Λουδάρος Ανδρέας
Η απόφαση για την κατασκευή του «ξύπνησε» τα ελληνορθόδοξα ένστικτα πολλών συμπολιτών μας που μόνο στο άκουσμα πως στην Αθήνα θα χτιστεί ένα ισλαμικό τέμενος ένιωσαν να χάνουν τη γη κάτω από τα πόδια τους.
Το μελάνι που έχει χυθεί και οι σελίδες που έχουν γραφτεί για το πολυθρύλητο πλέον τέμενος, θα μπορούσαν αν κάποια στιγμή συγκεντρώνονταν, να γεμίσουν τον χώρο στις παλιές εγκαταστάσεις του Ναυτικού που υπομονετικά περιμένει την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας.
Τι είναι όμως τελικά αυτό το κτίριο; Τι θα γίνει; Θα έχει μιναρέ; Θα δεσπόζει στον ορίζοντα της Αθήνας; Θα είναι το πρώτο που θα βλέπουν όσοι θα μπαίνουν στην πόλη ακολουθώντας την «απόγονο» της αρχαίας Ιεράς Οδού;
Αν υπάρχει ένας άνθρωπος που γνωρίζει καλά το θέμα και κατέχει όλες τις απαντήσεις, αυτός είναι ο σημερινός Γενικός Γραμματέας Θρησκευμάτων του υπουργείου Παιδείας κ. Γιώργος Καλαντζής.
Το dogma.gr προσκάλεσε τον κ. Καλαντζή σε μια επιτόπου αυτοψία, στον χώρο όπου θα δημιουργηθεί το τέμενος προκειμένου να δούμε τι ακριβώς θα κατασκευαστεί.
Μεταφέραμε στον κ. Καλαντζή όλα τα επιχειρήματα όλων εκείνων που αντιδρούν, σχετικά με την ύπαρξη μιναρέ, για την αλλοίωση της πόλης αλλά και για τους φόβους να μετατραπεί η περιοχή σε γκέτο.
– Σε τι φάση βρισκόμαστε τώρα;
– Έχουν γίνει όλες οι διαδικασίες που προβλέπονται από το νόμο, έχει αναδειχθεί ο ανάδοχος που θα κατασκευάσει το έργο, έχει υπογραφεί και η σχετική υπουργική απόφαση αποδοχής του αποτελέσματος του διαγωνισμού και αναμένουμε την απόφαση του ΣτΕ η οποία θα κρίνει επί του συνόλου και επί μέρους όλες τις ενστάσεις που έχουν κατατεθεί σχετικά με την τήρηση του νόμου.
– Πιστεύετε ότι οι προσφυγές στο ΣτΕ δημιουργούν προβλήματα;
Είμαστε μια δημοκρατική χώρα, άρα ο πολίτης πρέπει να έχει δικαίωμα να προσφεύγει στη Δικαιοσύνη όταν θεωρεί ότι ο νόμος έχει παραβιαστεί ή ότι θίγονται τα συμφέροντά του. Είναι αυτονόητο δημοκρατικό δικαίωμα οποιουδήποτε να προσφεύγει στη Δικαιοσύνη και αποτελεί υποχρέωση όλων να αποδέχονται τις αποφάσεις της.
Θέλω να υπενθυμίσω ότι γενικότερα δεν υπάρχει δημόσιο έργο για το οποίο να μην υπάρχει προσφυγή στη Δικαιοσύνη. Σας αναφέρω ως παράδειγμα το Μουσείο της Ακρόπολης, για το οποίο δεν υπήρχαν ιδεολογικές διαφωνίες, αλλά χρειάστηκαν 105 δίκες για να χτιστεί. Πέραν της όποιας ιδεολογικής διαφωνίας η οποία είναι χρήσιμο και απαραίτητο να συζητηθεί, η κατασκευή του Τεμένους είναι ένα έργο που θα αλλάξει προς το καλύτερο την εικόνα της περιοχής.
– Πώς και γιατί θα αλλάξει η εικόνα της περιοχής;
Το Τέμενος Αθηνών θα είναι ο πρώτος και ο τελευταίος προορισμός όλων των επισήμων επισκεπτών μας από τις ισλαμικές χώρες καθώς και πολλών υπηρετούντων Πρέσβεων από τις ίδιες χώρες. Άρα θα είναι μια από τις εικόνες της χώρας μας προς το Ισλάμ, συνεπώς θα υπάρχει σοβαρός λόγος να αναβαθμισθεί όλη η περιοχή.
Εκεί που σήμερα είναι μπάζα, κλειστοί χώροι και εγκαταλελειμμένα κτήρια, θα υπάρξει ένας ωραίος, σύγχρονος χώρος προσευχής, ανοιχτός για όποιον επιθυμεί να τον επισκεφθεί, με μεγάλους χώρους πρασίνου ώστε οι Αθηναίοι να αποκτήσουν έναν ακόμα χώρο περιπάτου. Καταλαβαίνετε βέβαια, ότι αυτές οι αλλαγές σημαίνουν και αύξηση της αξίας των ακινήτων της περιοχής.
– Εφόσον όλα εγκριθούν από το ΣτΕ, ποιο είναι το χρονοδιάγραμμα; Πόσος χρόνος χρειάζεται μέχρι να λειτουργήσει το τέμενος;
Από την ημέρα που εγκαθίσταται ο εργολάβος υπολογίζεται ότι χρειάζονται έξι μήνες για να ανακατασκευαστεί το κτίριο και να λειτουργήσει ο χώρος.
– Γιατί ο Έλληνας φορολογούμενος να πληρώσει ένα μουσουλμανικό τέμενος στην Αθήνα;
– Στο ερώτημα αυτό υπάρχει μόνο μια απάντηση: «όποιος πληρώνει είναι ο νοικοκύρης». Εάν θέλουμε να υπάρχει νοικοκύρης τότε αναγκαία προϋπόθεση είναι η κατασκευή ενός τεμένους με κρατική χρηματοδότηση. Εάν δεν θέλουμε να υπάρχει νοικοκύρης, όπως δηλαδή γίνεται σήμερα που όλα λειτουργούν χαοτικά, τότε δεν χρειάζεται το κράτος να κάνει οτιδήποτε.
Πάντως, η περίπτωση να μην υπάρχει τέμενος στην Αθήνα, όπως φαντάζομαι ότι ονειρεύονται και επιδιώκουν ορισμένοι, είναι μηδενική από τη στιγμή που υπάρχει το άρθρο 13 του ελληνικού Συντάγματος το οποίο εγγυάται την θρησκευτική ελευθερία όλων και η χώρα μας ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το άρθρο 13 είναι μη αναθεωρητέο, δηλαδή για να αλλάξει πρέπει να αλλάξει το πολίτευμα της χώρας μας.
Το τελικό ερώτημα λοιπόν είναι αν θέλουμε ένα ιδιωτικό Τέμενος που θα επιβάλλει την παρουσία του στο χώρο και θα συνιστά επί της ουσίας ένα στρατηγικό λάθος της Ελλάδας καθώς θα λειτουργεί ανεξέλεγκτα και ο χρηματοδότης του θα εμφανίζεται ως ο εκπροσωπών το Ισλάμ στην Ελλάδα ή ένα δημόσιο Τέμενος το οποίο θα λειτουργεί υπό την ευθύνη της Ελληνικής Πολιτείας.
– Οι πιέσεις προς την Ελλάδα από άλλες χώρες, συνεχίζονται;
– Υπάρχουν τριών ειδών ζητήματα ως προς τη διεθνή διάσταση του Τεμένους. Το πρώτο τίθεται από χώρες της Ευρώπης και τις ΗΠΑ οι οποίες αντιμετωπίζουν το Τέμενος στο πλαίσιο των θρησκευτικών ελευθεριών, δηλαδή ενταγμένο στα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά και του κινδύνου για την ενδεχόμενη ριζοσπαστικοποίηση πληθυσμών.
Η λογική είναι ότι όταν ένας πληθυσμός αισθάνεται ότι δεν γίνονται σεβαστά τα δικαιώματα του, ότι ζει στο περιθώριο και αποκλεισμένος τότε οδηγείται σε ριζοσπαστικοποίηση. Επιτρέψτε μου να πω ότι οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έχουν πληρώσει με ποταμούς αίματος την γνώση ότι ο καλύτερος τρόπος για να μην έχεις ακραίες συμπεριφορές είναι η κοινωνική συνοχή δηλαδή η υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και η όσο το δυνατόν δικαιότερη κατανομή του πλούτου. Νομίζω όμως ότι σφάλλουν όταν προσπαθούν να ξεχάσουν την αποφασιστική συμβολή του Χριστιανισμού στην διαμόρφωση των ιδεών αυτών γιατί έτσι κόβουν μια από τις πνευματικές ρίζες του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Εμείς ας μην κάνουμε αυτό το λάθος.
– Ποια είναι η δεύτερη ομάδα κρατών;
– Είναι οι Άραβες. Θυμίζω ότι τα τρία από τα τέσσερα Πρεσβυγενή Πατριαρχεία λειτουργούν σε αραβικά κράτη. Δυστυχώς στη Συρία μαίνεται ένας τραγικός εμφύλιος πόλεμος. Είναι, επίσης, αλήθεια ότι σήμερα ζούμε το μεγαλύτερο διωγμό Χριστιανών σε συγκεκριμένες χώρες, όπως η Συρία σήμερα ή η Αίγυπτος πριν λίγο καιρό, μετά την γενοκτονία των Ελλήνων, των Αρμενίων και των Ασσυρίων από τους Τούρκους.
Όμως στη Συρία δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι μετριοπαθείς μουσουλμάνοι θεωρούν συμμάχους τους χριστιανούς. Η Ιορδανία εμπλέκεται άμεσα στα θέματα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Θυμίζω ότι το Ιορδανικό Κράτος αναγνώρισε αμέσως τον νυν Πατριάρχη.
Στην Αίγυπτο επίσης λειτουργεί το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας αλλά και ιστορικές Μονές όπως η Μονή του Σινά, με την ελληνική σημαία να κυματίζει καταμεσής στην έρημο. Εκεί λειτουργούν ελληνικές Εκκλησίες και σχολεία ενώ με τους Κόπτες έχουμε πολύ καλές σχέσεις. Συνεπώς είναι λογικό χώρες όπως η Ιορδανία ή η Αίγυπτος να αντιμετωπίζουν το ζήτημα του Τεμένους ως μια χειρονομία καλής θέλησης και ως προς τις ίδιες αλλά και ως προς την ενίσχυση των δικών τους πολιτικών προς τους χριστιανούς.
Εάν στο Τέμενος Αθηνών δώσουμε και μια τέτοια διάσταση, όπως αυτή που ζητούν οι Άραβες ή οι Ιρανοί, τότε αυτό θα είναι προς το συμφέρον όλων.
– Ποιος είναι ο ρόλος της Τουρκίας;
– Η Τουρκία δυστυχώς δεν αντιμετωπίζει το θέμα του Τεμένους ως ένα θρησκευτικό ζήτημα αλλά προσπαθεί να το εκμεταλλευθεί εις βάρος της χώρας μας. Στην πραγματικότητα επιδιώκει να μην κατασκευαστεί κανένα τέμενος στην Αθήνα αλλά να συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση γιατί έτσι δεν χάνει ευκαιρία να κατηγορεί την Ελλάδα, ειδικά στους Άραβες, ότι είναι μια ισλαμοφοβική χώρα.
Είναι προφανές ότι αυτό που λέει η Τουρκία είναι ψέμα και αισχρή συκοφαντία με μοναδικό στόχο να πιστέψουν 1,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι ότι η Ελλάδα δεν ανέχεται το Ισλάμ ενώ είμαστε η μόνη χώρα που έχει αναγνωρίσει στους μουσουλμάνους της Θράκης το δικαίωμα να επιλέγουν τη Σαρία για ζητήματα γάμου, διαζυγίου και κληρονομιάς.
Τελικός στόχος της Τουρκίας είναι να επαναλειτουργήσει ένα παλαιό οθωμανικό τέμενος της Αθήνας ώστε να εκπληρώσει τη βασική στρατηγική της επιλογή που είναι να παρουσιαστεί η ίδια ως υπέρμαχος και προστάτης του Σουνιτικού Ισλάμ.
Στην πραγματικότητα η Χρυσή Αυγή με αυτά που κάνει και λέει, παίζει το παιχνίδι της Τουρκίας. Είναι εμφανές λοιπόν από τα αντικειμενικά δεδομένα ότι το συμφέρον της χώρας τόσο σε επίπεδο εθνικό όσο και σε επίπεδο κοινωνικό, είναι να προχωρήσει άμεσα την κατασκευή ενός δημόσιου τεμένους με κρατική χρηματοδότηση ώστε να δημιουργηθούν οι απαραίτητες προϋποθέσεις για να λυθούν τα ζητήματα που πρέπει να λυθούν. Ήδη έχουμε αργήσει πάρα πολύ.
– Πόσο σίγουροι μπορούμε να είμαστε ως πολίτες ότι αυτό το τέμενος δεν θα μετατραπεί σε γκέτο ή ακόμη χειρότερα σε χώρο όπου θα λαμβάνουν χώρα πράξεις και διδασκαλίες εις βάρος της χώρας; Σας τα θέτω γιατί υπάρχουν αρκετοί που εκφράζουν ανοιχτούς φόβους.
– Είναι ερωτήματα που μας απασχολούν όλους. Οφείλω μάλιστα να πω ότι με απασχολούν πάρα πολύ διότι κατοικώ σε μια περιοχή που είναι πολύ κοντά στην τοποθεσία που θα γίνει το τέμενος. Είναι πολλά αυτά που μπορεί να απαντήσει κάποιος, θα περιοριστώ σε ένα.
Το τέμενος για το οποίο συζητάμε είναι ένα τέμενος το οποίο θα κατασκευαστεί σε δημόσια γη η οποία θα παραμείνει στην ιδιοκτησία του δημοσίου όπως και το κτίριο. Δίπλα τυχαίνει να έχει μια στρατιωτική βάση του Πολεμικού Ναυτικού και στην περιβάλλουσα περιοχή, σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα για τον Ελαιώνα δεν επιτρέπεται η κατασκευή κατοικιών.
Εάν κάποιος νομίζει ότι η ανεξέλεγκτη λειτουργία άτυπων χώρων προσευχής είναι πιο ασφαλής μέθοδος, τόσο για τους ίδιους τους συμπολίτες μας μουσουλμανικού θρησκεύματος όσο και για τους συμπολίτες μας άλλων θρησκευμάτων, από αυτήν που προτείνει η Ελληνική Πολιτεία τότε αναλαμβάνει και το κόστος της ευθύνης για την επιλογή του.
– Θα είναι τελικά ο μιναρές το πρώτο πράγμα που θα βλέπει κάποιος μπαίνοντας στην Αθήνα;
– Μπαίνοντας στην Αθήνα κάποιος, όταν θα χτιστεί το Τέμενος, θα βλέπει ότι ακριβώς βλέπει και σήμερα. Έναν μαρμάρινο ημίψηλο τοίχο –ας μου επιτραπεί ο όρος- που γράφει ΑΘΗΝΑΙ με αρχαιοελληνικά γράμματα. Μετά θα βλέπει αντιπροσωπείες αυτοκινήτων, διάφορα καταστήματα, τη στάση του Μετρό «Ελαιώνας», το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο κλπ.
Το Τέμενος δεν χτίζεται πάνω στην Ιερά Οδό γιατί, πολύ απλά, η γη που είχε στην κατοχή του το Ναυτικό ήταν πίσω από ιδιωτικά οικόπεδα. Επίσης, είναι εντελώς ξεκάθαρο εδώ και πάρα πολύ καιρό ότι δεν θα κατασκευαστεί μιναρές. Τα σχέδια έχουν δημοσιοποιηθεί και τα γνωρίζουν όλοι. Εδώ, όπως σας είπα πριν, δεν είναι περιοχή κατοικίας. Εφόσον δεν είναι περιοχή κατοικίας ποιοι θα καλούνται σε προσευχή από το μιναρέ;
Η Ελληνική Πολιτεία επιθυμεί την κατασκευή ενός κτιρίου που να εντάσσεται αρμονικά στην ευρύτερη αισθητική και ιστορία της Αθήνας. Στην Αθήνα δεν υπάρχουν εντυπωσιακά κτήρια που να επιβάλλονται στο χώρο ή να εκπέμπουν συμβολισμούς πέρα από το μέτρο. Δείτε την Μητρόπολη Αθηνών ή ακόμα και τη Βουλή. Η Αθήνα έχει τον Παρθενώνα και αυτό είναι το μέτρο για όλα.
Στη Θράκη που είναι διαφορετικά τα πράγματα, ή στη Ρόδο και την Κω, τα Τεμένη έχουν μιναρέδες. Πάντως το μείζων θέμα δεν είναι ο μιναρές. Ο μιναρές είναι ένα επιπρόσθετο στοιχείο το οποίο δεν υπήρχε στα πρώτα Τεμένη. Το βασικό ζήτημα είναι ότι θα υπάρχει ένας δημόσιος χώρος προσευχής ανοιχτός σε όλους. Το ερώτημα λοιπόν είναι αν θέλουμε έναν δημόσιο χώρο προσευχής υπό την ευθύνη και τον έλεγχο του δημοσίου ως μια χειρονομία και ένα μήνυμα προς τους Έλληνες Μουσουλμάνους και τα αραβικά κράτη ή αν θέλουμε τη σημερινή χαοτική και άκρως επικίνδυνη κατάσταση.
– Σε ποιους θα δώσετε το Τέμενος. Στους σουνίτες, τους σιίτες ή τις εκατοντάδες σέχτες του Ισλάμ;
– Η απάντηση είναι σαφής. Σε κανέναν. Το Τέμενος, όπως σας είπα, θα ανήκει στο κράτος. Η χρήση του θα παραχωρείται στους ενδιαφερομένους κατόπιν συνεννόησης με το Διοικητικό Συμβούλιο και τον Ιμάμη του Τεμένους. Εφόσον ανήκει στο κράτος, το κράτος θα έχει και τον τελευταίο λόγο.
– Αφού χτιστεί αυτό το τέμενος, αυτά που σήμερα λειτουργούν ως άτυποι χώροι προσευχής τι θα γίνουν;
– Από τη στιγμή που θα αρχίσει να χτίζεται το τέμενος, η απόφαση της Πολιτείας είναι ότι οι άτυποι χώροι προσευχής ή θα αποκτήσουν νόμιμες άδειες όπως προβλέπει ο νόμος ή θα κλείσουν. Δεν υπάρχουν άλλες λύσεις! Το σημερινό καθεστώς ανοχής στη λειτουργία χώρων προσευχής εκτός των όσων προβλέπει ο νόμος, τελειώνει την ημέρα που θα αρχίσει η κατασκευή του τεμένους.
– Ολοκληρώνοντας θέλω να μου σχολιάσετε τη σράση της Εκκλησίας στο θέμα.
– Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος επί μακαριστού Χριστοδούλου έλαβε μια πολύ σοφή απόφαση τόσο για το θέμα του Τεμένους όσο και για το θέμα του μουσουλμανικού νεκροταφείου. Παραχώρησε μάλιστα και χώρους για να κατασκευαστούν αμφότερα.
Οι αποφάσεις αυτές δεν έχουν αλλάξει ούτε έχουν ανακληθεί. Αυτό είναι το μεγαλείο της Ορθοδοξίας που ενώ σταυρώθηκε και σταυρώνεται, εκείνη δεν σταυρώνει. Γι’ αυτό και πριν επιτεθεί κάποιος στην Εκκλησία για τέτοια θέματα θα πρέπει να μετρήσει πολύ καλά τα λόγια του. Όμως, είναι εξόχως υποκριτικό και επικίνδυνο διάφοροι πολιτικοί να ζητούν από την Εκκλησία να υποκαταστήσει το κράτος ώστε να εκτίθεται η ίδια, να έχει το κόστος η ίδια ενώ εκείνοι να μπορούν να κρύβονται πίσω της.
