Οι προτυπώσεις του Σταυρού στην Παλαιά Διαθήκη
Πολλά γεγονότα της Παλαιάς Διαθήκης ερμηνεύονται μέσα στην παράδοση της Εκκλησίας, ως προφητικές προεικονίσεις κάποιων γεγονότων της Καινής Διαθήκης , και ονομάζονται τύποι ή προτυπώσεις εκείνων .
Οι πατέρες της Εκκλησίας , βλέπουν προτυπώσεις του Σταυρού του Χριστού μέσα σε πάρα πολλά γεγονότα της Π. Διαθήκης. Μάλιστα οι υμνογράφοι και ιδιαίτερα ο Κοσμάς ο μελωδός ,που έχει γράψει τον κανόνα της εορτής της ύψωσης του τιμίου Σταυρού ,συσχετίζουν αυτά τα γεγονότα με το Σταυρό .
Προτυπώσεις, λοιπόν, του Σταυρού φαίνονται στα παρακάτω γεγονότα της Βίβλου.
Στη διάβαση της Ερυθράς θάλασσας από τους Εβραίους . Ο Μωυσής χτύπησε με το ραβδί του οριζόντια («επ ’ευθείας ») τη θάλασσα και αυτή άνοιξε στα δύο ώστε να τη διαβεί ο λαός του. Στη συνέχεια αφού πέρασε κι ο τελευταίος Εβραίος ,ξαναχτύπησε με το ραβδί του τη θάλασσα κάθετα («επ’ εύρους») ,σχηματίζοντας έτσι το σημείο του Σταυρού , και τους μεν διωκόμενους έσωσε, τους δε διώκτες τύραννους καταπόντισε .
Στην προσευχή του Μωυσή στην έρημο ,όταν ο λαός του κινδύνευε από την επίθεση των Αμαληκιτών . Τότε ο Μωυσής στάθηκε προσευχόμενος κάπου που να τον βλέπουν όλοι με απλωμένα τα χέρια, σχηματίζοντας έτσι Σταυρό. Όσο είχε απλωμένα τα χέρια νικούσαν , όταν κουράστηκε και τα κατέβασε , χάνανε. Ώσπου ζήτησε να του κρατούν τεντωμένα τα χέρια ο Ωρ και ο Ααρών μέχρι να αποκρούσουν οριστικά τον εχθρό .
Στο χάλκινο φίδι που ύψωσε πάνω στο ραβδί του ο Μωυσής. Όταν φίδια φαρμακερά δάγκωναν στην έρημο το λαό του, ύψωσε πάνω στο ραβδί του ένα χάλκινο φίδι που το βλέπανε οι Εβραίοι και δεν πάθαιναν τίποτα από τα δηλητηριώδη δαγκώματα. Το φίδι με το ραβδί σχημάτιζαν σταυρό .Είναι πολύ ενδιαφέρουσα η ερμηνεία που δίνει ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος για το χάλκινο φίδι. Λέει λοιπόν , ότι το χάλκινο φίδι δεν ήταν τύπος αλλά αντίτυπος του Σταυρωθέντος Χριστού .Δηλαδή δεν εικόνιζε το Χριστό αλλά το διάβολο .Και απαντώντας σε όσους θα αναρωτιούνται για το πώς ο διάβολος είναι δυνατόν να σώζει, λέει, πως σώζει όσους πιστεύουν πως «ο υπό του όφεως τυπούμενος» διάβολος νεκρώθηκε από το Χριστό .
Στο ραβδί του Ααρών που βλάστησε ,προκρίνοντας έτσι για τη θέση του ιερέα αυτόν και τη φυλή του Λευί που αντιπροσώπευε .Από το ξερό ραβδί του Ααρών βγήκαν φύλλα και καρύδια. Όπως η ξερή και στείρα «εκκλησία των εθνών » εξάνθησε το ξύλο του Σταυρού κι εβλάστησε «καρπόν ζωής», δηλαδή τον «εν αυτώ κρεμασθέντα Σωτήρα Χριστόν ».
Στο ραβδί του Μωυσή ,όταν μ’ αυτό χτύπησε το βράχο στην έρημο κι ανέβλυσε νερό χάριν των σκληρόκαρδων Εβραίων. Ο Απόστολος Παύλος στην πέτρα εκείνη βλέπει το Χριστό «έπινον γαρ εκ πνευματικής ακολουθούσης πέτρας . η δε πέτρα ην ο Χριστός ». Λέει η Παλαιά διαθήκη, ότι ο Μωυσής χτύπησε την πέτρα μια και δυο ,και οι πατέρες βλέπουν σ’ αυτή την έκφραση την οριζόντια και την κάθετη διάσταση , τη διαγραφή δηλαδή του σχήματος του Σταυρού .
Στο Ξύλο που ,με υπόδειξη του Θεού , έβαλε ο Μωυσής μέσα στο νερό της πηγής Μερράς κι από πικρό που ήταν το μετέβαλε σε γλυκό .Ο Κοσμάς ο Μελωδός σε κάποιο τροπάριό του λέει πως το θαύμα αυτό προεικόνιζε τη μεταβολή των Εθνών από την ασέβεια στην ευσέβεια.,δια του Σταυρού .Την ίδια γνώμη έχει κι ο Κύριλλος Ιεροσολύμων κι ο Θεοδώρητος .
Στο περιστατικό με τον προφήτη Ελισσαίο, που είχε πάει μαζί με άλλους στο Ιορδάνη ποταμό να κόψουν ξύλα για να φτιάξουν καλύβες. Εκεί λοιπόν που κάποιος προφήτης έκοβε ξύλα, του’ φυγε το στειλιάρι απ’ την αξίνα και τούπεσε η αξίνα στο ποτάμι. Τότε ο προφήτης Ελισσαίος έριξε στο ποτάμι ένα ξύλο ελαφρύ που πήγε στον πάτο ,και η βαριά αξίνα ανέβηκε πάνω και την πιάσανε .Κατά τον Κοσμά το Μελωδό , η αξίνα με το ελαφρύ ξύλο του προφήτη, σχημάτισαν Σταυρό, τον οποίο και προτυπώνουν με την έννοια ότι ο Σταυρός του Χριστού , , έκοψε την πλάνη με το βάπτισμα, (νερό του Ιορδάνη ), όπως η αξίνα έκοψε τα ξύλα.
Στην παράταξη του Ισραηλιτικού λαού γύρω από τη σκηνή του μαρτυρίου. Ο Μωυσής κατ’ εντολή του Θεού παρέταξε τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ σε τρόπο που τρεις να είναι στο βόρειο μέρος της σκηνής , τρεις στο νότιο ,τρεις στο ανατολικό και τρεις στο δυτικό .Μ’ αυτό τον τρόπο σχημάτισαν Σταυρό .
Στην προσευχή του Ιωνά μέσα στην κοιλιά του κήτους . Ο Κοσμάς ο μελωδός λέει πως ο Ιωνάς στην κοιλιά του κήτους άπλωσε σταυροειδώς τις παλάμες του και προτύπωσε το πάθος του Χριστού, ενώ όταν μετά τρεις μέρες βγήκε σώος ,«την υπερκόσμιον Ανάστασιν υπεζωγράφισεν ».Η Παλαιά διαθήκη δεν αναφέρει τίποτα περί σταυροειδούς« διεκπετάσεως » των χειρών του Ιωνά. Ο μελωδός το συμπεραίνει αυθαίρετα ,μια που και ο Μωυσής και ο Δαυίδ και ο Σολομών έτσι προσευχήθηκαν στις δύσκολες στιγμές.
Στην ευλογία του πατριάρχη Ιακώβ ,στα παιδιά του γιου του Ιωσήφ ,Εφραίμ και Μανασσή .Λέει η Παλαιά Διαθήκη πως γέροντας πια ο Ιακώβ (140 χρονών ) κυρτός και χωρίς καλή όραση πήγε να ευλογήσει τα εγγόνια του που τούφερε δίπλα του ο γιος του Ιωσήφ , στην Αίγυπτο . Ο πατέρας τους, τους έβαλε ,στα δεξιά τον Εφραίμ και στα αριστερά τον Μανασσή. Ο Ιακώβ δεν τους ευλόγησε απλώνοντας το δεξί χέρι του αντίστοιχα στον Εφραίμ και το αριστερό στον Μανασσή ,αλλά αντίστροφα , σταυρωτά ,προτυπώνοντας έτσι την ευλογία του Σταυρού στην Εκκλησία .Μάλιστα στη συνέχεια ο Ιωσήφ που θεώρησε πως λόγω γήρατος ο πατέρας του έκανε λάθος ,του έπιασε τα χέρια και πήγε να βάλει το δεξί στον Εφραίμ και το αριστερό στον Μανασσή , οπότε και συνάντησε την αντίσταση του γέροντα που προφήτεψε πως ο νεότερος θα ηγηθεί κι ο μεγαλύτερος αδελφός θα ακολουθήσει , θα είναι «λαός » .
Στην προσκύνηση από τον Ιακώβ, της ράβδου του γιου του Ιωσήφ .Λέει η Βίβλος πως πριν πεθάνει ο γέρος πια Ιακώβ έβαλε τον γιο του Ιωσήφ να του ορκισθεί πως δε θα αφήσει στην Αίγυπτο τη σορό του ,αλλά θα τη μεταφέρει στη Χεβρών που ήταν θαμμένοι, ο Αβραάμ και η Σάρα , και ο πατέρας του Ισαάκ .Πράγματι ο Ιωσήφ ορκίστηκε και τόσο ευχαριστήθηκε ο Ιακώβ , που έσκυψε και φίλησε την άκρη από το ραβδί του γιου του .Στην προσκύνηση αυτή οι πατέρες βλέπουν την προτύπωση της προσκύνησης του Σταυρού του Χριστού .
Στον Ισαάκ που βάδιζε ανύποπτος προς τη θυσία φορτωμένος με τα ξύλα για το θυσιαστήριο, ακολουθώντας γρήγορα τον πατέρα του.
Στο ραβδί του Μωυσή που μεταβλήθηκε σε μεγάλο φίδι και μεταμόρφωσε τα ραβδιά των Αιγυπτίων καταπίνοντάς τα, και αργότερα μετέβαλε το νερό του Νείλου σε αίμα ,για να μη μπορούν να πίνουν οι Αιγύπτιοι, κι άλλοτε μεν έβγαζε από τα νερά βατράχια, άλλοτε έριχνε ακρίδες , σκνίπες ,κι άλλοτε πάλι σκότος βαθύ .
Τέλος στο «στύλο του πυρός » και στο «στύλο της νεφέλης » με τα οποία ο Θεός οδηγούσε το λαό του στην έρημο .
