Γέροντας, πνευματικός και εξομολόγος είναι τρεις διαφορετικοί ρόλοι τους οποίους συχνά συγχέουμε μεταξύ τους, όπως μπερδεύουμε το μοναχικό ήθος με το κοσμικό ήθος, πράγμα πού είναι προσβολή για το όγδοο μυστήριο, κατά αγ. Γρηγόριο Θεολόγο, του μοναχισμού. Την έννοια του υποτακτικού με το πνευματικοπαίδι και της πνευματικής πατρότητας με την ιερά εξομολόγηση.
Γέροντας είναι ο πνευματικός πατέρας των μοναχών. Οι μοναχοί έχουν Γέροντα. Ένας γέροντας σε μοναστήρι μπορεί να είναι πνευματικός και εξομολόγος κοσμικών πού επισκέπτονται γι αυτό τον λόγο το μοναστήρι, αλλά πάντα θα είναι ο πνευματικός ή ο εξομολόγος τους ή και τα δύο, αλλά όχι ο γέροντας τους. Στον Γέροντα κάνουμε υπακοή σαν μοναχοί και δείχνουμε εμπιστοσύνη σαν κοσμικοί. Υπάρχει διαφορά. Επίσης, οι αδελφότητες στον κόσμο, έχουν Πνευματικό προϊστάμενο και όχι Γέροντα, καν αυτός είναι Γέροντας για τους μοναχούς ή Γέροντας στην Εκκλησία.
Πνευματικός είναι ο άνθρωπος πού έχει χάρη από τον Θεό, να νουθετεί και να μας καθοδηγεί στην εν Χριστώ ζωή, να του εναποθέτουμε τα προβλήματα και τους πνευματικούς μας προβληματισμούς, να μας ποιμαίνει και να μας καθοδηγεί πνευματικά. Πνευματικός μπορεί να είναι ένας απλός μοναχός, ο οποίος δεν είναι εξομολόγος, ακόμα και ένας λαϊκός! Σπάνιο αλλά όχι απίθανο. Το Πνεύμα όπου θέλει πνεί. Πνευματικός ήταν ο γέροντας Παΐσιος, ο οποίος δεν ήταν ούτε ιερέας, ούτε εξομολόγος.
Εξομολόγος είναι ο ιερέας εκείνος, άγαμος ή έγγαμος, πού έχει ειδική άδεια από τον οικείο αρχιερέα, να τελεί το μυστήριο της εξομολόγησης. Στον εξομολόγο πάμε, αφού έχει προηγηθεί μετάνοια και απόφαση, για να του πούμε τις αμαρτίες μας και αυτός μας διαβάζει την συγχωρητική ευχή εις άφεσιν αμαρτιών και ενίοτε, όποτε και αν χρειαστεί μας δίνει νουθεσίες και ίσως κάποιον κανόνα. Η συγχώρηση των αμαρτιών τελείται με την μετάνοια την δική μας και την συγχωρητική ευχή από χειροτονημένο ιερέα εξομολόγο και όχι με τα επιτίμια και τους κανόνες, πού είναι παιδαγωγικά μέσα στην ευχέρεια του πνευματικού εξομολόγου.
Το ιδανικό είναι ο πνευματικός μας να είναι εξομολόγος, και εξομολόγος μας να είναι ο πνευματικός μας, αλλά όχι απαραίτητο. Πνευματικός εξομολόγος ήταν λχ ο γέροντας Πορφύριος. Έχουμε έναν πνευματικό και πολλούς εξομολόγους.
Ο πνευματικός θα μας οδηγήσει στην εξομολόγηση, ο εξομολόγος θα εξομολογήσει, ο πνευματικός εξομολόγος και τα δύο.
π. Παντελεήμονος Κρούσκου
Διαβάστε επίσης: «Έβλεπαν όλοι την λάρνακα να βγαίνει μόνη της έξω από το ιερό»
«Γιαγιά, έχει έρθει ο Άγιος Ραφαήλ… Γιαγιά, είναι στην πόρτα και μας κοιτάει»