Προσκύνημα στην Παναγία του Βουλκάνου
Η ίδρυση του μοναστηριού τοποθετείται στο 17ο αιώνα και σύμφωνα με τις πηγές οφείλεται σε βυζαντινό αυτοκράτορα της περιόδου ή σε άρχοντα στον οποίο ανήκε η γύρω περιοχή. Προφανώς και το όνομα της Μονής «Βουλκάνος», «Βουρκάνο», «Δορκάνο», ή «Βουλκάνη» προέρχεται από τον ίδιο.
Φελούκα Δέσποινα
Η Ιερά Μονή Βουλκάνου βρίσκεται στην κορυφή του όρους Ιθώμη της Μεσσηνίας, όπου κατά την αρχαιότητα ήταν τοποθετημένο το ιερό του Ιθωμάτα Δία. Για να είμαστε ακόμη πιο ακριβείς, είναι κτισμένη στη συμβολή των ορέων Ιθώμη και Εύα, ανάμεσα στα χωριά Μαυρομμάτι και Βαλύρα που ανήκουν στο δήμο Ιθώμης και όπου άλλοτε υπήρχε η Ακρόπολη της Αρχαίας Μεσσήνης.
Λίγα λόγια για την ιστορία της Μονής
Η ίδρυση του μοναστηριού τοποθετείται στο 17ο αιώνα και σύμφωνα με τις πηγές οφείλεται σε βυζαντινό αυτοκράτορα της περιόδου ή σε άρχοντα στον οποίο ανήκε η γύρω περιοχή. Προφανώς και το όνομα της Μονής «Βουλκάνος», «Βουρκάνο», «Δορκάνο», ή «Βουλκάνη» προέρχεται από τον ίδιο.
Πρόδρομος του σημερινού μοναστηριού θεωρείται η Μονή της Παναγίας της «Κορυφής» ή «Επανωκαστριτίσσης» με τη σύγχρονη ονομασία «Καθολικόν», η οποία δέσποζε στην κορυφή του όρους Ιθώμη και ανοικοδομήθηκε γύρω στο 725 από εικονολάτρες μοναχούς. Εκεί βρέθηκε και η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας.
Η Μονή εγκαταλείφθηκε όμως το 1625 λόγω του ψύχους κατά τη διάρκεια του χειμώνα και αναζητήθηκε κάποιο νοτιότερο σημείο, το οποίο βρέθηκε και είναι η τοποθεσία όπου είναι κτισμένη η σημερινή Μονή.
Η Μονή σήμερα
Ως προς την αρχιτεκτονική του ο ναός της σημερινής Μονής είναι βυζαντινού ρυθμού, σταυροειδής με τρούλο. Τιμάται κάθε χρόνο στις 8 Σεπτεμβρίου κατά την εορτή της Γεννήσεως της Θεοτόκου, ενώ στην εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 15 Αυγούστου, οπότε και έχουμε το κεντρικό πανηγύρι και για τα δύο μοναστήρια, τιμάται ο ναός της παλιάς Μονής.
Κυρίως το Δεκαπενταύγουστο η κοσμοσυρροή είναι μεγάλη, αφού σύμφωνα με το τυπικό των εορταστικών εκδηλώσεων, η θαυματουργή εικόνα της Θεοτόκου μεταφέρεται από την κάτω Μονή στο μοναστήρι της Κορυφής και έτσι ξεκινούν οι εορτασμοί.
Όσον αφορά στο τυπικό που ακολουθείται στη γιορτή της Γέννησης της Θεοτόκου, αυτό συμπεριλαμβάνει την κάθοδο της εικόνας στην πόλη της Μεσσήνης τη νύκτα της 19ης προς την 20η Σεπτεμβρίου προς ανάμνηση της θαυματουργής επέμβασης της Παναγίας όταν, το 1755, εξαπλώθηκε επιδημία πανούκλας που σκόρπισε το θάνατο στην περιοχή. Η κάθοδος ξεκινά περίπου στις 2 το πρωί από το Βουλκάνο και καταλήγει, μετά από πεζοπορία 20 χλμ, στη «Μαυροματέικη Παναγίτσα», στις 7:30 το πρωί.
Επισήμως, υποδέχεται την εικόνα ο Μητροπολίτης με πλήθος πιστών στις 9:30 στο εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, στην είσοδο της πόλης. Ακολουθεί λιτανεία στους δρόμους της πόλης και οκταήμερο προσκύνημα στο Μετόχι της Πανηγυρίστρας.
Πρέπει να τονίσουμε πως η Μονή αποτελεί το πρώτο μοναστήρι που κτίστηκε στην περιοχή. Πάντοτε ήταν ανδρική Μονή και η λειτουργία της δεν διακόπηκε ποτέ. Πλέον, αποτελεί το μοναδικό ανδρικό κοινόβιο της Μητρόπολης Μεσσηνίας.
Θησαυροί του μοναστηριού
Στο μοναστήρι φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας που φέρει την επιγραφή «Η Οδηγήτρια η επονομαζομένη τω όρει Βουλκάνω», η οποία αποδίδεται στον απόστολο Λουκά. Επίσης υπάρχουν πολλά λείψανα Αγίων, αλλά και μία πλούσια βιβλιοθήκη, όπου φυλάσσονται παλιά και νέα βιβλία, κατά κύριο λόγο συγγράμματα, τούρκικα έγγραφα και τέσσερα Σιγίλια Πατριαρχών της Κωνσταντινούπολης με τα οποία αναγνωρίζονται ή επικυρώνονται τα προνόμια του μοναστηριού.
