Του Δρος Θεολογίας Αρχιμ. Ιακώβου Κανάκη
Η Παναγία είναι το πρόσωπο εκείνο που άλλαξε την ιστορία του κόσμου. Είναι μοναδικό αυτό που επιτελέστηκε μέσα στα σπλάχνα της. Έγινε εργαστήριο ένωσης των δύο φύσεων του Χριστού, της θείας και της ανθρώπινης. Η Αγία Γραφή δεν αναφέρεται με λεπτομέρειες στο έργο της αυτό, αλλά σαφώς εκφράζεται για το γεγονός αυτή. Την προεικονίζει η Παλαιά Διαθήκη, την αναφέρει σαφώς η Καινή Διαθήκη με συντομία αλλά ουσιαστικά.
Η Παναγία είναι ο καρπός που ανέμενε η οικουμένη. Η μητέρα της Άννα ήταν στείρα και έτσι η Μαρία γεννιέται θαυματουργικά. Οι γονείς της Ιωακείμ και Άννα χαίρονται την γέννησή της γιατί εισακούσθηκαν οι προσευχές τους. Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο μεγάλος δογματολόγος της Εκκλησίας μας, εξυμνεί τους γονείς αυτούς λέγοντας: «Ω, ευτυχισμένο ζευγάρι Ιωακείμ και Άννα, όλη η κτίση σας ευγνωμονεί· γιατί από σας πρόσφερε δώρο στον Κτίστη, δώρο ανώτερο απ’ όλα, μητέρα σεμνή, μοναδική, αντάξια του Δημιουργού. Θαυμαστή μήτρα της Άννας, μέσα στην οποία σιγά-σιγά αυξήθηκε και αφού διαμορφώθηκε γεννήθηκε πανάγιο βρέφος. Ω, κοιλία, που μέσα σου κυοφόρησες τον έμψυχο ουρανό, πλατύτερο από την απεραντοσύνη των ουρανών».
Μετά την γέννησή της, την βλέπουμε να ζει στον ναό και μάλιστα στο ιερότερο μέρος του, στα Άγια των Αγίων. Εκεί που μόνο ο αρχιερέας επιτρεπόταν να μπαίνει μια φορά τον χρόνο. Στον χώρο αυτό τρέφεται με θαυμαστό τρόπο και προετοιμάζεται για το έργο της Ενανθρωπήσεως του Χριστού. Η ζωή της είναι απόλυτα δοσμένη στον Θεό, αφιερωμένη σε αυτό το μυστήριό Του. Και έτσι έρχεται στον καιρό πού γίνεται ο Ευαγγελισμός της. Ο φύλακας άγγελός της, ο Αρχάγγελος Γαβριήλ, της ανακοινώνει ότι θα γεννήσει τον Υιό του Θεού. Η Παναγία, μετά την εύλογη απορία της ότι δεν γνωρίζει άνδρα και πώς θα γίνει να γεννήσει, λαμβάνει από τον Άγγελο την απάντηση ότι αυτό θα γίνει με το Άγιο Πνεύμα. Κυοφορεί λοιπόν μέσα της τον Χριστό και ο Υιός του Θεού «αναπνέει μέσα από τους πνεύμονές της». Είναι μοναδικός ο τρόπος που έγινε αυτή η κυοφορία. Αφουγκράζεται η μητέρα, αλλά και δημιούργημα του Θεού, τους χτύπους της καρδιάς του Ιησού και φθάνει η στιγμή της Γέννησης.
Ο Χριστός δεν έρχεται σε κάποιον κόσμο ήρεμο, γαλήνιο, ειρηνικό. Έρχεται σε χρόνια δύσκολα, ταραχώδη, απαράκλητα, που βέβαια η παρουσία του είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία. Η γέννησή του γίνεται σε σπήλαιο γιατί υφίσταται ήδη διωγμός εναντίον του. Ο Ηρώδης προκειμένου να φονεύσει αυτόν, που νόμιζε ότι θα γινόταν βασιλιάς, σκοτώνει μεγάλο αριθμό αθώων βρεφών. Η φυγή στην Αίγυπτο για τον Ιωσήφ, την Παναγία και το βρέφος είναι η μόνη ασφαλής επιλογή, η οποία γίνεται μέσα στο σχέδιο του Θεού. Η Θεοτόκος βρίσκεται κοντά στον Ιησού και του προσφέρει ότι πολύτιμο προσφέρει η μητέρα στο παιδί. Η περίοδος αυτή δεν αναφέρεται με λεπτομέρειες στην Καινή Διαθήκη, αλλά όλα συμπεριλαμβάνονται στην έκφραση ότι μεγάλωνε «με παιδεία και νουθεσία Κυρίου».
Ως φροντιστές του βρέφους, ο Ιωσήφ και η Μαρία ξαφνιάζονται όταν, καθώς τον χάνουν για λίγο, βρίσκεται μέσα στον ναό, ερμηνεύοντας τις Γραφές. Αναφέρεται στο κατά Μάρκον Ευαγγέλιο από το 3,31 και εξής: ¨Και έρχεται η μητέρα του και οι αδελφοί του και, αφού στάθηκαν έξω, απέστειλαν μήνυμα προς αυτόν καλώντας τον «Ιδού, η μητέρα σου και οι αδελφοί σου και οι αδελφές σου σε ζητούν έξω». Και τότε αποκρίθηκε και τους λέει: «Ποια είναι η μητέρα μου και ποιοι οι αδελφοί μου;» Και αφού κοίταξε ολόγυρα προς αυτούς που κάθονταν γύρω του κυκλικά, λέει: «Να η μητέρα μου και οι αδελφοί μου. Γιατί όποιος κι αν κάνει το θέλημα του Θεού, αυτός είναι αδελφός μου και αδελφή και μητέρỨ (Βλ. Ιωάν. 15,14).
Ασφαλώς ο λόγος αυτός του Χριστού δεικνύει την θεότητά του.
Τα γεγονότα της ζωής του Χριστού, όπως οι Ευαγγελιστές τα περιγράφουν στα θεόπνευστα κείμενά τους, είναι τέτοια που ένα μαχαίρι διαπερνά την καρδιά της Παναγίας, με κορύφωση το γεγονός της Σταύρωσης. Στην ύστατη αυτή ώρα, στέκεται κάτω από τον Σταυρό και όλα όσα νιώθει τα κρατά βαθιά στην καρδιά της. Τον περισσότερο καιρό ζει μυστικά όσα συμβαίνουν. Σαφώς η χαρά της είναι ανέκφραστη με την Ανάστασή και την Ανάληψή του.
Μετά τα γεγονότα αυτά λειτουργεί ως μητέρα για τους μαθητές και Αποστόλους. Και έρχεται η στιγμή της αναχώρησης της από τον κόσμο. Με θαυμαστό τρόπο, ο Χριστός δεν επιτρέπει να δει σώμα της διαφθορά και έτσι με το σώμα της γίνεται η Μετάστασή της στον ουρανό.
Η Παναγία από τότε αποτελεί την γέφυρα που ενώνει τον Θεό και τους ανθρώπους. Έχει ρόλο μεσιτικό. Με τον λόγο και προτροπή του Χριστού από του Σταυρού «Ιδού ο υιός σου», «μας έχει υιοθετήσει», όλους μας και τον καθένα ξεχωριστά. Κάθε άνθρωπος βρίσκει σε Εκείνη την απαντοχή και την στοργή της μητέρας.