Πρόκειται για «στοίχημα»; Ναι και ίσως από τα πλέον σημαντικά και περισπούδαστα. Η ποιμαντική των πενθούντων και η σχέση ποιμένος και ποιμενομένου. Εδώ, στη θέση του ποιμένος βρίσκεται φαινομενικά ο ιερέας, ουσιαστικά η ίδια η Εκκλησία και η κεφαλή Της, ο Σωτήρας Χριστός. Στη θέση του ποιμενομένου βρίσκεται ο άνθρωπος, πιστός ή ετερόδοξος, που πενθεί τον αποχωρισμό οικείων και προσφιλών του προσώπων. Το «στοίχημα»; Να σπουγγίσουμε το δάκρυ του, να κλάψουμε μαζί του, να σιωπήσουμε μαζί του μπροστά στο μυστήριο του θανάτου.
Δεν ξέρω αν σήμερα έχουμε πετύχει να πλησιάσουμε εμβριθώς τους πενθούντες. Ο μακαριστός Αρχιμ. π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, έλεγε: «Δίδεται στην Εκκλησία μια ύψιστη ευκαιρία ποιμαντικής της έκφρασης και ευκαιρίας επαν-ευαγγελισμού του λαού: η εξόδιος ακολουθία, η ταφή, το πένθος των ανθρώπων. Αν δεν μπορέσουμε εκεί να «ακουμπήσουμε» τους ανθρώπους, εις μάτην κοπιάζουμε». Και, τις περισσότερες φορές, αν όχι πάντοτε, για να «ακουμπήσουμε» ποιμαντικά τους πενθούντες, για να μιλήσουμε στη γλώσσα της στιγμής εκείνης, απλά, χρειάζεται να σιωπήσουμε ταπεινά, χωρίς μεγαλοστομίες, χωρίς ανόητες και γλυκανάλατες κουβεντούλες πως τάχα «ο άνθρωπος μας ήταν άγγελος και τον πήρε ο Θεός», πως «βρίσκεται στη χορεία των αγγέλων του Ουρανού» και άλλα τέτοια «πυροβολημένα» που, δυστυχώς, δεν είναι υπερβολή, ακούγονται ακόμη και από χείλη επισκοπικά και μάλιστα από άμβωνος! Ε, πάει πολύ αυτό! Και η βλακεία, έχει και όρια!
Ταυτόχρονα, επειδή αναφέρομαι στην ποιμαντική των πενθούντων και δεν θέλω να μου διαφύγει, έχω την αίσθηση πως δεν μπορούμε να «ακουμπήσουμε» ποιμαντικά τους ανθρώπους όταν ο εφημέριος του κοιμητηρίου, με μοντέρνο γυαλί ηλίου (εδώ, εξαιρούνται όσοι αντιμετωπίζουν δερματολογικά ή οφθαλμολογικά ζητήματα), με την ομπρέλα «κουνάμενη-λεγάμενη» και το κινητό ανά χείρας, βιάζεται -αχ, αυτή η βιασύνη εντός των ιερών ακολουθιών και των εν των ναώ τελουμένων – να διαβάσει το τρισάγιο (μέρος απ᾿ αυτό, δηλαδή), για να επιστρέψει γρήγορα στη φρούδα «ασφάλεια» του γραφείου αναμονής, στη χειρότερη, ή, στην καλύτερη, να σπεύσει να προλάβει να διαβάσει όσα περισσότερα τρισάγια δύναται προς…ανάπαυση των κεκοιμημένων! Δυστυχώς, ο κόσμος τα εισπράττει αυτά και δη, οι πενθούντες!
Εδώ, αναφορικά με την ποιμαντική των ανθρώπων που εισέρχονται στο κοιμητήριο, θα μπορούσαμε να καταγράψουμε πολλά. Κυρίως, όμως, αυτό που κυριαρχεί και εν πολλοίς απουσιάζει, πάντοτε τηρουμένων των φωτεινών εξαιρέσεων, που είναι αρκετές, είναι αλήθεια, είναι η απουσία του φόβου του Θεού. Μάλιστα, εξέλειπεν ο φόβος του Θεού από μερίδος ποιμένων και, ως λέγει ο μεγάλος Ντοστογιέφσκυ, «χωρίς Θεό, όλα επιτρέπονται».
Και, όσον αφορά το «στοίχημα» που ανέφερα παραπάνω, πενθούν οι φίλοι και συγγενείς τους οικείους ανθρώπους τους και…πενθεί η Εκκλησία την κατάντια μερίδος, το τονίζω, μερίδος των ποιμένων της!