Επιδράσεις της Ελληνικής Λαϊκής Θρησκευτικής συμπεριφοράς στον Βαλκανικό χώρο – Β΄
Του Μ. Βαρβούνη στην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»
Όσον αφορά τον άγιο Παΐσιο, ενδεικτικές για παράδειγμα, είναι οι μαρτυρίες που διαθέτουμε σχετικά με ένταξή του και στο αγιολόγιο της Εκκλησίας της Ρουμανίας, ήδη το 2015: «στις 3 και 4 Ιουνίου 2015, κατά τη συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρουμανίας υπό την προεδρία του Μακαριωτάτου Πατριάρχη Δανιήλ ενεκρίθη η εγγραφή του Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου στο ημερολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ρουμανίας από το 2016 και εφεξής με ημέρα εορτασμού την 12η Ιουλίου», κάτι που ασφαλώς προϋποθέτει την γνωριμία των ορθοδόξων Ρουμάνων με τον άγιο, την προσωπικότητα, τη δράση του, αλλά και τη θαυματουργική παράδοση που αναφέρεται σε αυτόν. Κι αυτό προήλθε τόσο από επισκέψεις Ρουμάνων σε προσκυνηματικά κέντρα του ελλαδικού χώρου, πρωτίστως μάλιστα στο Άγιο Όρος, όσο και αντιστρόφως από επισκέψεις Ελλήνων κληρικών στη Ρουμανία, όπου με κηρύγματα, ομιλίες και λειτουργικές πράξεις κατέστησαν γνωστό τον άγιο στους Ρουμάνους.
Η σχέση αυτή ενισχύεται φυσικά από την ίδρυση και καθιέρωση ναών, οι οποίοι συνεχώς οικοδομούνται σε όλο τον ορθόδοξο βαλκανικό χώρο. Είναι χαρακτηριστική η ακόλουθη περίπτωση από τη Σερβία: πρόκειται για την Ιερά Μονής Σούλκοβατς στην Επισκοπή Σουμαδίας, η οποία είναι αφιερωμένη στον οικουμενικό άγιο της εποχής μας Το μοναστήρι στο Σούλκοβατς είναι το πρώτο μοναστήρι της Επισκοπής Σουμαδίας και γενικότερα της Σερβικής Εκκλησίας το οποίο έχει αφιερωθεί στον άγιο Παΐσιο.
Μάλιστα, σύμφωνα με το σχετικό δημοσίευμα, ο Επίσκοπος Σουμαδίας Ιωάννης, κατά την τελετή θεμελίωσης του αντίστοιχου μοναστηριακού ναού, είπε: «Η αγάπη για τον άγιο Παΐσιο, τον οποίο αισθανόμαστε ότι ανήκει και στο δικό μας γένος, φέρνει κοντά τους λαούς», ενώ αναφέρθηκε εκτενώς στη σύλληψη της ιδέας από κληρικό της επισκοπής του, ώστε η νεόδμητη μονή να αφιερωθεί στον άγιο. Αυτές ακριβώς οι διατυπώσεις δείχνουν τόσο την στόχευση της ίδρυσης των ναών αυτών, όσο και την υποκρυπτόμενη ιδέα ότι η λατρεία των οικουμενικών αγίων της Ορθοδοξίας οδηγεί στην πνευματική αδελφοσύνη και συγγένεια των λαών, άρα ότι λειτουργούν ως δίκτυο εξαγωγής και προώθησης λατρευτικών δικτύων ανάμεσα στους λαούς των Βαλκανίων.
Το ίδιο συμβαίνει και με τον νεοφανή επίσης άγιο Πορφύριο τον Καυσοκαλυβίτη, ο οποίος, όπως και ο άγιος Παΐσιος, είναι εξαιρετικά δημοφιλής στην Ελλάδα. Η παρακάτω περιγραφή αναφέρεται στα εγκαίνια του πρώτου ναού του στη Ρουμανία, τον Δεκέμβριο του 2018, με την χαρακτηριστική πληροφορία ότι η ίδρυση και η ανέγερσή του οφείλεται σε πρωτοβουλία ενός Ρουμάνου κληρικού, φίλου του Αγίου Όρους, άρα και συχνού προσκυνητή του, και πραγματοποιήθηκε με πάνδημη συμμετοχή και ανάλογες οικονομικές προσφορές των πιστών. Συνεπώς πρόκειται για σαφή περίπτωση «εξαγωγής» μια λατρευτικής παράδοσης από τον ελληνικό στο ρουμανικό χώρο, μέσω των διαδικασιών του προσκυνήματος, για τις οποίες θα γίνει λόγος και στη συνέχεια.
Πρόκειται για το ναό του αγίου στο προάστιο Bod-Colonie τῆς πόλης Μπρασόβ (Brașov), ο οποίος εγκαινιάστηκε από τον Σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπο Σιμπίου καί Μητροπολίτη Τρανσυλβανίας κ. Λαυρέντιο. Ο ναός, αφιερωμένος και στην Ανάληψη του Κυρίου, ανεγέρθηκε την περίοδο 2008-2018 με την φροντίδα και πρωτοβουλία του φιλοαθωνίτη π. Ιουλιανού Μποντ και τις δαπάνες των πιστών της τοπικής κοινωνίας.
Χαρακτηριστική αυτής της τελετουργικής δικτύωσης είναι η πληροφορία ότι τα εγκαίνια συνδυάστηκαν με τον πρώτο πανηγυρικό εορτασμό της μνήμης του αγίου, ο οποίος έγινε κατά το αθωνικό λατρευτικό και λειτουργικό τυπικό, και μάλιστα με συμμετοχή ενός Αγιορείτη μοναχού, από την ίδια Σκήτη στην οποία μόνασε και εκοιμήθη ο άγιος, ο οποίος μάλιστα έφερε και την εικόνα του, που ο ίδιος είχε αγιογραφήσει. Επίσης ο ίδιος μοναχός πραγματοποίησε σχετικές ομιλίες, τόσο στο ναό, όσο και στο πλαίσιο διαλέξεων, μιλώντας για του αγίου Πορφύριο και Παΐσιο και προβάλλοντας και ταινία σχετικά με την αγιορείτικη σκήτη από την οποίο προερχόταν, και μάλιστα την δική του καλύβη. Συνεπώς έχουμε εδώ ανατροφοδοτούμενες πραγματικότητες, που εντάσσονται στο γενικό πλαίσιο των λατρευτικών και τελετουργικών επιδράσεων από τον ελληνικό στον βαλκανικό ορθόδοξο εκκλησιαστικό χώρο.
