Γράφει ο Δημήτριος Λυκούδης, θεολόγος
Στη συνέχεια της σειράς των ερωταπαντήσεών μας στην παρούσα ενότητα με τίτλο «Λειτουργικές Απορίες», συναντάμε το επίκαιρο θέμα των ιερών Μνημοσύνων εκτός των Ιερών Ναών, δηλαδή, άνευ Θείας Λειτουργίας. Ένα ζήτημα που, προϊόντος του χρόνου, καθίσταται «μόδα» και «μοντερνισμός», άλλος ένας μοντερνισμός άλλωστε, μία επί πλέον μορφή εκκοσμίκευσης της Αγίας μας Εκκλησίας που αμφότεροι επιτρέπουμε να συντελείται.
Λίγο το «βάναυσο» πρωινό ξύπνημα του εκκλησιασμού – άλλωστε, αποτελεί εξαίρεση φωτεινή η μερίδα των εχόντων τα λειτουργικά μνημόσυνα που εκκλησιάζονται από πρωί στον Ιερό Ναό – λίγο η άγνοια περί της κανονικότητας και πνευματικότητας των Ιερών Μνημοσύνων και, ακολούθως, η παντελής αμάθεια του χριστεπώνυμου πληρώματος ότι η «εν τω Χριστώ» ενσωμάτωση του μετέχοντος στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας σημαίνει και μετάληψη του Παναγίου Σώματος και Αίματος του Κυρίου Ιησού Χριστού (εξ ου και «κοινωνία», Θεία Κοινωνία), γεγονός που λαμβάνει χώρα μοναδικά εντός της Θείας Λειτουργίας, αλλά και άλλες παράμετροι οδηγούν πολλούς να τελούν τα μνημόσυνα εκτός του Ιερού Ναού και, δη, άνευ Θείας Λειτουργίας.
Συνηθίζεται να τελείται ένα απλό «τρισάγιο» επί του μνήματος του τεθνεώτος/ούσης ή, στην καλύτερη των περιπτώσεων, να διαβάζουμε έναν δίσκο με σιτάρι-κόλλυβα μπροστά στον τάφο του κεκοιμημένου. Πολλές δε φορές, είναι αλήθεια, συχνά παρουσιάζεται και ο άκριτος πλέον μοντερνισμός να ολοκληρώνεται η Θεία Λειτουργία και να άρχεται το Ιερό Μνημόσυνο εντός του Ιερού Ναού, μία και δυο ώρες μετά το πέρας της Θείας Ευχαριστίας! Και αντικρίζεις με λύπη και πόνο ψυχής όσους προσκεκλημένους να προσέρχονται μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας στον Ιερό Ναό για να εκτελέσουν την κοινωνική τους υποχρέωση, να παραστούν σ᾿ένα κοσμικό και ουχί λειτουργικό μνημόσυνο και, δήθεν, να προσευχηθούν για τον εκλιπόντα.
Μνημόσυνο για τους κεκοιμημένους μας σημαίνει Θεία Λειτουργία και παρασκευή σταριού, κολλύβων δηλαδή. Προσφέρουμε όσα μπορούμε να προσφέρουμε (πρόσφορο, κρασί, σιτάρι) και κάμνουμε Θεία Λειτουργία, όχι απλά τρισάγια, Θεία Λειτουργία με στάρι. «Ανοίγουμε εκκλησία», έτσι έλεγε σοφά η λαϊκή θυμοσοφία. Ασφαλώς, βέβαια, βοηθούν τα τρισάγια, ποτέ, όμως, όταν αυτά αντικαθιστούν τα λειτουργικά Μνημόσυνα.
Λειτουργικά, δογματικά και πνευματικά η βοήθεια που λαμβάνουν οι κεκοιμημένοι μας από την τέλεση λειτουργικών ιερών Μνημοσύνων είναι τεράστια, ανείπωτη, ασύλληπτη. Ας μην είμαστε εκείνοι που θα τους στερήσουμε αυτή την ανακούφιση, την «όνηση», την παρηγοριά.
Όχι κοσμικά, λοιπόν, μνημόσυνα σε καφενεία, μπροστά σε τάφους, ή, ακόμη χειρότερα, μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, ενίοτε μια και δυο ώρες αργότερα, αλλά λειτουργικά μνημόσυνα τα Σάββατα (αυστηρά) με στάρι και κατάλληλη προετοιμασία από τους συγγενείς του κεκοιμημένου.