, και το κέντρο δόμησης της ανάλογης λατρευτικής παράδοσης, αλλά και των επιμέρους τελετουργιών που την σχηματοποιούν. Θαύματα του αγίου, ιδίως ιαματικά, αναφέρονται από την αρχή της εύρεσης του άφθαρτου λειψάνου του, και σε αυτά πρωτίστως οφείλεται η διάδοση της μνήμης του στους πιστούς, αφού είναι γνωστό ότι η θαυματουργία αποτελεί το κύριο κριτήριο, για το λαό, για την δόμηση και διάδοση της λατρευτικής παράδοσης ενός αγίου, και των τελετουργιών που την σχηματοποιούν.
Ήδη από παλαιότερα υπάρχουν συλλογές θαυμάτων, σημαντικό δε υλικό έχει αναρτηθεί και στην ιστοσελίδα του Ιερού Προσκυνήματος του αγίου, στο Προκόπι Ευβοίας, που μπορεί να χρησιμεύσει σε μια ευρύτερη και συνοπτικότερη θεώρηση της σχετικής παράδοσης. Στην ασματική ακολουθία του αγίου, του 1897, για την οποία έγινε λόγος και παραπάνω, αναφέρεται από τον ιερομόναχο Διονύσιο ένα θαύμα του οποίου υπήρξε μάρτυρας, ως μαθητής της Ελληνικής Σχολής, η οποία στεγαζόταν στο Προκόπι της Καππαδοκίας σε κτήριο δίπλα στο ναό του αγίου Βασιλείου, όπου τότε φυλασσόταν το λείψανο του αγίου.
Περί του θαύματος αυτού θα συνεχίσουμε στο επόμενο κείμενό μας.
