Φελούκα Δέσποινα
Η Μονή του Οσίου Λουκά είναι κτισμένη στις δυτικές πλαγιές του Ελίκωνα κοντά στο χωριό Στείρι της Βοιωτίας. Η Μονή συγκαταλέγεται στα σπουδαιότερα βυζαντινά μνημεία του 11ου αιώνα χάρη στη μοναδικής ομορφιάς αρχιτεκτονική της.
Αρκεί να αναφερθεί ότι περιλαμβάνεται στον « κατάλογο τόπων παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς » της ΟΥΝΕΣΚΟ.
Λίγα λόγια για την ιστορία της Μονής
Σύμφωνα με πληροφορίες που αντλούμε από το βίο του Οσίου Λουκά, ο ίδιος είναι ο θεμελιωτής της μοναστηριακής ζωής στη Μονή, αφού ασκήτευσε εκεί κατά τα τελευταία επτά έτη της ζωής του ( 946-953 ).
Ο Όσιος Λουκάς ήταν αγαπητός στον πληθυσμό της περιοχής λόγω του ότι ασκούσε φιλανθρωπικό έργο, ενώ είχε και την ξεχωριστή ικανότητα να προβλέπει τα μέλλοντα να συμβούν.
Η περιοχή απέκτησε ιδιαίτερο προσκυνηματικό ενδιαφέρον εξαιτίας της φήμης ότι το λείψανο του ήταν θαυματουργό και έτσι πολλοί επισκέπτονταν τη Μονή για να θεραπευτούν. Γι’ αυτό και με την πάροδο του χρόνου τα αρχικά κτίσματα έδωσαν τη θέση τους σε άλλα πιο μεγαλοπρεπή.
Αν και το μοναστήρι ήκμαζε ιδιαιτέρως ως το 1200, αργότερα υπέστη πολλές επιδρομές και καταστροφές από Φράγκους ( λίγο μετά το 1204 ), Καταλανούς ( 15 Μαρτίου 1311 ), Τούρκους ( 1460, 1714-15, 1822-23 ) και Γερμανούς ( 1943 ).
Βέβαια έπειτα από κάθε λεηλασία ακολουθούσε η αποκατάσταση των κτισμάτων. Εξαιτίας όλων αυτών των γεγονότων η ζωή του μοναστηριού από την ίδρυσή του ως σήμερα έχει ταυτιστεί με την πολυτάραχη πορεία του Ελληνικού Έθνους. Η Μονή σήμερα Σήμερα το μοναστήρι αντανακλά μια διαφορετική εικόνα.
Πλέον σε αυτό ζουν μόλις πέντε μοναχοί μαζί με τον ηγούμενο. Το κτιριακό συγκρότημα του μοναστηριού, το οποίο διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση , αποτελούν οι δύο ναοί, της Παναγίας και του Οσίου Λουκά, καθώς και βοηθητικά κτίσματα, κελιά, ο περίβολος αλλά και γωνιακοί πύργοι.
Το παλαιότερο κτίσμα είναι ο ναός της Παναγίας που χρονολογείται μεταξύ 955 και 1000. Είναι ένας σταυροειδής ναός με τρούλο και τέσσερεις γρανιτένιους κίονες κορινθιακού ρυθμού.
Το σπάνιο δάπεδό του κοσμούν μαρμάρινα ανάγλυφα του 10ου αιώνα. Στο μικρό ναό της Αγίας Βαρβάρας, όπου βρίσκεται το κενοτάφιο του Οσίου, σώζονται τοιχογραφίες του 11ου και του 12ου αιώνα.
Το σκήνωμά του βρίσκεται στο μεγάλο ναό του 11ου αιώνα που αποδίδεται στους βυζαντινούς αυτοκράτορες Ρωμανό Β΄, Βασίλειο Βουλγαροκτόνο, και Κωνσταντίνο Θ΄ το Μονομάχο.
Είναι σταυροειδής οκταγωνικός, με τρούλο και έχει επενδυθεί με μαρμάρινες κολώνες. Στο συγκεκριμένο ναό μπορεί κανείς να θαυμάσει τα ψηφιδωτά του 11ου αιώνα που κοσμούν την οροφή και χάρη στην τεχνοτροπία τους παραπέμπουν τους ειδικούς να ονομάσουν το ναό « μικρή »Αγία Σοφία.
