Η ιστορική μονή του Ευαγγελισμού (Αγίου Εφραίμ) Νέας Μάκρης Αττικής είναι ενα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Αττικής (από τον 10ο αιώνα) και είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.Είναι κτισμένη στο Όρος των Αμώμων (τοποθεσία γνωστή σήμερα ως Νέα Μάκρη). Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας πολλοί μοναχοί για την στάση τους σφαγιάστηκαν.Ενας από τους μάρτυρες εκείνης της περιόδου ήταν ο Άγιος Εφραίμ.
Το Ιερό Λείψανο του Αγίου Οσιομάρτυρα Εφραίμ βρέθηκε θαυματουργικά πριν μερικές δεκαετίες. Το 1945 η μακαριστή μοναχή Μακαρία (κοιμήθηκε το 1999) πήγε στα ερείπια της αρχαίας μονής του Ευαγγελισμού του Όρους Αμώμων, στις βορειανατολικές υπώρειες του Πεντελικού. Από θεία παρόρμηση, διαμόρφωσε ένα κελάκι εκεί και άρχιζε να καθαρίζει τα ερείπια του παλαιού Ναού για να τον ανακατασκευάσει. Εκεί πολλές φορές διαλογιζόταν ότι σε εκείνα τα χώματα είχαν ζήσει κατά την πάροδο των αιώνων άγιοι Μοναχοί και προσευχόταν να «γνωρίσει ή να της φανερωθεί κάποιος από αυτούς». Μια φωνή στην αρχή σιγανή αλλά με τον καιρό δυνατότερη μέσα της , της έλεγε «Τον επόμενο χρόνο, το 1425 επανήλθαν οι βάρβαροι και βρήκαν τον Άγιο. Τον συνέλαβαν και τον βασάνιζαν επί οκτώμισι μήνες με μεγάλη μανία και βαρβαρότητα. Τέλος τον κρέμασαν ανάποδα από μία παλαιά μουριά που υπήρχε στον περίβολο του μοναστηριού (σώζεται και σήμερα) και τον τρύπησαν με ένα μεγάλο ξύλο αναμμένο στην κοιλιά, μετά τον κάρφωσαν στο δέντρο με μεγάλα καρφιά. Ο Άγιος παρά τους φρικτούς πόνους συνέχισε να προσεύχεται και τελείωσε μαρτυρικώς τη ζωή του από τους Τούρκους στις 5 Μαΐου του 1426, σε ηλικία 42 ετών.
Έτσι στις 3 Ιανουαρίου 1950, έχοντας έναν εργάτη για άλλες εργασίες στο μοναστήρι, τον έβαλε να σκάψει στο σημείο όπου όπου πίστευε οτι υπήρχαν λείψανα. Ο εργάτης ήταν αρνητικός, ήθελε να σκάψει οπουδήποτε αλλού παρά σε αυτό το σημείο.Τελικά όμως πείστηκε και υπάκουσε στις εκκλήσεις της μοναχής. Το σημείο εκεί είχε ένα μισογκρεμισμένο τζάκι, τοίχο και πράγματα που έδειχναν ότι εκεί κάποτε υπήρχε κελί κάποιου μοναχού. Φτάνοντας στο 1,70 μ. βάθος σκάψιμο, εντοπίστηκε το πρώτο εύρημα, ένα κρανίο και όλος ο τόπος απέκτησε μια ευωδιά.Ηταν 3/1/1950 ώρα 9 το πρωί .Σιγά σιγά και με προσοχή η ηγουμένη Μακαρία έβγαλε όλο το σκήνωμα και το τοποθέτησε σε μία θυρίδα που ήταν πάνω από τον τάφο. Ήταν φανερό ότι επρόκειτο για κληρικό γιατί το ράσο του είχε παραμείνει άθικτο. Ο Άγιος φανερώθηκε στον ύπνο της και την ευχαρίστησε, λέγοντας το όνομά του, «Εφραίμ».
Έκτοτε το μοναστήρι του Αγίου Εφραίμ είναι από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα στην Αττική και σε όλη την Ελλάδα.
Ο Άγιος Εφραίμ και το μαρτύριο του
Ο Άγιος Οσιομάρτυς Εφραίμ, με καταγωγή από τα Τρίκαλα Θεσσαλίας, βρήκε καταφύγιο από μικρός στο μοναστήρι, προκειμένου να αποφύγει το παιδομάζωμα. Το 1424 οι Τούρκοι εισέβαλαν βιαίως στην Μονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και έσφαξαν όλους τους Πατέρες της Μονής. Ο Άγιος απουσίαζε σε μια σπηλιά πάνω στο βουνό για προσευχή και μόλις επέστρεψε, αντίκρυσε τα πτώματα των Πατέρων .Τον επόμενο χρόνο, το 1425 επανήλθαν οι βάρβαροι και βρήκαν τον Άγιο. Τον συνέλαβαν και τον βασάνιζαν επί οκτώμισι μήνες με μεγάλη μανία και βαρβαρότητα. Τέλος τον κρέμασαν ανάποδα από μία παλαιά μουριά που υπήρχε στον περίβολο του μοναστηριού (σώζεται και σήμερα) και τον τρύπησαν με ένα μεγάλο ξύλο αναμμένο στην κοιλιά, μετά τον κάρφωσαν στο δέντρο με μεγάλα καρφιά. Ο Άγιος παρά τους φρικτούς πόνους συνέχισε να προσεύχεται και τελείωσε μαρτυρικώς τη ζωή του από τους Τούρκους στις 5 Μαΐου του 1426, σε ηλικία 42 ετών.
Το γυναικείο μοναστήρι του Αγίου Εφραίμ πανηγυρίζει κάθε χρόνο στην ημερομηνία της εορτής του Αγίου Εφραίμ (5 Μαΐου), στις 3 Ιανουαρίου (ημερομηνία ευρέσεως των Ιερών Λειψάνων του Αγίου) καθώς και του Ευαγγελισμού (25 Μαρτίου).
Η μονή, που ανήκει στην Ιερά Μητρόπολη Κηφισίας, οφείλει τη σημερινή της υπόσταση στη μακαριστή Ηγουμένη Μακαρία. Στον περίβολο της μονής βρίσκεται και ο τάφος του μεγάλου λογοτέχνη και αγιογράφου του 20ου αιώνα Φώτη Κόντογλου.
Η Ιερά Κοινοβιακή Μονή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπου βρίσκεται ο Άγιος Εφραίμ, είναι στη Νέα Μάκρη, στο Όρος Αμώμων Αττικής. Μπορείτε να πάτε είτε με αυτοκίνητο (επί της πλατείας της Ν. Μάκρης καθ’ οδόν της Λ. Μαραθώνος, στρίβετε στο φανάρι αριστερά) είτε με το ΚΤΕΛ από το Πεδίο του Άρεως (ή και από Στάση Μετρό Εθνική Άμυνα) και θα κατεβείτε στην πλατεία της Νέας Μάκρης. Από εκεί είτε παίρνετε ταξί είτε πάτε περπατώντας (Από την πλατεία είναι περίπου 3 χιλιόμετρα).