Σχέση και σχάση μεταξύ των ανθρώπων
Του Δημητρίου Λυκούδη, θεολόγου
Αὐτό πού προπάντων λείπει ἀπό τόν τεχνολογικό μας πολιτισμό εἶναι ἡ σχέση. Ὅ,τι διακρίνει τούς μοντέρνους καιρούς μᾶς εἶναι ἡ σχάση, δηλαδή ἡ διάσπαση τῶν σχέσεων, ἡ διάσταση, ἡ ἀπόσταση, ὁ χωρισμός καί ἡ μοναξιά. Τό καίριο ὑπαρξιακό πρόβλημα τώρα πιά εἶναι ἡ μετάβαση ἀπό τή σχάση στή σχέση, ἡ ὑπέρβαση τῆς μοναξιᾶς καί ἡ πραγμάτωση τῆς ἐπικοινωνίας τῶν ἀνθρώπων»[1].
Χαρακτηριστικό της σχάσης που επικρατεί στον μεταμοντέρνο κόσμο είναι το κείμενο του Daniel Boorstin σχετικά με την έννοια της πληροφόρησης στην Αμερική, την κοιτίδα της “ανάπτυξης και της προόδου”:
«Η τηλεόραση κατέκτησε τα έθνη με ασύλληπτη ταχύτητα και αιχμαλώτισε τους πάντες. Μία παραζαλισμένη Αμερική έχει χάσει το μπούσουλα. Γιατί η τηλεόραση μας έφερε πάρα πολλά πολύ γρήγορα. Δίχως να το έχει σχεδιάσει κανείς, νιώθουμε να μας πλημμυρίζει η άμεση εμπειρία. Μαθαίνουμε τις ειδήσεις προτού προλάβει κανείς (ακόμα και ο σχολιαστής), να σκεφτεί τί σημαίνουν ή αν αξίζει να ονομάζονται ειδήσεις. Αν δεν θέλουμε να γίνει η τηλεοπτική μυωπία μας μια αθεράπευτη ιστορική τυφλότητα, ανικανότητα να βλέπουμε πέρα απ’ την οθόνη μας, πρέπει να βρούμε αντίδοτα για το “πάρα πολλά πολύ γρήγορα”»[2].
Παραπομπές:
[1] Μπέγζου Μάριου, Νεοελληνική Φιλοσοφία της Θρησκείας, σελ. 227-228.
[2] Boorstin Daniel, Democracy and Its Discontents: Reflections on Everyday America, Vintage, New York 1975, σελ. 22. Ο N. Postman γράφει σχετικά: «Όταν ένα τηλεοπτικό σόου είναι στον αέρα είναι σχεδόν ανεπίτρεπτο σε κάποιον να πει “αφήστε με να το σκεφθώ” ή “δεν γνωρίζω” ή “τί εννοείται όταν λέτε” ή ” από ποιες πηγές αντλείτε τις πληροφορίες σας”. Αυτό το είδος λόγου, όχι μόνο επιβραδύνει το ρυθμό του σόου, αλλά δημιουργεί επίσης την εντύπωση ότι ο ομιλητής αμφιβάλλει για τις ιδέες του ή δεν μπορεί να ολοκληρώσει τη σκέψη του. Αποκαλύπτει τη συλλογιστική διαδικασία, γεγονός που προκαλεί ανία και σύγχυση τόσο στην τηλεόραση όσο και σε μια σκηνή του Λας Βέγκας. Η σκέψη δεν “γράφει ” καλά στην τηλεόραση, γεγονός το οποίο οι σκηνοθέτες της τηλεόρασης έχουν κατανοήσει εδώ και καιρό. Δεν υπάρχει κάτι να δεις σ’αυτό. Δεν είναι με λίγα λόγια παράσταση! Όμως η τηλεόραση απαιτεί σόου και έτσι αυτό που μας παρουσιάζει… είναι η εικόνα ανδρών που ταπεινώνονται από ένα μέσο, το οποίο δεν τους ζητά να εκθέσουν ιδέες, αλλά να δώσουν παράσταση…» (Γαϊτάνη Βασιλείου, Από την Επικοινωνία στην Κοινωνία, σελ.126).
