Η πνευματική ζωή κατά τον Kierkegaard δεν είναι ποτέ σε ακινησία, παρά το «γίγνεσθαι τῆς δυνατότητας». Αυτό εκφράζεται με την δυνητική ανοδική τροχιά του ανθρώπου, με την «πλήρωση» όλων των επιπέδων και όλων των στοιχείων που συνθέτουν το ανθρώπινο όν, ακεραιωμένων μέσα στο πνεύμα του.
Η ακεραίωση αυτή επιβάλλει, ώστε η γνώση, (ως βιβλική εδώ έννοια), να μην είναι ποτέ αυτόνομη και μονοδιάστατη άσκηση μιας μόνης ιδιότητας του ανθρωπίνου πνεύματος, αλλά μετοχή του συνόλου των ιδιοτήτων του. Με άλλα λόγια, το πνεύμα, η θεία πνοή είναι το όργανο της κοινωνίας με το υπερβατικό, κοινωνίας που δεν είναι δυνατή, παρά μόνο αν υποστεί τη συνάρτηση με την «κοινωνία ουσίας», μ’ αυτό το μυστηριακό κάτι μέσα μας, δεδομένου ότι το πνεύμα αναπτύσσεται μόνο μέσα στο δικό του περιβάλλον, στο θείο περιβάλλον.
Έτσι το πνεύμα είναι εκείνο το προχωρημένο σημείο του ανθρώπου που κοινωνεί με το επέκεινα και μετέχει σ’ αυτού, σύμφωνα με τη δομή του ως «κατ’ εικόνα» Θεού. Αυτή λοιπόν η μέθεξη στην κοινωνία του Θείου πραγματοποιείται μέσω της προσευχητικής διάστασης του ανθρωπίνου πνεύματος.
«Ὡς πρός τήν ἐνέργειά της ἡ προσευχή εἶναι “κόσμου ὁρατοῦ καί ἀοράτου ἀλλοτρίωσις”, αλλά ταυτόχρονα και “κόσμου σύστασις”. Αὐτό σημαίνει ὅτι ἐνῶ στήν κάθετη ἀναφορά τῆς ὑπερβαίνει κάθε κτιστό, στήν ὁριζόντια κίνησί της συνεχίζει τό δημιουργικό ἔργο τοῦ Θεοῦ. Εἶναι λοιπόν μορφή δημιουργίας, καί μάλιστα κοσμικῶν διαστάσεων. Κατά τήν πορεία τῆς ἑνώσεως μέ τόν Θεό ὁ πιστός συγκεντρώνει στήν καθολική ἀγάπη τοῦ τόν κατακερματισμένο ἀπό τήν ἁμαρτία κόσμο, ὥστε τελικῶς νά μεταμορφωθῆ μέ τήν χάρι τοῦ Θεοῦ. Γι’ αὐτό καί οἱ ἀσκούμενοι στήν ἡσυχία καί “ἐν τή ὁμιλία μετά τοῦ Θεοῦ μυστηριάζοντες διά τῆς προσευχῆς”, ἀξιώνονται νά λάβουν ἐξουσία σέ ὅλη τήν κτίσι. Μοιάζουν μέ τούς ἐνδόξους ἐκείνους πού στέκονται μπροστά στόν βασιλιά καί γνωρίζουν τά κρατικά μυστικά. Ἡ βοήθεια πού προσφέρουν στούς ἀδελφούς ἐκεῖνοι πού ζοῦν καί εὐδοκιμοῦν στήν ἡσυχία εἶναι φανερή: “τό βοηθῆσαι ἠμίν λόγω ἐν καιρῶ ἀνάγκης, ἤ τό προσφέρειν ὑπέρ ἠμῶν ἐντεύξει”»[1].
Παραπομπές:
[1] Χρυσοστόμου Κουτλουμουσιανού, Ιερομονάχου, Κόσμος και Έρημος, σπουδή στην ασκητική γραμματεία του έκτου αιώνα, εκδ. Ιεράς Μονής Κουτλουμουσίου Αγίου Όρους, Αθήνα 2002, σελ.185-186.