Η αντιγραφική θεολογία
Αφορμή για το άρθρο αυτό είναι μια αναζήτηση που έκανα σήμερα το απόγευμα στη μηχανή αναζήτησης google για την φράση “φωνή βοώντος εν τη ερήμω”. Δεν μπορείτε να φανταστεί το μυαλό του ανθρώπου πόσα αποτελέσματα βρήκα που ήταν όλα τα ίδια! Το ίδιο κείμενο σε άπειρες αναδημοσιεύσεις!
Βελιώτης Σπυρίδων
Αφορμή για το άρθρο αυτό είναι μια αναζήτηση που έκανα σήμερα το απόγευμα στη μηχανή αναζήτησης google για την φράση “φωνή βοώντος εν τη ερήμω”. Δεν μπορείτε να φανταστεί το μυαλό του ανθρώπου πόσα αποτελέσματα βρήκα που ήταν όλα τα ίδια! Το ίδιο κείμενο σε άπειρες αναδημοσιεύσεις!
Η αλήθεια είναι ότι «ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ οὐ δέδεται» (Β΄Τιμ. β΄, 9), αλλά είναι πραγματικά πολύ υποτιμητικό να βλέπει κανείς τα ίδια κείμενα δημοσιευμένα από χίλια διαφορετικά άτομα. Στην Ελλάδα έχουμε δέκα χιλιάδες ιερείς, εκ των οποίων σχεδόν οι μισοί είναι πτυχιούχοι των τεσσάρων θεολογικών τμημάτων των δύο πανεπιστημιακών θεολογικών σχολών (ΕΚΠΑ και ΑΠΘ). Αυτή η υπερπληθώρα θεολόγων όμως δυστυχώς δεν παράγει και το αντίστοιχο θεολογικό έργο. Η βασική “παραγωγή” είναι η “αντιγραφική” παραγωγή: βρίσκω κάτι, μου αρέσει, το αναδημοσιεύω. Ως ένα σημείο σωστό, ηθικό και όμορφο. Το ζήτημα όμως είναι ότι χάνεται το μέτρο.
Πριν πολλά πολλά χρόνια, όταν ζούσα στην Κυψέλη, και εκκλησιαζόμουν στην εκκλησία της Αγίας Ζώνης, ήμουν παρών σε έναν διάλογο που δεν τον έχω ξεχάσει ποτέ μου, και ταιριάζει “γάντι” όπως λέει κι ο λαός στην ατελείωτη αντιγραφική θεολογία των blogs της εποχής μας: είχε έρθει μια Κυριακή ο τότε ιεροκήρυκας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών π. Ιερόθεος Βλάχος, νυν Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου. Τελείωσε το κήρυγμά του και μπήκε στο ιερό. Τότε ένας ιερέας, ειλικρινά δεν θυμάμαι ποιός, του λέει: “πάτερ μου, συγχαρητήρια για το κήρυγμά σας, ήταν υπέροχο, να έρχεστε πιο συχνά στον ναό μας να κηρύττετε”. Τότε ο Ιερόθεος Βλάχος γύρισε προς το μέρος του και του λέει “μα πατέρες μου, όλοι θεολόγοι είστε! δεν μπορείτε να βγάλετε ένα κήρυγμα; προσπαθήστε!”.
Αυτή την απορία έχω κι εγώ τώρα που ζω στην εποχή των blogs! είπαμε, ο λόγος του Θεού ου δέδεται, πρέπει να διαδίδεται, πρέπει να διδάσκεται, μαζί με όλα τα ψυχοφελή κείμενα, αλλά αυτό δεν μπορεί και δεν πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά σε αντιγραφές υφιστάμενων κειμένων. Κάθε λόγος ψυχής έχει μεγαλύτερη αξία από ένα copy-paste. Στο κάτω κάτω υπάρχει και ένα Πνεύμα Άγιο που φωτίζει. Δεν είναι σωστό να υποτιμάται.
Αγαπητοί μου θεολόγοι (δεν χρησιμοποιώ τον χαρακτηρισμό “συνάδελφοι” γιατί σπούδασα την επιστήμη της θεολογίας όχι για βιοποριστικούς λόγους αλλά για εμβαθύνω στην ορθόδοξη πίστη) και αγαπητοί μου πατέρες, θεολόγοι και μη, τόσο δύσκολο είναι να γράφετε από την καρδιά σας και από το μυαλό σας δυο λεξούλες (όσο ταπεινές κι αν τις θεωρείτε); Κανείς αναγνώστης, οποιουδήποτε site, δεν έχει την απαίτηση να αναγνώσει θεολογία επιπέδου Μαξίμου του Ομολογητού ή Γρηγορίου του Παλαμά ή οποιουδήποτε άλλου πατρός της εκκλησίας μας από έναν απλό άνθρωπο όπως είμαστε όλοι μας, όχι βέβαια ότι αυτό είναι αδύνατο. Αλλά και η κατάχρηση του copy-paste είναι το άλλο άκρο. Προσβάλλει τους αναγνώστες.
Η υπέρμετρη χρήση του copy-paste δείχνει ότι βαριέται κανείς να γράψει κάτι δικό του, και απλά αντιγράφει δέκα αναρτήσεις την ημέρα και τις βάζει να τις διαβάσουν τα “πρόβατα”. Μα τον χρόνο που σπαταλάει κανείς ψάχνοντας, μπορεί να τον αφιερώσει για να γράψει δέκα λέξεις από καρδιάς.
Κι όπως οι πτυχιούχοι της “αντιγραφικής θεολογίας” σκανάρουν τα καθημερινά το internet και αναδημοσιεύουν, το ίδιο σκανάρισμα κάνουν και οι αναγνώστες των blog τους! Ποιό το όφελος λοιπόν; Μπορεί ο αναγνώστης να ψάξει κι από μόνος του! δεν ζούμε στην εποχή του 19ου αιώνα των ολίγων πεφωτισμένων! ούτε ο κόσμος κινείται σε “ρυθμούς” οργανώσεων: οι εκκλησιαστικές οργανώσεις όταν συστάθηκαν εκάλυψαν σε μεγάλο βαθμό το κενό της θεολογικής γνώσης των ιερέων (πριν από πενήντα και εκατό χρόνια, ελάχιστοι ήταν οι θεολόγοι κληρικοί).
Όψιμα είναι λυπηρό να βλέπει κανείς θεολόγους ή κληρικούς θεολόγους να ζουν σε ρυθμούς google. Σίγουρα το μεγαλύτερο μέρος του “ποιμνίου” είναι πλέον πιο εξοικιωμένο με το διαδίκτυο σε σχέση με τους “ποιμένες”.
Πρέπει επίσης να τονιστεί ότι οι ρυθμοί ζωής του σύγχρονου ανθρώπου είναι τέτοιοι που δεν επιτρέπουν την ανάγνωση τεραστίων πληροφοριών. Ποιό το νόημα λοιπόν να “αραδιάζει” κανείς πράγματα που εκ των πραγμάτων (λόγω πίεσης χρόνου) δεν μπορούν να αναγνωστούν; καλύτερα δυο λέξεις και να μείνουν στην ψυχή του άλλου παρά ατελείωτα copy-paste που αποπροσανατολίζουν και κουράζουν.
Βέβαια, η “αντιγραφική θεολογία” έχει έναν μεγάλο εχθρό: την εικόνα! γι αυτή την εικόνα λιώνει ο άνθρωπος, να δει την “εικόνα” του, την “φωτογραφία” του στο διαδίκτυο. Όταν πρόκειται για θεολογικό ή λειτουργικό γεγονός, εκεί η “αντιγραφική θεολογία” δίνει την θέση της στο καλό ρεπορτάζ! Άλλωστε, κακά τα ψέμματα, εκεί στηρίζεται και η λειτουργία των γνωστών θεολογικών-ειδησεογραφικών site: στην προβολή της εικόνας των συμμετεχόντων, είτε είναι αρχιερείς, είτε ιερείς, είτε λαϊκοί. Αυτή η “παροχή” εικόνων είναι που δίνει τις επισκεψιμότητες.
Γι αυτό και στα θεολογικά-ειδησεογραφικά site σπάνια υπάρχουν θεολογικές αναρτήσεις (πλην ορισμένων εξαιρέσεων). Γιατί η θεολογία “δεν πουλά” όσο το κουτσομπολιό. Τί επισκεψιμότητα μπορεί να έχει ένας σχολιασμός ενός λόγου π.χ. του Βασιλείου Καισαρείας, σε σχέση με δέκα φωτογραφίες με αρχιερείς και ιερείς.
Στις τελευταίες βλέπεις και κρίνεις (ενίοτε και κατακρίνεις! – κάκιστα) τα άμφια, τα εγκόλπια, τους επιστήθιους σταυρούς κλπ. Χώρια ότι δέκα φωτογραφίες τις βλέπεις σε 2 λεπτά, ενώ για να διαβάσεις σωστά (και να κατανοήσεις) μια θεολογική ανάλυση χρειάζεται ώρα.
Θεωρώ προσβλητικό να αναρτώνται φωτογραφίες αποκλειστικά ατόμων και όχι χώρων, ιδιαίτερα όταν οι χώροι αυτοί καλούνται ορθόδοξες εκκλησίες. Τί εννοώ; η φωτογραφική κάλυψη προσώπων δίχως την αντίστοιχη επίδειξη του χώρου λατρείας είναι το ίδιο άσχημη με το να προβάλλει στο διαδίκτυο ο φύλακας ή ο ξεναγός ενός μουσείου τον εαυτό του αντί για τα εκθέματα του μουσείου που εργάζεται. Έχω επισκεφθεί site ενοριών όπου βλέπεις μόνο φωτογραφίες του προϊσταμένου, και άντε καμμιά-δυο του ναού! Όαση στο χώρο του διαδικτύου θεωρώ την ιστοσελίδα του π. Παναγιώτη Καποδίστρια nyxthimeron! δεν νομίζω να υπάρχει πιο υποδειγματική σελίδα! και παρόλο που δεν τον γνωρίζω προσωπικά, ειλικρινά χαίρομαι να διαβάζω το blog του.
Πόσο πιο όμορφο θα ήταν να γράφει κανείς δυο λόγια από την καρδιά του από το να καταφεύγει αποκλειστικά στην “αντιγραφική θεολογία”, αυτόν τον όψιμο κλάδο της ορθόδοξης ελλαδικής θεολογίας του 21ου αιώνα!
* Το κείμενο υπογράφει ο κ.Σπυρίδων Βελιώτης, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός Τ.Ε., MSc Περιβαλλοντικών Σπουδών, Θεολόγος, διαχειριστής του ιστολογίου veliotis
ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ DOGMA.GR
Το «Δόγμα» στην σύντομη έως τώρα πορεία του έχει αποδείξει στην πράξη πως δεν υιοθετεί ούτε επιβραβεύει την ευρέως διαδεδομένη στο εκκλησιαστικό διαδίκτυο τακτική, την οποία περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο ο συντάκτης του παραπάνω άρθρου, το οποίο με χαρά αναδημοσιεύουμε προσυπογράφοντας την γνώμη του.
Μάλιστα έχουμε αναγκαστεί να λυπήσουμε αρκετούς εκκλησιαστικούς αρθογράφους, αρνούμενοι να αναδημοσιεύσουμε άρθρα τα οποία κυκλοφορούν δια της τακτικής του «copy-paste» κάτι το οποίο έχει σαν αποτέλεσμα την δημιουργία δεκάδων sites τα οποία έχουν σχεδόν πανομοιότυπη ροή.
Η ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ
