Το παιδί δεν είναι ένα εξάρτημά τους, δεν είναι καταδικό τους. Κάθε άνθρωπος είναι πλάσμα του Θεού. Οι γονείς απλώς συνήργησαν και το έφεραν στον κόσμο και έχουν υποχρέωση και καθήκον να το μεγαλώσουν, να το διαπαιδαγωγήσουν σύμφωνα με όλους τους θείους και ανθρώπινους νόμους, σεβόμενοι απολύτως την ελευθερία της προσωπικότητός του, γιατί ο πρώτος που τη σέβεται είναι ο ίδιος ο Θεός.
Οφείλουν οι γονείς να δεχτούν τα παιδιά ως νέα πλάσματα του Θεού και όχι σαν αντικείμενα, σαν να είναι κτήμα τους. Κάθε άνθρωπος, και ιδιαίτερα ένα παιδί, θέλει να αισθάνεται ότι υπάρχει μέσα στον κόσμο αυτό και ότι οι άλλοι αναγνωρίζουν την ύπαρξή του. Και όχι μόνο αυτό, αλλά θέλει να αισθάνεται τη στοργή των άλλων, την αγάπη τους, το ενδιαφέρον τους. Και όλα αυτά τα απολαμβάνει το παιδί μέσα στο πνεύμα της σωστής ελευθερίας και της άνεσης που του παρέχουν οι γονείς και όχι μέσα στην κατακτητική και πιεστική ατμόσφαιρα που δημιουργούν δυστυχώς από άγνοιά τους πολλοί γονείς. Γι’ αυτό και όλα σχεδόν σήμερα τα παιδιά μιλούν για καταπίεση, άσχετα αν, από ένα σημείο και πέρα, αυτό το φαινόμενο γίνεται ψευτοκαταπίεση, ψευτοπρόβλημα και ψευτοδυσκολία.
Είναι μεγάλο λάθος δηλαδή, όταν οι γονείς έχουν την απαίτηση να επιβάλουν τη δική τους γνώμη, το δικό τους θέλημα στο παιδί. Άλλο να το συμβουλέψουν και να το νουθετήσουν σεβόμενοι την ελευθερία του και άλλο να στραγγαλίσουν αυτήν ακριβώς την ελευθερία του, επειδή το θεωρούν κτήμα τους και πιστεύουν ότι μπορούν και να το εξουσιάζουν στερώντας του τη δική του πρωτοβουλία.
Να λάβουμε υπ’ όψιν ότι την ελευθερία μάς την έδωσε ο ίδιος ο Θεός, για να πάμε ελεύθερα με τη βούλησή μας σ’ Εκείνον και όχι για να κάνουμε εν ονόματι της παρεξηγημένης σήμερα ελευθερίας ό,τι θέλουμε ο καθένας, από το πιο λογικό μέχρι το πιο παράλογο και παράνομο πράγμα.
Πάνω σ’ αυτή λοιπόν την αψυχολόγητη προσπάθεια που κάνουν οι γονείς να επιβληθούν στα παιδιά τους, μοιραίως ανοίγουν μέτωπο μαζί τους και μπαίνουν σε έναν αγώνα υπεροχής με το παιδί· και αυτό είναι λάθος. Μήπως δηλαδή ο γονέας σ’ αυτό το σημείο υποκλέπτεται από την προσωπική του αδυναμία και κάποιες φορές, τάχα για το καλό του παιδιού, ενεργεί κατά τέτοιον τρόπο, που εξυπηρετεί το προσωπικό του γόητρο και έτσι μπαίνει σ’ αυτόν τον αγώνα υπεροχής με το παιδί του. Από την άλλη όμως πλευρά, δεν πρέπει να φτάσει κανείς στο άλλο άκρο και να κάνει, σώνει και καλά, το χατίρι του παιδιού μόνο και μόνο για να μην το δυσαρεστήσει. Γιατί και το παιδί δεν είναι ένα αγγελούδι. Έχει και αυτό τα τρωτά του.
Δεν αθωώνονται επομένως ούτε και τα παιδιά, γιατί έχουν κι αυτά την ευθύνη τους. Είναι μεγάλο λάθος που έμαθαν να διεκδικούν με όλους τους τρόπους μόνο τα δικαιώματά τους, την εύκολη δηλαδή και άνετη ζωή, και να προσπερνούν τελείως τις υποχρεώσεις τους και τα καθήκοντά τους προς τους γονείς τους· εάν μη τι άλλο, τουλάχιστον να τους σέβονται και να τους υπολογίζουν ως γονείς. Τους γονείς, τους αγαπούμε και τους τιμούμε, όχι γιατί είναι καλοί, αλλά επειδή είναι οι φορείς που μας έφεραν στον κόσμο, είναι αυτοί που μας χάρισαν τη ζωή. Και επομένως, πρέπει να γνωρίζουν τα παιδιά καλά-καλά ότι δεν είναι αυθύπαρκτα στη ζωή αυτή αλλά ότι κάποιοι γονείς τα έφεραν στον κόσμο και, θέλουν δεν θέλουν, τελούν υπό την προστασία τους, τουλάχιστον μέχρι να ενηλικιωθούν και να αναλάβουν τα ίδια την ευθύνη της ζωής τους.
Ό,τι θέλει ας κάνει το παιδί, φτάνει εμείς να μην μπούμε καθόλου σε έναν αγώνα υπεροχής μαζί του, αλλά να κάνουμε εκείνο το οποίο είναι σωστό, λαμβάνοντας και τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας. Και τούτο, διότι το παιδί δεν καλύπτεται μόνο από την ελευθερία που επιζητεί. Χρειάζεται να υπάρχουν και κάποιες ασφαλιστικές δικλείδες που θα του εξασφαλίσουν την άνεση αλλά και τη σιγουριά και την ξενοιασιά, γιατί μόνο έτσι δεν θα είναι εκτεθειμένο σε κάποιο κίνδυνο. Είναι απαραίτητο δηλαδή, μέσα στο πνεύμα του σεβασμού της σωστής ελευθερίας, να θέτουν οι γονείς και κάποια όρια, γιατί στο βάθος αυτό ζητούν και τα ίδια τα παιδιά, για να ισορροπούν.
Το παιδί αισθάνεται πολλή ασφάλεια και πολλή ξενοιασιά, όταν στη μεγάλη αλάνα όπου παίζει, στο χείλος του γκρεμού που τελειώνει η αλάνα, υπάρχει ένας φράκτης που θα το συγκρατήσει και θα το προστατεύσει από τον κίνδυνο που διατρέχει. Ενώ, αν η αλάνα ήταν ξέφραγη, καθώς το παιδί θα έτρεχε αμέριμνο και ανυποψίαστο, όταν θα έφτανε στο χείλος του γκρεμού, καθώς δεν θα αντιλαμβανόταν τον κίνδυνο, μοιραίως θα έπεφτε στον γκρεμό και μπορεί και να σκοτωνόταν.
Είναι μεγάλο μυστικό να κερδίσουν οι γονείς τη συνεργασία με τα παιδιά. Και την κερδίζουν, όταν τα φιλοτιμήσουν· όταν δεν χρησιμοποιούν δηλαδή τη δύναμή τους, ώστε να συμπεριφέρονται με αυταρχικότητα και υψηλούς τόνους, αλλά επιστρατεύουν όλη την υπομονή τους και προσπαθούν να συνεργαστούν με αγάπη, πραότητα και κατανόηση. Τότε τα παιδιά διαισθάνονται την εμπιστοσύνη τους και ανταποκρίνονται κι αυτά με τη σειρά τους φιλότιμα, χωρίς αυτό βέβαια να είναι απόλυτο, γιατί υπάρχουν πάντοτε και οι εξαιρέσεις.
Απόσπασμα ομιλίας με θέμα «Η οικογένεια στον 21ο αιώνα» της Γερόντισσας Φιλοθέης, Προηγουμένης του Ι. Γυν. Ησυχαστηρίου “Το Γενέσιον της Θεοτόκου” Πανοράματος Θεσσαλονίκης.