Η Μονή της … Επανάστασης
Ψηλά, στις ελατόφυτες βουνοκορφές της νοτιοδυτικής Ευρυτανίας, σφηνωμένη ανάμεσα σε κάθετους γκριζωπούς βράχους με άγρια μεγαλοπρέπεια, ξεπροβάλλει η Μονή του Προύσου. Εκεί όπου σύμφωνα με την παράδοση φιλοξενήθηκαν πολλοί ήρωες της Επανάστασης του ’21.
Στο άγριο και απόκρημνο αυτό ορεινό σημείο, πλάι στον Καρπενησιώτη ποταμό, η Μονή του Προυσού, σύμφωνα με την παράδοση η Παναγία θεράπευσε τον φυματικό Γεώργιο Καραϊσκάκη.
Ο μεγάλος στρατηγός της Επανάστασης του ’21 για να την ευχαριστήσει, επιχρύσωσε την εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισσας, η οποία είναι τύπου Οδηγήτριας, με αργυροεπίχρυση ένδυση.
Την ένδυση, την κατασκέυασε ο χρυσοχόος Γεωργίος Καρανίκας το 1824 μ.Χ., όπως μας αποκαλύπτει η ανάγλυφη επιγραφή πάνω από τον δεξιό ώμο της Παναγίας: «Η Παντάνασσα. Δι εξόδων του γενναιοτάτου στρατηγού Γεωργίου Καραϊσκάκη, χειρί Γεωργίου Καρανίκα, 1824».
Στη μονή φιλοξενήθηκαν και άλλοι αγωνιστές της επανάστασης, όπως ο Μάρκος Μπότσαρης, ενώ κατά καιρούς έβρισκαν καταφύγιο ασθενείς και διαβάτες.
Η μονή Προυσού αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα προσκυνητικά κέντρα της Ορθοδοξίας, ενώ αξίζει να σημειωθεί ότι η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Προυσιώτισσας είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά.
Η θέα αλλά και η μορφολογία της περιοχής είναι τέτοια που θα καταπλήξουν κάθε προσκυνητή, αλλά και απλό επισκέπτη. Η μονή διαθέτει εκτός των άλλων ξενώνες για τους επισκέπτες αλλά και μουσείο όπου εκτίθενται εικόνες του 15ο και 16ο αιώνα, εκκλησιαστικά κειμήλια και χειρόγραφα αλλά και μέρος του οπλισμού του Γεώργιου Καραϊσκάκη.
Στο ιστορικό της μονής αναφέρεται ότι επί τουρκοκρατίας καταστράφηκε πολλές φορές. Η τελευταία όμως καταστροφή, που μετέβαλε τα κτίρια σε σωρούς ερειπίων, έγινε το 1944 μ.Χ. από τους γερμανούς. Μετά την καταστροφή των κτισμάτων, ένας αξιωματικός θέλησε να κάψει και την εκκλησία. Προσπάθησε πολλές φορές, αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Ενώ λοιπόν στεκόταν άπ’ έξω κι έδινε διαταγές, τιμωρήθηκε παραδειγματικά από το χέρι της Παναγίας. Μια αόρατη δύναμη τον έριξε με ορμή πάνω στο πλακόστρωτο. Το χτύπημα ήταν δυνατό, και ο γερμανός ανίκανος να σηκωθεί. Τον σήκωσαν οι στρατιώτες και τον έβαλαν πάνω σε ζώο για να τον μεταφέρουν στο Αγρίνιο. Έτσι ο ναός παρέμεινε αβλαβής, όπως διαφυλάχθηκε ακέραιος δια μέσου των αιώνων.
