Του Δημητρίου Λυκούδη, θεολόγου,
Το κέντρο βάρους, η μεγαλύτερη βαρύτητα στη χριστιανική διδασκαλία του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς είναι η προσπάθεια του πιστού να μεταποιηθεί και μεταμορφωθεί από ανθρωποκεντρικό σε εκκλησιοκεντρικό και χριστοκεντρικό πρόσωπο. Μια προσπάθεια που απαιτεί ισόβιο αγώνα, έμπονους κόπους και στερήσεις, πολλές και υπέρμετρες υπομονές.
Αυτή η προσπάθεια, όλως ιδιαιτέρως σήμερα, καθίσταται δυσκολότερη. Ασφαλώς, μπορεί να επιτευχθεί άμεσα, με τη μυστική και μυσταγωγική επενέργεια του Παναγίου Πνεύματος, αλλά, στη συγκεκριμένη περίπτωση, θα περιοριστούμε στην όλη προσπάθεια του πιστού, μέσα από την πνευματική ζωή του. Και για να υπάρξει πνευματική ζωή και δη υγιής και ορθόπρακτη, πρώτιστα, πρέπον είναι να έχει προηγηθεί ορθόδοξη κατήχηση. Και αυτομάτως, αβίαστα αναφύεται το ερώτημα; υπάρχει σήμερα ορθόδοξη κατήχηση; Φοβούμαι πως, εκ του αποτελέσματος, απ᾿ όσα βλέπουμε, βιώνουμε, γευόμαστε σε κάθε εκκλησιασμό μας και συμμετοχή μας στις ακολουθίες και στα Μυστήρια της Εκκλησίας, χωρίς να αφήνουμε τον εαυτό μας εκτός, η κατάσταση είναι αποκαρδιωτική.
Είναι πασιφανές! Πολλοί πιστοί, μέλη της Εκκλησίας, εν δυνάμει Ουρανοπολίτες, χρισμένοι και βαπτισμένοι στ᾿ όνομα της Παναγίας Τριάδος, όχι μόνο έλλειμμα ορθόδοξης κατηχήσεως εμφανίζουν αλλά ούτε το σημείο του Σταυρού δεν ξέρουυν καλά καλά να κάνουν! Αν πεις πάλι για το λειτουργικό εκκλησίασμα μιας Κυριακής, τις περισσότερες τουλάχιστον φορές, ένα απόλυτο χάος! Φασαρία, σπασμωδικές, αψυχολόγητες κινήσεις και συμπεριφορές, άλλοτε πάλι επίπλαστες , ωραιοποιημένες και κακόγουστα στημένες παρουσίες πιστών που έμαθαν, διδάχθηκαν πως αρκεί και μόνο ένας εβδομαδιαίος τυπικός εκκλησιασμός και αυτός όπως νά᾿ ναι, ώστε να είμαστε ήσυχοι και συνειδησιακά αναπαυμένοι πως επράξαμε το χριστιανικό καθήκον μας!
Απόδειξη αδιαμφισβήτητη της απουσίας λειτουργικής και ορθόδοξης κατηχήσεως που μας χαρακτηρίζει είναι η τέλεση του μυστηρίου του Γάμου ημέρα Παρασκευή, η αντίστοιχη τέλεση μνημοσύνων ημέρα Κυριακή, η μεταποίηση των μυστηρίων, ως η Βάπτιση, σε μια πρόχειρη κοινωνική υποχρέωση και άλλα πολλά! Και, θα βλέπουμε ξανά και ξανά αλειτούργητους «πιστούς», απο αυτούς που οι ιερείς της ενορίας τους βλέπουν στο ναό μια με δυο φορές το χρόνο και ποτέ άλλοτε, να τρέχουν με τη φανουρόπιτα προς τιμήν του Αγίου Φανουρίου στα χέρια και σε άλλη χρονική περίοδο, με τα κόλλυβα για το «καλό», γιατί «όλα χρειάζονται», γιατί «έτσι το πήραν» από τους παλαιότερους. Και, ασφαλώς, μετά από αυτό, να εξαφανίζονται, για να έλθουν και πάλι τον επόμενο χρόνο και να κάμνουν τα ίδια! Και, το θλιβερότερο, κανείς εκ των «ποιμένων»- ή τουλάχιστον κανείς – να μην ενοχλείται, ουδείς να αδημονεί, κανένας να μην εντρέπεται για το κατάντημα αυτό! Αλλά, απεναντίας, το κύριο μέλημά μας να είναι θέματα διοικητικά, γραφειοκρατικά, εν γένει μητροπολιτικά, με όλη τη σημασία του όρου, μα, δυστυχώς, ελάχιστα σωτηριολογικά και ψυχοσωτήρια.
Η Εκκλησία εδώ, ως θεανθρωπινός οργανισμός, έχει ευθύνη. Κληρικοί και λαϊκοί, έχουμε ευθύνη για αυτό το κατάντημα, διότι περί καταντήματος πρόκειται, την ίδια ακριβώς ώρα που οι μάρτυρες του Ιεχωβά μπορούν και γνωρίζουν, εσφαλμένα μεν, πλην όμως, σχεδόν από στήθους, αγιογραφικά χωρία και δύσκολα μπορεί κάποιος ακατήχητος να αντικρούσει τις πλάνες τους!
Εκ του αποτελέσματος, δεν είναι κακό να το παραδεχθούμε: εκ του αποτελέσματος, απ᾿ όσα όπως είπα βλέπουμε και βιώνουμε, η Εκκλησία απέτυχε, εμείς, όλοι αποτύχαμε, αρχή να βάλουμε ορθόδοξης κατηχήσεως. Προσπάθεια γίνεται ναι, σαφέστατα. Όμως, δεν είναι αρκετή, καθώς, πολλές φορές, οι επιφορτισμένοι με το έργο αυτό – παντα τονίζουμε τις θαρραλέες και τολμηρές εξαιρέσεις- «μεριμνούν και τυρβάζουν περί πολλά», αφήνοντας το ποίμνιο ακατήχητο είτε με κούφια και ξύλινα κηρύγματα που εκφράζουν μια ψυχοπαθολογική ανάγκη του ιεροκήρυκος να προβάλει μέρος των γνώσεών του είτε με χλιαρές και γλυκανάλατες τοποθετήσεις, ώστε όλοι να είναι ευχαριστημένοι, ουδείς να εξέλθει και να αποχωρήσει από το ναό ελεγχόμενος από Θεού και συνειδήσεως!
Το Σώμα της Αγίας Εκκλησίας, όμως, παρά τις ανθρώπινες αδυναμίες και ελλείψεις, λειτουργών και λαϊκών μελών του, πορεύεται ευχαριστιακά στο χὠρο-χρόνο, λειτουργικά, μυστηριακά, εσχατολογικά. Έργο και υποχρέωση δική μας είναι να διδαχθούμε τι πιστεύουμε, να μάθουμε και να λάβουμε γνώση για το μυστήριο της Πίστεως και γλυκυτάτης Ορθοδοξίας μας.
Ενθυμούμαι στο τέλος, εκείνον τον μεγάλο ορθόδοξο ιεροκήρυκα που, μπροστά στις αντίστοιχες περιπτώσεις της εποχής του, τόνιζε: «Σκοπός πλέον των αντιφρονούντων και μισευόντων την Εκκλησία του Χριστού δεν είναι να αδειάσουν τους ορθόδοξους ναούς, αλλά να τους κάμνουν να γεμίσουν από ανθρώπους που δεν θα έχουν καμια σχέση με την Ορθοδοξία».
Ιδού, λοιπόν, καιρός ευπρόσδεκτος…! Ας προσέξουμε!