Η Τσικνοπέμπτη θεωρείται και ως η …επίσημη έναρξη της αποκριάτικης περιόδου.
Και αν πιστεύεται ότι την Τσικνοπέμπτη τη γιορτάζουμε μόνο στην Ελλάδα, πλανάσθαι…
Οι Γερμανοί, λοιπόν, γιορτάζουν αντίστοιχα την Weiberfastnacht,το καρναβάλι των γυναικών ή αλλιώς το κόψιμο της γραβάτας. Σύμφωνα με τις επιταγές του εθίμου οι άνδρες, ανεξαρτήτως θέσεως και αξιώματος, που φορούν γραβάτα, πρέπει να «υποταχθούν» στην εξουσία των γυναικών, οι οποίες αναλαμβάνουν να την ψαλιδίσουν.
Οι Γάλλοι, από την άλλη πλευρά, γιορτάζουν την Mardi Gras ή σε απλά ελληνικά την Λιπαρή Τρίτη. Ημέρα κατά την οποία παραδοσιακά τρώνε κρέπες συνοδεία λιπαρών εξ’ ου και το όνομα, αποχαιρετώντας και εκείνοι με τον τρόπο αυτό, ότι δεν πρέπει να καταναλώσουν την περίοδο της νηστείας. Παράλληλα, ντύνονται καρναβάλια και διασκεδάζουν.
Στην ην Ισπανία η αντίστοιχη ημέρα με τη δική μας Τσικνοπέμπτη, είναι η Jueves Lardero, σε ελληνικά Μεγάλη Πέμπτη, ενώ η ίδια παράδοση συνεχίζεται και σε άλλα κράτη με χριστιανικούς πληθυσμούς, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία.
Όσον αφορά τώρα τη δική μας Τσικνοπέμπτη, είναι η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου, της Κρεατινής. Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, αναμένοντας τη νηστεία της Σαρακοστής και σεβόμενοι τις νηστείες της Τετάρτης και της Παρασκευής, η Τσικνοπέμπτη τοποθετήθηκε ανάμεσα, ως μια ημέρα εκτόνωσης με «τσίκνισμα» και κραιπάλη. Λέγεται μάλιστα ι Τσικνοπέμπτη ή…Τσικνοπέφτη.
Η ονομάσία προήλθε καθώς αυτή την Πέμπτη, σύμφωνα με την παράδοση, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, έλιωναν το λίπος από τα χοιρινά, ενώ παρέες συγκεντρώνονταν στα σπίτια για να ψήσουν κρέας, να το τσικνίσουν δηλαδή. Η διάχυτη μυρωδιά της τσίκνας σε όσα σπίτια είχαν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν κρέας, οδήγησε στο να ονομαστεί Τσικνο-Πέμπτη.
Η προέλευση του εθίμου μάλλον ανάγεται στις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων, αλλά και των Ρωμαίων, που επιβίωσαν με παραλλαγές μέχρι και τα χριστιανικά χρόνια. Η πολυφαγία και πολυπιοτία, χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης ημέρας, θυμίζουν πρακτικές που σχετίζονται με την ευφορία της γης και που, όταν συνδυάζονται με την χριστιανική παράδοση, σημαίνουν την προετοιμασία για την Μεγάλη Σαρασκοστή.
Παλαιότερα, πέρα από το τσίκνισμα, το «εθιμοτυπικό» απαιτούσε μεταμφίεση και πειράγματα. Στα χωριά, οι άνθρωποι γυρνούσαν κατά παρέες από σπίτι σε σπίτι, χτυπώντας τις πόρτες γνωστών και αγνώστων, ζητώντας κέρασμα και κρασί, το οποίο καταναλωνόταν άφθονο και στη διαδρομή, με την απαίτηση οι νοικοκυραίοι να αφήσουν τα σπίτια τους και να ακολουθήσουν την κεφάτη παρέα.
Το έθιμο συμπεριλάμβανε ακόμη και «ζημιές» στον εξωτερικό χώρο των σπιτιών, όπου οι περαστικοί έριχναν τις γλάστρες κάτω για να χυθεί το χώμα στις αυλές, μουτζούρωναν τα πρόσωπά τους και το κέφι συνεχιζόταν μέχρι πρωίας.
Εκτός από την κρεοφαγία τη συγκεκριμένη ημέρα σε πολλά μέρη της Ελλάδας συνηθίζεται να προσφέρεται ως γλυκό το γαλακτομπούρεκο και η γλυκιά κολοκυθόπιτα,κουγκουλούαρι όπως λέγεται σε μερικά μέρη, αλλά και ο μπακλαβάς στη βόρεια Ελλάδα.
Ωστόσο, όπως είναι φυσικο, στην πορεία του χρόνου, κάθε τόπος ανέπτυξε και τα δικά του ιδιαίτερα έθιμα.
Στη Θήβα, την Τσικνοπέμπτη ξεκινά ο «βλάχικος» γάμος, που περιλαμβάνει το προξενιό, συνεχίζεται με τον γάμο και ολοκληρώνεται με το γλέντι και την «επίδοση» των προικιών της νύφης, την Καθαρή Δευτέρα.
Οι Πατρινιοί, στήνουν ψησταριές ακόμη και στα πεζοδρόμια, έξω από τα μαγαζιά τους, και αναβιώνουν το δρώμενο του γάμου «Της Γιαννούλας της Κουλουρούς». Η Γιαννούλα ήταν υπαρκτό πρόσωπο, που έζησε πριν τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και πουλούσε κουλούρια για να ζήσει. Αγράμματη καθώς ήταν, πίστευε τους συμπολίτες της που της έταζαν να την παντρέψουν με τον Πρόεδρο της Αμερικής Ουίλσον, Ιούλσο, όπως λέγεται ότι τον πρόφερε η ίδια! Έτσι στηνόταν μια ολόκληρη φάρσα, ο υποτιθέμενος Ουίλσον, ο γαμπρός, ερχόταν με πλοίο στο λιμάνι, ντυμένος με φράκο και η Γιαννούλα περίμενε τον γαμπρό, ενώ ο κόσμος γύρω διασκέδαζε με την ψυχή του.
Ένα έθιμο που θυμίζει comedia dell’ arte επαναλαμβάνεται την Τσικνοπέμπτη στην Κέρκυρα. Πρόκειται για τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσα, τα οποία πραγματοποιούνται σε κεντρικές πλατείες του νησιού ή σε στενά δρομάκια. Εκεί οι νοικοκυρές βγαίνουν στα παράθυρα και στήνουν κουτσομπολιό (πετεγουλιό), όπου βγαίνουν –υποτίθεται- στη φόρα τα άπλυτα της κάθε οικογένειας.
Στην Κομοτηνή, τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν ως πεσκέσια, βρώσιμα είδη. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει τον κούρκο, ενώ η αρραβωνιαστικιά στέλνει μια κότα γεμιστή για να φαγωθεί την Κυριακή της Αποκριάς και μπακλαβά.
Στις Σέρρες ανάβουν αυτή τη μέρα φωτιές γύρω από τις οποίες γίνονται τα προξενιά, καθώς ανακατεύονται τα…κάρβουνα.
Στον Πόρο, οι νέοι κλέβουν ένα μακαρόνι, το οποίο πρέπει να τοποθετήσουν κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν ποια θα παντρευτούν.
Στη Θήβα αρχίζει ο επονομαζόμενος «βλάχικος γάμος» που περιλαμβάνει το προξενιό δύο νέων που συνεχίζει με το γάμο και τελειώνει την Καθαρά Δευτέρα.
Στην Πελοπόννησο, σφάζονται χοιρινά, από τα οποία μετά παρασκευάζονται παραδοσιακές λιχουδιές, όπως πηχτή, τσιγαρίδες, παστό και γουρναλοιφή.
Και, όπως είναι φυσικό, τα έθιμα της Τσικνοπέμπτης δεν έχουν τέλος!Το σίγουρο είναι ότι οι καταβολές όλων χάνονται στα βάθυ του χρόνου.