Οι εικόνες της Παναγίας που ελάχιστοι αγιογράφοι «τόλμησαν»
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν ο πρώτος αγιογράφος της Παναγίας στην Ορθόδοξη ιστορία. Σύμφωνα με την παράδοση ένιωσε την επιθυμία να ζωγραφίσει τη Θεοτόκο και όταν εκείνη του «έδωσε την ευλογία της», άγγελος Κυρίου, του έδωσε τρία ξύλα και πάνω σε αυτά έφτιαξε τις τρεις πρώτες εικόνες.
Από τότε πολλοί ήταν οι αγιογράφοι που θέλησαν να απεικονίσουν την Παναγία. Ωστόσο, ελάχιστοι είναι εκείνοι οι αγιογράφοι που «τόλμησαν» να δημιουργήσουν ξεφεύγοντας από την «πεπατημένη» της ορθόδοξης αγιογραφίας.
Δείτε τις πιο σπάνιες εικόνες της Παναγίας:
Παναγία Τριχερούσα
Η Παναγία Τριχερούσα, τους τελευταίους αιώνες φυλάσσεται στη Μονή Χιλανδαρίου στο Αγιον Ορος. Αυτή η εικόνα αποτελεί ένα θαύμα. Η Τριχερούσα είναι μια όχι σπάνια αλλά μοναδική εικόνα της Θεοτόκου. Απεικονίζει την Παναγία στην κλασική απεικόνισή της με τον Ιησού στα χέρια της. Η διαφορά της όμως είναι πως κάτω από δεξί χέρι της, στην αριστερή πλευρά της εικόνας όπως την κοιτά κάποιος, υπάρχει ένα ακόμη χέρι. Το χέρι αυτό είναι και η αιτία που στην εικόνα δόθηκε το προσωνύμιο «Τριχερούσα», η Παναγία δηλαδή με τα τρία χέρια.
Η αρχική εικόνα ανήκε στην οικογένεια του Ιωάννη του Δαμασκηνού, ο οποίος έζησε τον έβδομο αιώνα στη Δαμασκό (εξ ου και το Δαμασκηνός) της Συρίας. Ο Ιωάννης ήταν χριστιανός. Ταυτόχρονα ήταν σύμβουλος του Χαλίφη Ουαλίδ της Συρίας για θέματα που αφορούσαν τον χριστιανικό πληθυσμό.
Λέγεται πως οι θέσεις του κατά των εικονομάχων προκάλεσαν την αντίδραση του παλατιού στην Κωνσταντινούπολη. Εξαιτίας αυτής της στάσης του ήταν να πλεχθεί πλεκτάνη εις βάρος του και στο τέλος να συλληφθεί.
Ο χαλίφης, βέβαιος ότι ο Ιωάννης τον είχε προδώσει διέταξε να του κόψουν το χέρι, όπως κι έγινε. Μπροστά σε αυτήν την εικόνα της Παναγίας, ο Ιωάννης προσευχόταν συνεχώς ζητώντας από τη Θεοτόκο να τον θεραπεύσει. Γονατισμένος μπροστά στο εικόνισμα είχε κοντά του το ακρωτηριασμένο μέλος και προσευχόταν με ένταση.
Το επόμενο πρωί, όταν ξύπνησε το χέρι του είχε θεραπευτεί. Θέλοντας να ευχαριστήσει την Παναγία, έφτιαξε ένα ασημένιο αντίγραφο του κομμένου του χεριού και το εναπέθεσε στην εικόνα.
Από τότε έμεινε στην εικόνα και κατ’ επέκταση στην Παναγία το προσωνύμιο «Τριχερούσα»
Παναγία του Χάρου
Πρόκειται για εικόνα της Παναγίας που φυλάσσεται στον ομώνυμο ναό στους Λειψούς Δωδεκανήσων. Η Θεοτόκος παρουσιάζεται να κρατεί τον Χριστό, όχι ως βρέφος, αλλά εσταυρωμένο, εξ ου και η ονομασία «Χάρου – νεκρού».
Παναγία η Γοργόνα
Η συγκεκριμένη εικόνα βρίσκεται σε εκκλησία επάνω σε παράκτιο βράχο στη Σκάλα Συκαμιάς Λέσβου. Η εικόνα, έργο άγνωστου ναΐφ ζωγράφου, παρουσιάζει την Παναγία σε όρθια στάση και με τα γνωστά ενδύματα. Όμως, από τη μέση και κάτω έχει σώμα γοργόνας, ενώ στο ένα της χέρι κρατεί πλοίο και στο άλλο φέρει τρίαινα. Είναι σαφές ότι ο ζωγράφος πάντρεψε τις λαϊκές παραδόσεις με τη θρησκευτική πίστη. Η εικόνα αυτή ενέπνευσε τον Στρατή Μυριβήλη να γράψει το ομώνυμο έργο, που ήταν και το τελευταίο του μυθιστόρημα.
Παναγία η Επτάσπαθη ή των εφτά θλίψεων
Η Παναγία με τα επτά σπαθιά είναι η πιο ασυνήθιστη εικόνα της Παναγίας και συνδέεται με πολλά θαύματα, με πιο πρόσφατο εκείνο την ημέρα που κατέρρευσαν οι δίδυμοι πύργοι.
Επειδή οι καθολικοί έχουν υιοθετήσει τη λατρεία της »καρδιάς της Θεοτόκου»κάποιοι θεώρησαν ότι είναι καθολικής προελεύσεως. Στην πραγματικότητα, ωστόσο, η εικόνα έχει σχέση με την προφητεία του Αγίου Συμεών του Θεοδόχου την οποία καταγράφει ο ευαγγελιστής Λουκάς:…καί σού δέ αυτής τήν ψυχήν διελεύσεται ρομφαία…»(Λουκ. 2.35).
Το εν λόγω χωρίο αναφέρεται στον πόνο που θα ένοιωθε η Παναγία κατά τη στιγμή του χωρισμού από τον αγαπημένο της Υιό,όταν μπροστά στα μάτια της Τον εσταύρωσαν.
Η εικόνα είναι γνωστή και με την ονομασία «Η προφητεία του Δικαίου Συμεών»ή »Το γαλήνεμα των κακών ψυχών»
Παναγία η Γαλακτοτροφούσα
Ιδιαίτερα αγαπητή εικόνα από τις μητέρες που θηλάζουν. Η Παναγία εμφανίζεται να κρατεί τον Χριστό στα δεξιά της και να τον θηλάζει με το στήθος της ακάλυπτο. Ο αγιογράφος εμπνεύστηκε από το ευαγγελικό εδάφιο: «Μακαρία η κοιλία η βαστάσασά σε και μαστοί ους εθήλασας» (Λουκ. 11, 27), θέλοντας να προσδώσει έναν εντελώς γήινο και κοσμικό χαρακτήρα στη μητέρα Παναγία.
Παναγία η Ακαθή
Εξαιρετικά σπάνια απεικόνιση της Παναγίας με τον νεαρό Χριστό σε όρθια στάση (εξ ου και Ακαθή), ο οποίος φορεί επισκοπικό ένδυμα και μίτρα στην κεφαλή. Η μνήμη τής συγκεκριμένης Παναγίας εορτάζεται στη Χώρα της Σχοινούσας το Σάββατο μετά από την τελευταία Παρασκευή των Χαιρετισμών (Ακάθιστος Ύμνος). Η εικόνα κατά την παράδοση ήρθε από τη Σαντορίνη στη διάρκεια μιας περιοδείας κάποιας γυναίκας που είχε βρει εντοιχισμένη την εικόνα στο σπίτι της και την περιέφερε στα γύρω νησιά για προσκύνημα.
Παναγία η Χελιδονού
Η εκκλησία βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή της Κηφισιάς, όπου και το γνωστό ρέμα της Χελιδονούς. Το προσωνύμιο συνδέεται με αιτιολογικές παραδόσεις περί εμφανίσεων χελιδονιών στην σπηλαιώδη αυτήν εκκλησία. Οι περισσότερες από αυτές τις προφορικές παραδόσεις σχετίζονται με νεράϊδες, στοιχείο που συνδέει τον χώρο με τη λατρεία των Νυμφών κατά την αρχαιότητα.
