Ο πρώτος τέτοιος ναός Αποστόλου Παύλου είναι συνδεδεμένος με τη νέα πόλη της Κορίνθου, η οποία δημιουργήθηκε όταν τα απομεινάρια της αρχαίας πόλης – ένα μικρό χωριό εκείνη την εποχή – καταστράφηκαν, από τον σεισμό το 1858. Η πόλη μεταφέρθηκε στην τοποθεσία, όπου βρίσκεται σήμερα η σύγχρονη πόλη της Κορίνθου, με βασιλικό διάταγμα του βασιλιά Όθωνα. Ο τότε Μητροπολίτης Κορίνθου Αμφιλόχιος Γαρδέλλης (1854 – 1875) έκτισε Καθεδρικό ναό στη νέα πόλη και τον αφιέρωσε στον απόστολο Παύλο. Με τον τρόπο αυτό ξεκινά η ιστορία του Καθεδρικού ναού του αποστόλου Παύλου. Ο ναός εκείνος, βασιλική με τρούλο και δύο πύργους για τις καμπάνες στη δυτική πρόσοψή του, υπέστη σοβαρές ζημιές, από τον σεισμό του 1928.
Με πρωτοβουλία του τότε Μητροπολίτου Κορίνθου Δαμασκηνού (1922 – 1938) – μετέπειτα Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος και αντιβασιλέα – κτίστηκε σημερινός Καθεδρικός ναός Αποστόλου Παύλου, ο οποίος εγκαινιάστηκε στις 23 Σεπτεμβρίου 1936 από τον Κορίνθου Δαμασκηνό, ενώ το δεξιό κλίτος – του Αγίου Τιμοθέου – καθιέρωσε ο τότε Μητροπολίτης Καρυστίας Παντελεήμων και το αριστερό κλίτος – του Αγίου Τίτου – καθιέρωσε ο επίσκοπος Χριστουπόλεως Ιάκωβος, μετέπειτα Αρχιεπισκόπος Αθηνών, συνιερουργούντων των Μητροπολιτών Φλωρίνης Βασιλείου και Ναυπακτίας Γερμανού. Ο Μητροπολίτης Δαμασκηνός θέλησε τη δημιουργία ενός μνημειώδους και εντυπωσιακού Καθεδρικού ναού, ισχυρού και αντισεισμικού και ανέθεσε το έργο στον αρχιτέκτονα Αριστοτέλη Ζάχο. Ο Ζάχος προσπάθησε να συζεύξει την Ελληνορθόδοξη παράδοση με το μοντερνισμό του Μεσοπολέμου, και το έκανε το 1930 αφού βοηθήθηκε ιδιαίτερα από τον Κορίνθιο αρχιτέκτονα Νίκο Κοτσερώνη, ο οποίος συνέβαλλε στη διαμόρφωση των σχεδίων και στην προώθηση των εργασιών ιδιαίτερα από το 1935 και έπειτα.
Ο ναός Αποστόλου Παύλου είναι βασισμένος στον παραδοσιακό βυζαντινό ρυθμό με σύγχρονα στοιχεία, και παχείς τοίχους, ικανούς να αντισταθούν στους σεισμούς που είχαν καταστρέψει τους προ αυτού ναούς. Οι εσωτερικές επιφάνειες του Μητροπολιτικού ναού καλύφθηκαν από βυζαντινής τεχνοτροπίας τοιχογραφίες από τον αγιογράφο Δημήτριο Σουκαρά, με πρωτοβουλία του Μητροπολίτου Παντελεήμονος και ολοκληρώνονται από τον γιο του Παναγιώτη, με πρωτοβουλία του νυν Μητροπολίτου Διονυσίου και του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου του Ναού. Το τέμπλο του Ναού είναι μαρμάρινο και η Ωραία Πύλη με τον αρχιερατικό Θρόνο είναι ξυλόγλυπτα έργα Τέχνης.
Στο σύμπλεγμα του Ναού εντάχθηκαν Βαπτιστήριο, Εξομολογητήριο, Διακονικό, γραφεία για τους ιερείς και την επιτροπή του Ναού, όπως και ένα ψηλό καμπαναριό, το ψηλότερο κτήριο της πόλης ακόμη και σήμερα. Αργότερα προστέθηκαν δύο εξωτερικά παρεκκλήσια που συγκροτούν μαζί με τους υπόγειους χώρους ένα τόπο λατρείας ποιμαντικής και φιλανθρωπικής διακονίας για τους απογόνους εκείνων που άκουσαν το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου στην Αρχαία Κόρινθο.
φωτογραφίες αρχείου: Χρήστος Μπόνης