«Τι είναι αυτό, κύριε;»
«Μία νέα μου φιλενάδα!»
«Τι φιλενάδα κύριε! Αυτά είναι κολλημένα ντενεκεδάκια! Άσε που σας φτάνει μέχρι το γόνατο!»
«Μη τα λες δυνατά αυτά, γιατί θα τη στεναχωρέσεις. Kι άμα στεναχωρηθεί πολύ, θα της πέσουν και τα μαλλάκια της».
«Ποια μαλάκια, κύριε; Αυτά είναι πολύχρωμα κορδελάκια κολλημένα στον πάνω τενεκέ που μάλλον το έχει για κεφάλι. Αλλά και τα μάτια! Αυτά είναι κουμπιά! Τουλάχιστον, αυτό που έχει για στόμα, χαμογελάει».
«Δεν ξέρω τι λέτε. Εγώ πάντως τη συμπαθώ πολύ. Χτες γνωριστήκαμε κι έμαθε κιόλας ο ένας το όνομα του άλλου».
«Τι; έχει και όνομα! Πώς τη λένε;»
«Τενόη!»
«Τενόη! Από που βγαίνει αυτό;»
«Αυτό τη ρώτησα και εγώ και μου είπε πως είναι τα πρώτα γράμματα από δύο λέξεις».
«Ποιες λέξεις;’
«Τεχνητή νοημοσύνη!»
«Και τι θα πει αυτό;»
«Κι εγώ δεν ήξερα. Τη ρώτησα όμως. Κι αυτά που μου απάντησε τα βρήκα πολύ ενδιαφέροντα. Σκέφτηκα λοιπόν να τη φέρω σήμερα στην τάξη, να σας τη συστήσω και να σας πω κάποια πράγματα απ΄ αυτά που μου είπε χθες».
«Και γιατί δεν μας τα λέει η ίδια;»
«Της τό ΄πα κι αυτό, αλλά μου είπε πως είναι πολύ ντροπαλή και δεν μπορεί να μιλάει μπροστά σε πολλά παιδιά. Γι΄ αυτό με παρεκάλεσε να σας τα πω εγώ. Αν τώρα κάτι μεταφέρω λάθος, θα μου κάνει νόημα να πλησιάσω και να μου πει κάτι στ΄ αυτί για να το διορθώσω. Λοιπόν, για πέστε μου: Ξέρετε τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη; Τις έχετε ξανακούσει αυτές τις δύο λέξεις;»
«Ναι! Δεν ξέρουμε όμως ακριβώς τι σημαίνουν».
«Να σας πω τι μου είπε: Τεχνητή νοημοσύνη είναι μία ικανότητα που έχουν πλέον οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές για να κάνουνε γρήγορους υπολογισμούς, να βρίσκουν λύσεις και απαντήσεις μαζεύοντας μέσα στο διαδίκτυο εκατομμύρια πληροφορίες μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, να δημιουργούν καινούργια πράγματα σα να τα έχει φτιάξει ένας άνθρωπος ή ακόμα και να αποφασίζουν τι πρέπει να κάνει ένα μηχάνημα για να αποδώσει όσο το δυνατόν καλύτερα. Πως σας φαίνεται;»
«Καταπληκτικό! Πότε βγήκε η τεχνητή νοημοσύνη;»
«Η Τενόη μου είπε πως είναι αρκετά χρόνια που βρίσκεται ανάμεσά μας. Είναι κρυμμένη σε μηχανήματα και συσκευές που μπορεί να έχουμε όλοι στο σπίτι μας. Ας πούμε, η Τενόη είναι κρυμμένη ακόμη και μέσα στα κινητά σας, που μια και το αναφέρουμε, καλό είναι να μην είσαστε διαρκώς κολλημένοι σ’ αυτά. Τέλος πάντων, αυτά θα τα πούμε κάποια άλλη φορά. Ας ξαναγυρίσουμε στη φίλη μας».
Δηλαδή, πώς βρίσκουμε την Τενόη στο στο κινητό μας;
«Να σας δώσω ένα παράδειγμα: Γνωρίζετε πως υπάρχει μία εφαρμογή όπου αρκεί να σφυρίξετε μία μελωδία και μέσα σε ελάχιστα δευτερόλεπτα το κινητό σας βρίσκει το τραγούδι που σφυρίζατε;»
«Ναι, ναι ! Όμως, πώς γίνεται αυτό;»
«Μα είναι απλό, αλλά και καταπληκτικό! Με το που άκουσε η Τενόη το σφύριγμά σας, έκανε ένα αστραπιαίο ταξίδι μέσα στο διαδίκτυο, έψαξε εκατομμύρια τραγούδια, αναζήτησε τη σειρά από τις νότες που άκουσε και αμέσως σας παρουσίασε το τραγούδι που ταίριαξε με το σφύριγμά σας».
«Καταπληκτικό! Αν έτσι γίνεται και σε άλλες εφαρμογές, θα έχουμε γρήγορα ό,τι θέλουμε!»
«Βεβαίως. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα καταπληκτικό εργαλείο. Πρέπει όμως πάντα να θυμάστε ότι είναι ακριβώς αυτό; Ένα εργαλείο».
«Και γιατί μας το λέτε με τόση αγωνία;»
«Δεν είναι αγωνία. Είναι επιθυμία να σας προειδοποιήσω».
«Για ποιο πράγμα;»
«Όλα τα εργαλεία τα έφτιαξε ο άνθρωπος για να κάνει τη ζωή το ευκολότερη. Τα εργαλεία όμως δεν έχουν κρίση, δεν ξέρουν τι είναι καλό και κακό. Πέστε μου ένα εργαλείο».
«Το μαχαίρι!»
«Ωραία! Το μαχαίρι! Με αυτό κόβουμε ψωμί. Με τα ίδιο μαχαίρι μπορούμε όμως, πάνω στον θυμό μας, να πληγώσουμε έναν άνθρωπο. Από μας λοιπόν εξαρτάται αν το μαχαίρι εξυπηρετεί το καλό ή το κακό. Το μαχαίρι ακολουθεί τις εντολές μας. Έτσι συμβαίνει και με την τεχνητή νοημοσύνη. Γι΄ αυτό, πρέπει νά ΄χουμε το νου μας».
«Δηλαδή τι να προσέξουμε;»
«Πρώτ΄ απ΄ όλα, να μην νομίζουμε ότι ένας άνθρωπος μπορεί να βρει την αληθινή χαρά επειδή ένα υπερσύγχρονο μηχάνημα είναι σε θέση να του λύσει όλα τα πρακτικά του προβλήματα, δηλαδή ν του βρει μια πληροφορία, να κατασκευάσει κάτι ταχύτατα, να υπολογίσει κάτι σε χρόνο αστραπής. Βέβαια, σε όλους αρέσει η ευκολία. Για να σας ρωτήσω όμως: έχετε δοκιμάσει ποτέ να φτιάξετε κάτι με τα χέρια σας; Οτιδήποτε!»
«Χθες, κύριε, ο μπαμπάς μου μού ζήτησε να τον βοηθήσω να επισκευάσουμε μία χαλασμένη καρέκλα».
«Λοιπόν, τα καταφέρατε;»
«Τα καταφέραμε και μάλιστα βοήθησα κι εγώ πολύ».
«Μπράβο, Σταύρο μου. Για πες μας όμως, τι αισθάνθηκες;»
«Μεγάλη χαρά που κατάφερα κάτι».
«Πες μου λοιπόν! Αν αγοράζατε καινούργια καρέκλας στο σπίτι, θα αισθανόσουν το ίδιο;»
«Όχι, κύριε. Θα ήταν μια καρέκλα σαν όλες τις άλλες. Από χθες όμως, κάθε φορά που το μάτι μου πέφτει σ΄ αυτήν καρέκλα, αισθάνομαι πως για μένα είναι κάτι το ξεχωριστό».
«Ακριβώς αυτό ήθελα να σας πω: Ένα μηχάνημα που θα αναλάβει να τα κάνει όλα για λογαριασμό μας, μπορεί να φαίνεται βολικό, εμείς όμως έχουμε χάσει τη χαρά να γινόμαστε πρωταγωνιστές και να αναλαμβάνουμε με τις δικές μας τις δυνάμεις να δίνουμε λύσεις σε διάφορα προβλήματα. Μπορεί βέβαια το μηχάνημα να τα κάνει όλα γρηγορότερα, ίσως και καλύτερα. Εμείς όμως αισθανόμαστε χαρούμενοι όταν τα πράγματα τα καταφέρνουμε με τον δικό μας τρόπο. Να λοιπόν ένα κίνδυνος που πρέπει να αποφύγουμε: Να δώσουμε στην Τενόη τη δυνατότητα να είναι εκείνη η πρωταγωνίστρια στη ζωή μας. Για κάτι τέτοια πρέπει να χουμε το νου μας».
«Τι δηλαδή; Υπάρχουν κι άλλοι κίνδυνοι;»
«Έτσι νομίζω. Για να σας ρωτήσω κάτι ακόμα: Τι θεωρείτε σημαντικό στη ζωή σας;»
…
«Πέστε κάτι! Πότε αισθάνεστε πραγματικά όμορφα; Δεν είναι, ας πούμε, πολύ όμορφο όταν αισθάνεστε ότι κάποιοι άλλοι θέλουν την παρέα σας; Δεν αισθάνεστε όμορφα όταν εσείς συναντιέστε με κάποιους ανθρώπους που αγαπάτε;»
«Ε, βέβαια!»
«Για πέστε κάποιους τέτοιους ανθρώπους!»
«Οι γονείς μας, η παππούδες, οι φίλοι μας…»
«Τι αισθάνεστε μαζί τους;»
«Χαρά…»
«Άλλο;»
«Εμπιστοσύνη…»
«Άλλο;»
«Στηρίγμα…»
«Πολύ ωραία! Τώρα αναρωτηθείτε: Μπορείτε να ζητήσετε από έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή να σας προσφέρει αυτά που σας προσφέρουν οι αγαπημένοι σας άνθρωποι; Πηγαίνετε στο πληκτρολόγιο και ζητήστε τα! Ζητήστε, ας πούμε, αγάπη. Θα μπορέσει να σας τη δώσει ο υπολογιστής;»
«Ε, όχι βέβαια!»
«Τότε, ούτε η Τενόη μπορεί! Παρόλο που σκέφτεται πιο γρήγορα και υπολογίζει αστραπιαία, δεν θα μπορέσει να σας δώσει αγάπη. ούτε κάτι από όλα εκείνα που ζητάμε από έναν καλό φίλο».
«Και ποιος είναι λοιπόν ο κίνδυνος;»
«Ο κίνδυνος είναι ο εγκαταλείψουμε τους φίλους μας, να ξεχάσουμε να προσφέρουμε, αλλά και να απολαμβάνουμε αυτά που έχουν να μας δώσουν οι άλλοι και να εξαρτάται όλη μας η χαρά και όλο μας το ενδιαφέρον από αυτά που μπορεί να μας προσφέρει μία μηχανή. Και να ξέρετε, δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από τον να ξεχάσει η καρδιά να αγαπάει, από το να νομίζουμε ότι δεν χρειαζόμαστε άλλους ανθρώπους στη ζωή μας, από το να ξεχνάμε πως, κάποιοι άνθρωποι μας χρειάζονται. Θα θέλατε να ζείτε έτσι;»
«Μάλλον όχι, κύριε!»
«Γι΄ αυτό σας λέω: Ωραία τα εργαλεία, αλλά το θέμα είναι να ξέρει κανείς για ποιον σκοπό να τα χρησιμοποιήσει. Και, κυρίως, να ξέρει όχι μόνο τι μπορούν να του προσφέρουν αλλά και το τι ΔΕΝ μπορούν. Υπάρχει όμως και κάτι ακόμα».
«Κι άλλος κίνδυνος, κύριε;»
«Εσείς αποφασίστε αν υπάρχει κίνδυνος κι εκεί. Λοιπόν, για πέστε μου: Πόσες φορές δεν έχετε σκεφτεί αν υπάρχει κάποιος που μπορεί να βρίσκεται διαρκώς δίπλα σας όταν οι άνθρωποι δεν σας καταλαβαίνουν ή δεν μπορούν να κάνουν κάτι για σας; Τι έχετε ακούσει από τους γονείς σας, από τους κατηχητές σας, απ΄ τους δασκάλους σας, ακόμη και από φίλους που έχουν νιώσει το ίδιο; Πού καταφεύγουν συχνά οι άνθρωποι όταν παρουσιάζονται μεγάλες δυσκολίες ή όταν το μυαλό δεν μπορεί να απαντήσει κάποια ερωτήματα;»
«Συνήθως, τέτοια πράγματα, οι άνθρωποι τα ζητούν απ΄ τον Θεό».
«Έχεις δίκιο. Όλοι μας έχουμε τη ανάγκη να μάθουμε ποιοι είμαστε, γιατί ζούμε, γιατί φοβόμαστε, σε τι να ελπίζουμε. Τότε είναι που η ψυχή μας αναζητά το Θεό. Μόνον όποιος τον γνωρίσει, μαθαίνει τις απαντήσει στα μεγάλα «γιατί». Μόνον Αυτός μας φανερώνει το νόημα της ζωής. Όποιος στρέφει προς Εκείνον την ματιά του, ανοίγεται μπροστά του ένας δρόμος επικοινωνίας που ονομάζεται «προσευχή». ¨όταν βαδίζουμε αυτόν τον δρόμο, κάποιες φορές, μία περίεργη, μία παράξενη χαρά μας πλημμυρίζει που συχνά αναρωτιόμαστε από πού έρχεται. Σαν Κάποιος διαρκώς να βρίσκεται δίπλα μας και δεν μας αφήνει να βυθιστούμε στη λύπη και στην απελπισία. Σαν Κάποιος να …ποτίζει διαρκώς την καρδιά μας με χαρά, με ελπίδα, με αγάπη… Δεν ξέρω αν με καταλαβαίνετε! Πάντως, να ξέρετε πως Κάποιος είναι κάθε ώρα και στιγμή έτοιμος να σας ακούσει και να σας βοηθήσει».
«Ποιος είναι λοιπόν ο κίνδυνος;»
«Ο κίνδυνος είναι να νομίζουμε πως οι καταπληκτικές μηχανές που έχει κατασκευάσει και που θα κατασκευάσει στο μέλλον ο άνθρωπος μπορούν να πάρουν το ρόλο του Θεού, τον ρόλο ενός πατέρα που διαρκώς μας νοιάζεται και διαρκώς μας φροντίζει. Όσο καλό κι αν είναι ένα μηχάνημα, όσο κι αν η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να κάνει εκπληκτικά πράγματα, δεν θα μπορέσει ποτέ να νιώσει τα συναισθήματα και τις καταστάσεις της ψυχής μας. Δεν θα μπορέσει ποτέ να συμπονέσει. Το μόνο που θα ξέρει θα είναι να κάνει με μεγάλη ταχύτητα αυτά που μας εξυπηρετούν. Δεν αρκούν όμως αυτά για την αληθινή χαρά, δε συμφωνείτε;»
«Εγώ πάντως, κύριε, κάποιους ανθρώπους στη ζωή μου δεν θα τους άλλαζα για τίποτα».
«Ούτε κι εγώ Αγγελική μου! Αλλά, και μόνο αυτό που λες είναι αρκετό για να ξεχωρίσουμε τα πράγματα: Η Τενόη μπορεί να κάνει τη ζωή μας ευκολότερη. Δεν μπορεί όμως να μας προσφέρει την αγάπη που τόσο έχουμε ανάγκη. Ούτε, όμως, είναι και σε θέση να δεχτεί τη δική μας αγάπη. Δεν την χρειάζεται. Δεν ξέρει τι καν τι είναι αγάπη. Ξέρει μόνον να δουλεύει στην εντέλεια και να απαντά, μαζεύοντας ξένες πληροφορίες ανάμεσα σε πληκτρολόγια και καλώδιο».
«Μα, κύριε, εσείς μας φέρατε σήμερα την Τενόη για φίλη σας!»
«Θα σας πω ένα μυστικό: τη συμπαθώ, αλλά δεν νομίζω ότι με καταλαβαίνει».
«Και τότε, τι περιμένετε;»
«A, δεν ξέρω. Όταν ήμουν όμως μικρός, μου άρεσε πολύ ιστορία του Πινόκιο. Την ξέρετε;»
«Ε, αλίμονο!»
«Θα θυμάστε λοιπόν πως ο Πινόκιο ήταν μία ξύλινη κούκλα. Έγινε όμως ένα θαύμα και έγινε αληθινό παιδάκι, σαν κι εσάς».
«Τι περιμένετε λοιπόν; Να γίνει η Τενόη, άνθρωπος;»
«Μπα, δεν τον νομίζω. Θα την κρατήσω όμως για να μου θυμίζει πως υπάρχει κίνδυνος, αν δεν προσέξω, να γίνω κι εγώ μία μηχανή, χωρίς συναισθήματα, χωρίς αγάπη, χωρίς αληθινές σχέσεις, χωρίς φίλους. Θα την έχω στο γραφείο μου για να θυμάμαι πως, εμείς οι άνθρωποι είμαστε πολύ σημαντικότεροι και πολύ τελειότεροι κι από την πιο τέλεια μηχανή. Κυρίως, όμως, θα την έχω εκεί για να θυμάμαι πως, αν κι εκείνη δεν με χρειάζεται, εκεί έξω υπάρχουν κάποιοι άλλοι που με περιμένουν.
Πέρασε όμως η ώρα. Θα σας δώσω και την εργασία σας».
«Ωχ κύριε, και νομίζαμε πως το είχατε ξεχάσει!»
«Μα δεν θα σας ζητήσω σήμερα κάτι δύσκολο. Ένα μόνο, που νομίζω πως θα το διασκεδάσετε».
«Δηλαδή;»
«Θα έχετε όλη την επόμενη εβδομάδα για να κατασκευάσετε και να φέρετε στο σχολείο, ο καθένας τη δική του Τενόη. Σύμφωνοι;»
«Ναιαιαιαι!»