To 2016 ήταν μια σημαδιακή χρονιά για την ορθόδοξη κοινότητα, καθώς Μόσχα και Φανάρι συμφώνησαν ότι απλώς θα διαφωνούν. Τη χρονιά αυτή, ο Πούτιν επισκέφτηκε το Άγιον Όρος για δεύτερη φορά (η πρώτη ήταν το 2005), ένα μήνα πριν από την Πανορθόδοξη Σύνοδο στην Κρήτη, η οποία και επισημοποίησε τη ρήξη μεταξύ των δύο Πατριαρχείων.
Στη μεν Κρήτη δεν πήγε ο Πατριάρχης Μόσχας κ.Κύριλλος, ενώ ο κ.Βαρθολομαίος αρνήθηκε να υποδεχτεί τον Πούτιν στον Άθω. Το πλέον χαρακτηριστικό όμως είναι ότι, μετά τις εντάσεις, η Μόσχα πέτυχε την μεγαλύτερη νίκη της στο Άγιον Όρος, αφού για πρώτη φορά, στο ρώσικο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονος εξελέγη Ρώσος ηγούμενος. Μέχρι τότε, ηγούμενος πάντα εκλέγονταν Ουκρανός ηγούμενος.
Τον Νοέμβριο του 2016 εκοιμήθη ο Ουκρανός ηγούμενος Ιερεμίας σε ηλικία 101 χρόνων.
Από εκείνη τη στιγμή ξέσπασε ένας υπόγειος πόλεμος μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών για τη διαδοχή. Η Μόσχα έδωσε το χρίσμα στον Ευλόγιο, 58 χρόνων τότε, ο οποίος υπηρετούσε σε Μετόχι της Μονής στην Κωνσταντινούπολη.
Οι Ουκρανοί προέβαλαν την υποψηφιότητα του βοηθού του Ιερεμία Μακάριου. Το μεγάλο «κόλπο» ήταν η αποχή. Από τους 103 μοναχούς ψήφισαν 23, έναντι 14 του Ουκρανού Μακάριου. Η εκλογή του Ευλόγιου συνέπεσε με την περίοδο εκείνη κατά την οποία ο Πούτιν προσωπικά και Ρώσοι επιχειρηματίες προσπαθούσαν να καταστήσουν τη Μονή του Αγίου Παντελεήμονα παγκόσμιο σύμβολο των Ρώσων Ορθοδόξων.
Στο μεταξύ, ενδιαφέρον παρουσίαζαν και παρουσιάζουν και οι δύο επισκέψεις Πούτιν, οι οποίες καταγράφηκαν ως οι πλέον θορυβώδεις στο Περιβόλι της Παναγιάς, αφού Ρώσοι πράκτορες, δοκιμαστές φαγητών και ειδικά συστήματα ελέγχων είχαν ανατρέψει την ηρεμία στο Όρος. Στην επίσκεψη του 2016 ο Πούτιν μίλησε στους Ρώσους μοναχούς στους οποίους είπε: “Είναι σημαντικό να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας για να διασφαλίσουμε πως αυτή η μικρή άκρη της Ρωσίας στο Όρος Άθως θα συνεχίσει να συγκεντρώνει το πνεύμα όλων των Ορθόδοξων πιστών”.
Η παρουσία του Πούτιν προκάλεσε το ενδιαφέρον Ρώσων επιχειρηματιών, οι οποίοι φαίνεται να διέθεσαν περί τα 200 εκ. ευρώ για ανακαινίσεις και έργα στις μονές.
Εκτός των επιχειρηματιών είχαμε και μία προσπάθεια μαζικής καθόδου Ρώσων μοναχών για να ενισχυθεί η θέση τους στη μοναστική κοινότητα και σιγά-σιγά να αυξηθεί η επιρροή τους στα πιο φτωχά μοναστήρια.
Ο Βαρθολομαίος, για να αποτρέψει την κάθοδο, επέβαλε περιορισμούς, επιτρέποντας μόνο το 10% του συνόλου των μοναχών να είναι αλλοδαποί.
Και σαν να μην έφταναν αυτά, άρχισε και πόλεμος διεκδικήσεων ακινήτων!
Η Μονή του Αγίου Παντελεήμονος διεκδικεί τις σκήτες του Αγίου Ανδρέα, που ανήκει στη Μονή Βατοπαιδίου και βρίσκεται στις Καρυές, και Προφήτη Ηλία, που ανήκει στη Μονή Παντοκράτορος.
Ενώ η ελληνική πλευρά διεκδικεί ένα μετόχι, τη Μονή του Αγίου Νικολάου, η οποία βρίσκεται μόλις 100 μέτρα από την Κόκκινη Πλατεία, η οποία κάποτε ανήκε στη Μονή Ιβήρων. Καθώς και μετόχια στην Οδησσό, όπως και παλιά χειρόγραφα, τα οποία έχουν βγει παράνομα από τον Άθω και βρίσκονται σήμερα στη Ρωσία.
Η επίσκεψη Πούτιν τον Μάιο του 2016, λίγες πριν την Πανορθόδοξη Σύνοδο στην Κρήτη, συνοδεύτηκε από τον μύθο των δεκάδων πρακτόρων που είχαν κατακλύσει τον Άθω μήνες πολλούς πριν.
Μονή Αγίου Παντελεήμονος
Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Αγίου Παντελεήμονος (Ρωσικού) βρίσκεται στη δυτική πλευρά της χερσονήσου του Άθω, επί της παραλίας και απέχει 15 χλμ. από την πρωτεύουσα, τις Καρυές.
Ιδρύθηκε στις αρχές του 11ου αι., αρχικά στη θέση Παλαιομονάστηρο. Το σημερινό μοναστήρι χτίστηκε το 1765. Την περίοδο 1874-1875, οι Ρώσοι μοναχοί προσπαθούσαν να ελέγξουν τη διοίκηση της Μονής Αγίου Παντελεήμονος με αποτέλεσμα να ανακύψουν φιλονικίες και εντάσεις. Οι ελληνικής καταγωγής μοναχοί της Μονής αποχώρησαν.
Κατά τον 19ο αιώνα, στη Ρωσική ορθόδοξη εκκλησία εμφανίστηκε το κίνημα της ονοματοδοξίας. Σύμφωνα με τις δοξασίες του κινήματος αυτού, το όνομα του Θεού αποτελεί ενσάρκωση του ίδιου του Θεού και δεν είναι απλώς λέξη. Οι θέσεις αυτές καταδικάστηκαν από το Οικουμενικό Πατριαρχείο και το πατριαρχείο Μόσχας. Ακολούθησαν βίαια επεισόδια, με αποτέλεσμα το 1913 να υπάρξει εισβολή Ρώσων πεζοναυτών στην μονή Αγίου Παντελεήμονος, συνοδεία Ρώσου επισκόπου, προκειμένου να συλλάβουν τους αιρετικούς μοναχούς, προλαμβάνοντας το ελληνικό κράτος να μην προχωρήσει σε προσάρτηση του Αγίου Όρους. Τότε συνελήφθησαν 840 μοναχοί και μεταφέρθηκαν στην Ρωσία.
Το μοναστήρι έχει τριάντα πέντε παρεκκλήσια. Οι ακολουθίες στην εκκλησία ψάλλονται στα ελληνικά και τα ρωσικά. Στη βιβλιοθήκη φυλάσσονται 1.064 χειρόγραφοι κώδικες και 25.000 τόμοι βιβλίων, ελληνικών και σλαβικών.
