Ποια παιδιά μπαίνουν στο ιερό κατά τον σαραντισμό; Τα αγόρια μόνο ή και τα κορίτσια;
Πολλοί διατυπώνουν το ερώτημα πώς είναι δυνατό τα βρέφη που είναι άβάπτιστα να εισέρχονται στο ναό και μάλιστα τα άρρενα να τα εισάγει ο ιερέας στο άγιο βήμα, όπου βρίσκεται η Αγία Τράπεζα;
Η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι ότι τα βρέφη σύμφωνα με τις προβαπτισματικές ευχές και ιδιαιτέρως με την ακολουθία του εκκλησιασμού ή σαραντισμού των νηπίων προσφέρονται στο Θεό ως δώρο και ως ανάθημα. Και μάλιστα αφού ο γάμος είναι μυστήριο ευλογημένο από τον Θεό, «ως ευλόγησεν τον πρώτον γάμον εν Κανά» ό,τι απορρέει από τον ευλογημένο γάμο, όπως είναι η παιδοποιία, είναι κατά πάντα ευπρόσδεκτο στο Θεό. Που αλλού θα μπορούσε ο άνθρωπος να προσφέρει το δώρο του -το ίδιο του το παιδί-, ως ευχαριστία έκτος από τον Δωρεοδότη Θεό μας; Άρα η προσαγωγή των νηπίων στο ναό εκ μέρους των χριστιανών γονέων είναι πράξη άκρως χριστιανική, ευχαριστιακή. Τα βρέφη που προέρχονται από γονείς χριστιανούς επιβάλλεται να μπαίνουν στο ναό. Γι’ αυτό φυσικά ο ιερεύς και τα εισάγει στα Άγια των Άγιων. Τα εισάγει ως «Άγια», αφού προέρχονται από τους Άγιους της Εκκλησίας -Άγιοι ονομάζονται όλα τα μέλη της Εκκλησίας- και ως «δώρα» των χριστιανών γονέων. Ο Απόστολος Παύλος τα παιδιά δεν τα θεωρεί ακάθαρτα, αλλά άγια1.
Η απάντηση στο ερώτημα δεν είναι εν πρώτοις εύκολη στην απάντηση της. Η σημερινή τάξη όπως τονίσαμε προηγουμένως θέλει τα μεν άρρενα βρέφη να εισάγονται στα Άγια των Αγίων, τα δε θήλεα μέχρι των πυλών της Ωραίας Πύλης. Για να απαντήσουμε όμως στο παραπάνω ερώτημα πρέπει να ανατρέξουμε στη Λειτουργική μας Παράδοση και ιδίως στη χειρόγραφη.
Σύμφωνα λοιπόν με αυτήν κατά την ακολουθία τού Σαραντισμού των νηπίων φαίνεται ότι εισήρχονταν, στα άγια των αγίων όλα τα νήπια αδιακρίτως φύλου. Τα χειρόγραφα δεν κάνουν διακρίσεις στο φύλο του νηπίου. Άλλωστε σε καμμιά ακολουθία ακόμα και σ’ αυτό το μυστήριο του βαπτίσματος δεν γίνεται διάκριση μεταξύ φύλου των παιδιών. Ο καθηγητής της Λειτουργικής Ίω. Φουντουλης σημειώνει σχετικά ότι: «η είσοδος όχι μόνον των θηλέων βρεφών, αλλά και των γυναικών στο άγιο βήμα προκειμένου να κοινωνήσουν των αχράντων μυστηρίων, μαρτυρείται στην πράξη της αρχαίας Εκκλησίας από τους κανόνες του Ιππολύτου (κανών 19, 143) και από τον β’ κανόνα του Διονυσίου Αλεξανδρείας. Το επιβεβαιώνει δε και ο Βαλσαμών σχολιάζοντας τον ανωτέρω κανόνα• «ως έοικε το παλαιόν εισήρχοντο γυναίκες εις το Θυσιαστήριον και από της αγίας Τραπέζης μετελάμβανον». Από τα γνωστά χειρόγραφα μόνο ένα, το Σινά 968 του IE’ αιώνος, κάνει διάκριση φύλου, και κατ’ αυτό, το μεν άρρεν βρέφος εισάγεται στο βήμα, το δε θήλυ όχι, όπως επεκράτησε να γίνεται και σήμερα, προφανώς από την εποχή της Τουρκοκρατίας. Της ίδιας περίπου εποχής ή και μεταγενέστερα είναι τα χειρόγραφα (βλ. Αθηνών, 662, 664 και 667) που παρουσιάζουν μια ενδιάμεση τάξη: Κατ’ αυτήν τα βρέφη και των δύο γενών εισάγονται στο βήμα, αλλά ο ιερεύς όταν εκκλησιάζει θήλυ βρέφος δεν περνά από το έμπροσθεν μέρος της Αγίας Τραπέζης, αλλά μόνον από το όπισθεν και τα πλάγια»2.
Από τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε ότι η είσοδος στα Άγια των Αγίων έχει να κάνει με την προσφορά του νηπίου στο Θεό Δημιουργό. Για το Θεό, τονίζει ο Απόστολος Παύλος δεν υπάρχει καμμιά διάκριση φύλων «ουκ ένι άρσεν και θήλυ» γιατί «εις εστέ εν Χριστώ Ιησού»3.
Πάντως εμείς οι χριστιανοί ως πιστά μέλη της Εκκλησίας ακολουθούμε την τάξη που παγιώθηκε στα νεώτερα λειτουργικά βιβλία της, χωρίς να επιφέρουμε μόνοι μας τις λειτουργικές αλλαγές, αλλά αποδεχόμενοι, ως τέκνα πνευματικά, με ταπείνωση και προσευχή τις αποφάσεις της Εκκλησίας μας. Και αυτή η τακτική αγαπητοί μου αναγνώστες φέρνει ηρεμία και χαρά. Γιατί όποιος ζει πνευματικά δεν υποκινεί σε σκανδαλισμό με προσωπικές επαναστάσεις, αλλά εν υπομονή, δυναμώνοντας τον παράγοντα της πίστεως, υποκινεί προσευχητικά αλλαγές πρωτίστως στην εσωτερική πνευματικότητα του και έπειτα στον περίγυρο του. Κι αυτή η διαδικασία της εσωτερικής πνευματικότητας έχει σίγουρα σχέση με την πορεία της αγιότητας και της θεώσεως. Αν μάθουμε να προσευχόμαστε αληθινά για τις ατέλειες μας, για τις παραλείψεις της Εκκλησίας μας, για τούς ιερείς μας, τότε σίγουρα ο Θεός θα κάνει εκείνο που είναι σωστό για τη σωτηρία μας.
Και το θέμα του ποιος θα εισέρχεται στο άγιο βήμα ας το αφήσουμε ως θέμα προσευχής και ας αφεθούμε στην πνευματικότητα εκείνου του ποιμένα, ο όποιος αληθινά πασχίζει ολημερίς με νύχια και δόντια να κρατήσει τις Ιερές μας Παραδόσεις από κάθε είδους ξενικές επεμβάσεις και αλλοιώσεις. Τέλος, σημασία έχει ο τρόπος της δικής μας προσφοράς προς το Θεό καθώς και η προσευχή μας για την ενδυνάμωση και χαρίτωση του παιδιού μας. Κι ο Θεός σίγουρα θα ευλογήσει και θα χαριτώσει.
1 Α’ Κορ. 7, 14.
2 ΦΟΥΝΤΟΥΛΗΣ 3, σ. 229-230.
3 Γαλ. 3, 28.
