Στα χρόνια της Ελληνικής Επαναστάσεως του 1821, λίγο πριν τη μεγάλη καταστροφή της Χίου, το νησί λεηλατήθηκε από τους Τούρκους που ερήμωσαν τα πλούσια μοναστήρια του. Προσπαθώντας να γλυτώσουν δυο Έλληνες συνάντησαν ένα Τούρκο, που τους πρόσφερε μια εικόνα, λέγοντας:
– Πάρετε αυτή τη Μεριέμ, (οι Τούρκοι αποκαλούν την Παναγία Μεριέμ, δηλαδή Μαρία).
Φοβισμένοι οι Έλληνες έμειναν διστακτικοί, για να ακούσουν απ’ τον Τούρκο:
– Προσπάθησα μ’ ένα τσεκούρι να κομματιάσω την εικόνα, για να βάλω τα σανίδια στη φωτιά. Το τσεκούρι έπεσε πολλές φορές πάνω στην εικόνα, αλλά η εικόνα δεν έπαθε τίποτε. Κοίταξα καλά την εικόνα και είδα το εικονιζόμενο πρόσωπο να μου χαμογελά. Κατάλαβα ότι η πίστη σας είναι μεγάλη και ότι η εικόνα αυτή δεν πρέπει να καταστραφεί. Πάρετε την εικόνα και να την βάλετε στην εκκλησία σας.
Συγκινημένοι οι Έλληνες σταυροκοπήθηκαν, ασπάσθηκαν την εικόνα της Ελεούσας, την έκρυψαν σ’ ένα σακκί και ξεκίνησαν για την πατρίδα τους, το Ρεϊζδερέ Μικράς Ασίας.
Η εικόνα τοποθετήθηκε στο ναό της μονής του Αγίου Νικολάου, όπου «γρήγορα έγινε η παρηγοριά των δυστυχισμένων, ο γιατρός των ασθενών και η σκέπη των κατατρεγμένων».
Από τότε «ο γιατρός και τα φάρμακα για τους Ρεϊζδεριανούς ήταν η Ελεούσα. Κάθε μεγάλη ανάγκη τους εύρισκε γονατισμένους μπροστά στην εικόνα Της να ζητούν βάλσαμο για τον πόνο τους και δύναμη για τις συμφορές τους… Η πίστη η βαθειά και η απέραντη στη δύναμή Της, έδωσε υγεία σε πολλούς».
Διμηνιαίο Αγιορειτικό Δελτίο, “Πρωτάτον”, τεύχος 5ο, Ιούνιος-Ιούλιος, 1983.