Τι είναι το μυστήριο της μετανοίας;
Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η μετάνοια θεωρείται ένα από τα μυστήρια της Εκκλησίας. Ο κάθε πιστός που προσέρχεται στο μυστήριο της εξαγορεύσεως αποθέτει τις αμαρτίες του κάτω από το πετραχήλι του πνευματικού του πατέρα, με την βεβαιότητα ότι οι εξαγορευθείσες αμαρτίες του συγχωρούνται, τότε μόνον όταν από μέρους του υπάρχει ειλικρινής μετάνοια και συντριβή.
Ένας νεώτερος λειτουργικός πατέρας της Εκκλησίας μας, θα πει για την εξομολόγηση: «Εάν το βάπτισμα είναι το πλοίον της σωτηρίας, στο οποίον ο επιβαίνων κατευθύνεται προς τον ουράνιο λιμένα, η εξομολόγηση, με την ευρύτερη έννοια της σημασίας της λέξεως, είναι η σωστική σανίδα, πάνω στην οποία ευρισκόμενος ο της παλιγγενεσίας ναυαγός, διασώζεται από τον κίνδυνο της νοητής τρικυμίας, που προκαλεί η αμαρτία». Η θέση της Εκκλησίας σχετικά με την αμαρτία είναι ξεκάθαρη. Η αμαρτία γεννάται και καλλιεργείται, αναλόγως της διαθέσεως του πειραζομένου ανθρώπου από τον διάβολο. Η αποφυγή της διαπράξεως της αμαρτίας εξαρτάται από τον ίδιο τον άνθρωπο. Ο αγωνιζόμενος πιστός προσπαθεί να αποφεύγει την αμαρτία, ενώ ο μη γνωστικός πέφτει συνεχώς. Το να πέφτει κάποιος στην αμαρτία, σύμφωνα με την πατερική διδασκαλία, θεωρείται ανθρώπινο, το να εμμένει όμως σ΄ αυτήν θεωρείται δαιμονικό. Εκείνος που παραμένει στην ίδια αμαρτία, ο επιλεγόμενος και «πωρωμένος», είναι ο αίτιος της πνευματικής αυτοκαταστροφής του.
Από πολύ παλαιά, ακόμη από τα χρόνια της Παλαιάς Διαθήκης, υπάρχει η έννοια της μετανοίας. Είναι γνωστός σε όλους μας ο μεγάλος μετανοών, Δαβίδ ο Προφητάναξ. Ο Δαβίδ αποτελεί το κλασσικό παράδειγμα μετάνοιας στο χώρο της Εκκλησίας, που από φονιάς και πόρνος, κατάφερε να πετύχει δια των δακρύων της μετανοίας και της ειλικρινούς μεταμέλειάς του, την συγχώρεση από τον Θεό Πατέρα. Τους ψαλμούς της μετανοίας του Δαβίδ, τους διαβάζουμε συνεχώς πάλιν και πολλάκις, κατά τις ημερονύκτιες ακολουθίες της Εκκλησίας μας.
Για περισσότερα βλέπε: Πρωτ. Θεμιστοκλέους Στ. Χριστοδούλου, Δρ. Θ., «Το μυστήριο της μετανοίας – εξομολογήσεως εξ επόψεως ιστορικολειτουργικής», στο βιβλίο: «Περί θείας λατρείας Ομιλήματα, τ.Β΄(6-10), εκδ. α΄Ομολογία, Αθήνα 2006, σς. ΙΙ-32».
Κων/νου Καλλινίκου, «Ο Χριστιανικός ναός και τα τελούμενα εν αυτώ» εκδ. Γρηγόρη, Αθήναι 1969, σ. 402.
