Αναγκαίος ο εκκλησιαστικός «Καλλικράτης»
Του Ιωάννου Β. Κωστάκη, Θεολόγου
Υποκύπτω στον «πειρασμό» να ασχοληθώ για τρίτη φορά με το «περίφημο» θέμα της μελλοντικής εξέλιξης των εκκλησιαστικών πραγμάτων της Αιτωλ/νίας, μετά την κοίμηση του σεπτού ποιμενάρχου της κηρού Κοσμά. Ο σχετικός διάλογος καλά κρατεί. Φαίνεται πως το θέμα έφτασε και στα αυτιά των υψηλά ισταμένων, τουλάχιστον στο Εκκλησιαστικό χώρο.
Είναι βέβαιο πως θα υπάρξουν πολύμορφες αντιδράσεις με λιγότερη ή περισσότερη σημασία, αλλά σίγουρα με δόση ιδιοτέλειας και σκοπιμότητας. Απέχω «παρασάγγας» απ’ όλα αυτά. Το μόνο κίνητρο της επίμονης αναφοράς μου στο θέμα είναι η αγάπη μου για την πόλη και η έντονη επιθυμία θεσμικής και πνευματικής αναβάθμισης και προόδου.
Γι’ αυτό ειλικρινά δοκίμασα ευχάριστη έκπληξη, καθώς διαπίστωσα την ευρύτατη αποδοχή-συμφωνία με απόψεις μου, που δημοσιεύτηκαν στον τοπικό τύπο και αναρτήθηκαν στο διαδίκτυο, χωρίς την προσωπική μου παρέμβαση, σχετικά με το θέμα της «Εκκλησιαστικής αναβάθμισης του Αγρινίου», που αφορά την ίδρυση Ιεράς Μητροπόλεως στην πόλη.
Είναι λογικό για ένα τόσο σημαντικό θέμα να υπάρχουν πολλές και διάφορες απόψεις-προτάσεις, τόσο για πρόσωπα υποψηφίων όσο και για τα όρια και τον αριθμό των Μητροπόλεων του Νομού. Είναι επίσης απολύτως φυσικό να υπάρχουν αντιρρήσεις, επιφυλάξεις, διαμαρτυρίες, από πρόσωπα και φορείς τα οποία εκφράζουν επιθυμίες, προτιμήσεις, συμφέροντα, επιχειρήματα «ιερότητας – ιστορικότητας», μακραίωνης παράδοσης κ. α .α.
Όλα αυτά οφείλουν να διατυπώνονται με απόλυτο σεβασμό των όποιων διαφορετικών αντιλήψεων, χωρίς αφορισμούς, απαξιωτικές εκφράσεις, νευρικότητα, αισθήματα εχθρότητας προς τους θεωρούμενους «αντιπάλους». Ιδιαίτερα όταν μιλάμε για θέματα «Εκκλησιαστικά», δεν πρέπει να απουσιάζει το αίσθημα της «ιερότητας» του θεσμού, του οποίου επιθυμούμε την ανάδειξη.
Θαρρώ όμως πως στην παρούσα κρίσιμη συγκυρία οφείλουμε όλοι να αρθούμε στο ύψος την περιστάσεων. Να δούμε το όλο θέμα των ιερών Μητροπόλεων του Νομού, όχι με τα μάτια, τη λογική και τα δεδομένα του «χθες», (όποιο κι’ αν είναι αυτό), αλλά με την αλήθεια και την πραγματικότητα του σήμερα.
Οφείλουμε την όποια απόφαση σχετικά με τα όρια ή τον τρόπο ίδρυσης Μητρόπολης στο Αγρίνιο, να το δούμε με τα σημερινά δεδομένα. Η ιστορία και η προσφορά κάθε τόπου είναι γνωστή, σεβαστή και αναγνωρισμένη απ’ όλους. Δεν μπορεί όμως οι όποιες ιστορικές δάφνες να γίνονται διηνεκώς τροχοπέδη στην προσπάθεια προσαρμογής στα δεδομένα και τις απαιτήσεις του σήμερα. Αντίθετα, μάλιστα, η λαμπρή ιστορία είναι κίνητρο προόδου και δημιουργίας.
Η πολιτεία τα τελευταία χρόνια με τα σχέδια «Καποδίστριας» και «Καλλικράτης» έκανε αναδιάταξη ορίων σε Κοινότητες και Δήμους. Στην πρώτη φάση της διοικητικής μεταρρύθμισης καταργήθηκαν οι κοινότητες, ενώ στη δεύτερη φάση συμπτύχθηκαν οι Δήμοι. Με τη δεύτερη μεταρρύθμιση (σχέδιο Καλλικράτης) η Αιτωλοακαρνανία από 29 δήμους περιορίστηκε συμπτύχθηκε σε 9 δήμους.
Προς την κατεύθυνση αυτή οφείλει να κατευθυνθεί και η ανακατανομή των ορίων της Αιτωλοακαρνανίας, αλλά και των γειτονικών ιερών Μητροπόλεων: Άρτης, Λευκάδος, Ναυπάκτου, Φωκίδος, που άμεσα ή έμμεσα επηρεάζονται απ’ την γειτνίασή τους.
Είναι λογικώς απαράδεκτο, χρονικώς και οικονομικώς ασύμφορο, ποιμαντικώς προβληματικό, π.χ. ο κάτοικος του Μενιδίου για ρύθμιση εκκλησιαστικού θέματος να πηγαίνει στο Αγρίνιο ή στο Μεσολόγγι, την στιγμή που σε 10΄μπορεί να είναι στην Άρτα.
Το ίδιο ισχύει για τους κατοίκους των τέως δήμων Ανακτορίου Κεκροπίας ίσως και Αλυζίας, που μπορούν σε ελάχιστο χρόνο να είναι στη Λευκάδα, όπου υπάγονται Αστυνομικά, οικονομικά, δικαστικά, υγειονομικά κ.λ.π. ενώ υποχρεούνται για εκκλησιαστικά θέματα να καταφεύγουν σε Αγρίνιο η Μεσολόγγι. Να προσθέσουμε ακόμα ότι κάτι ανάλογο ισχύει και για τμήμα της περιοχής Δωρίδας, που απλώνεται δίπλα απ’ τον Μόρνο ποταμό.
Σημειωτέον ότι την εν λόγω περιοχή ( Καστράκι, Μανάγουλη, Χιλιαδού, Μαλάματα, Ευπάλιο κ.α. δύο γέφυρες την χωρίζουν απ’ την Ναύπακτο, όπου η έδρα της ομώνυμης Μητρόπολης. Σε 15’ μπορούν να είναι στη Ναύπακτο για όποιο εκκλησιαστικό θέμα τους απασχολεί. Σήμερα όμως πρέπει να πάνε στην Άμφισσα με χρονική και οικονομική επιβάρυνση, που θα μπορούσε να αποφευχθεί.
Μια τολμηρή αλλά σαφώς δημοκρατική λύση, και καταφανώς ωφέλιμη, για τους κατοίκους των τοπικών αυτών κοινωνιών θα ήταν να ερωτηθούν, με ένα είδος «τοπικού δημοψηφίσματος», που θέλουν, που και πως εξυπηρετούνται καλύτερα, σε ποιό εκκλησιαστικό κέντρο θέλουν να υπαχθούν, να έχουν την πνευματική αναφορά τους.
Μια τέτοια ασυνήθιστη πράγματι πρωτοβουλία εκ μέρους πρωτίστως των τοπικών πολιτικών αρχών (δημοτικά διαμερίσματα), θα σημάνει την απαρχή ουσιαστικής συμβολής του «λαού του Θεού» στην ανάδειξη των όποιων προβλημάτων τους και την άμεση-δημοκρατική συμμετοχή στη λύση τους.
Με ανάλογους τρόπους και πρακτικές, όλα αυτά και πολλά άλλα θέματα-ζητήματα θα μπορούσαν να ρυθμιστούν έτσι ώστε να διευκολύνεται η πρόσβαση και η επικοινωνία κατοίκων ακραίων ενοριών μερικών Μητροπόλεων, για την καλύτερη και ταχύτερη εξυπηρέτησή τους απ’ το πλησιέστερο εκκλησιαστικό κέντρο της περιοχής .
Μια τέτοια λύση δεν επιβαρύνει σε τίποτα ούτε την πολιτεία ούτε τους εκκλησιαστικούς θεσμούς, οι λειτουργοί των οποίων (επίσκοπος, κληρικοί) θα διευκολύνονται στην άσκηση του ποιμαντικού έργου τους. Αντίθετα μάλιστα θα λειτουργήσει πολύ ευνοϊκά τόσο για τους πιστούς, όσο και για τους εκκλησιαστικούς λειτουργούς, που θα απαλλάσσονται από περιττούς-ανώφελους κόπους και έξοδα.
Στα πλαίσια μιας τέτοιας αναδιάταξης, θα είναι δυνατή και η συγχώνευση κενών, ολιγάριθμων ενοριών με άλλες, ώστε να είναι δυνατή η καλύτερη και συχνότερη εξυπηρέτηση όσων ολίγων πιστών έχουν απομείνει σ’ αυτές, αλλά και η οικονομική τους επιβίωση, δεδομένου ότι οι περισσότερες αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις στοιχειώδεις οικονομικές τους υποχρεώσεις. Αφού είναι θεωρητικά και πρακτικά αδύνατο να καλυφθούν τα αμέτρητα κενά σε πολλές απ’ τις κατ’ όνομα υφιστάμενες ενορίες, των πάμπολλων έρημων χωριών της υπαίθρου.
Όσον αφορά για τα όρια της πιθανής Μητρόπολης Αγρινίου αρκεί μία και μόνη ματιά στο γεωγραφικό περίγραμμα της περιοχής. Το Αγρίνιο το αγκαλιάζουν τα όρη: Παναιτωλικού, Ζυγού, Ακαρνανικά και του Βάλτου.
Ό κάτοικος αυτών των περιοχών αν αγναντέψει όποια ώρα απ’ τη βεράντα του σπιτιού του, κατά τον ανοιχτό ορίζοντα, θα δει μπροστά του να απλώνεται ένας απέραντος κάμπος στο κέντρο του οποίου απλώνεται η μεγαλούπολη του Αγρινίου, υπενθυμίζοντας το ανεξόφλητο χρέος πολιτείας και εκκλησίας να πάρουν την ώριμη απόφαση αναβάθμισή του.
Όσα και ότι αγκαλιάζει το γεωγραφικό περίγραμμα των βουνών δείχνουν την έκταση και τα όρια της νέας Μητρόπολης Αγρινίου, που για χρόνια περιμένει ο τόπος.
Μια γενναία και τολμηρή πρωτοβουλία των εκκλησιαστικών και πολιτικών αρχών θα εύρισκε και άλλα θέματα και προβλήματα που απαιτούν, επιτέλους, κάποτε να αντιμετωπισθούν βάσει της σημερινής αντίληψης και πρακτικής που θέλει τους θεσμούς να υπηρετούν πραγματικά τον άνθρωπο και όχι να του αυξάνουν την ταλαιπωρία, με προσχήματα «ιερότητας» ή «ιστορικής» ή «αρχαιολογικής» μορφής.
Είναι καιρός να παύσουμε να διαιωνίζουμε προβλήματα επενδύοντάς τα με το οποιοδήποτε καιροσκοπικό-ωφελιμιστικό ένδυμα και σκοπιμότητα, αποφεύγοντας την λήψη πρωτοβουλίας και την ανάληψη ευθύνης για ριζικές και αποτελεσματικές μεταρρυθμίσεις – αλλαγές, που θα συμβάλουν θετικά στην απλούστευση και αναβάθμιση της ζωής και την πρόοδο του τόπου. Δηλαδή σε τελευταία ανάλυση επιβάλλεται ένας : ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΣ ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ.
