Η σημερινή κοινωνία σε μια βαθειά κρίση αξιών
Του Αλεξάνδρου Π. Κωστάρα, Ομότιμου Καθηγητή Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θράκης
Παρακολουθώντας κάποιος τα δελτία ειδήσεων στα τηλεοπτικά δίκτυα ή διαβάζοντας την καθημερινή ειδησεογραφία στις εφημερίδες δεν χρειάζεται να καταβάλει ιδιαίτερη προσπάθεια, για να αντιληφθεί την βαθεία κρίση αξιών και θεσμών που μαστίζει την σημερινή κοινωνία. Όχι μόνον εδώ στην Ελλάδα, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Από πού να αρχίσει και πού να τελειώσει κάποιοςδιηγούμενος το σχετικό «έπος». Βεβαίως υπάρχει μια ιεράρχηση μεταξύ των διαφόρων αξιών και αυτή μάς υποχρεώνει να ασχοληθούμε πρωτίστως με εκείνη που βρίσκεται στην κορυφή όλων. Και η αξία αυτή δεν είναι ασφαλώς άλλη από την ανθρώπινη ζωή, όπως ομολογείται από όλους σε όλα τα μήκη και τα πλάτητου κόσμου. Ποιά είναι όμως στην πράξη η αποτίμηση αυτής της υπερτάτης αξίας στα «χρηματιστήρια» των καθημερινών «συναλλαγών» μας με αυτήν; Την απάντηση την γνωρίζουμε όλοι και είναι απογοητευτική: Η ανθρώπινη ζωή δεν έχει μεγαλύτερη αξία από εκείνη που είναι διατεθειμένος να τής αναγνωρίσει ο καθένας από εμάς. Μοιάζει δηλ. εδώ το πράγμα με εκείνον που τού εμπιστεύεσαι το ακριβότερο κόσμημα που υπάρχει στην υφήλιο και τού εφιστάς την προσοχή να το φροντίσει, για να μη πάθει τίποτε, αλλά αυτός δεν πολυγνοιάζεται για το συγκεκριμένο κόσμημα.Γι’ αυτό δεν το έχει σε τίποτε κάποια στιγμή να το θρυμματίσει και να το πετάξει ως άχρηστο πράγμα στα σκουπίδια. Είμαστε όλοι εμείς μαζί με τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας που συχνά γινόμαστε πρωταγωνιστές κάποιας ειδήσεως, η οποία μάς δείχνει, πόσο εύκολα σπεύδουμε να ρευστοποιήσουμε την ζωή του άλλου: Ο ένας, επειδή του έθιξαν την τιμή ή τον προσέβαλαν ποικιλοτρόπως. Ο άλλος, για να εκδικηθεί τον σύζυγο ή τον ερωτικό του σύντροφο. Ο παράνομος, για να «συμφηφίσει» με το αίμα του θύματος τις ανείσπρακτες εκβιαστικές του απαιτήσεις από αυτό. Και άλλες φορές, για να «ξεπλύνει» με την κάνη του όπλου του τις βρώμικες συναλλαγές του με αυτό. Χωρίς να λείπουν βέβαια από τον σχετικό λειμώνα των «κάκτων» που «αγκυλώνουν» την ανθρώπινη ζωή εκείνοι που χρησιμοποιούν τα θύματά τους ως σκεύη ηδονής, μετά την ικανοποίηση της οποίας δεν έχουν κανένα ενδοιασμό να μιμηθούν τις νοικοκυρές στην σχέση τους με τα λεμόνια: αφού πάρουν τον χυμό τους που χρειάζονται από αυτά, τα πετούν ύστερα ως λεμονόκουπες στα σκουπίδια. Ίδε ο άνθρωπος και η αξία του!
Σήμερα την αξία της ανθρώπινης ζωής την βλέπουμε εγκλωβισμένη κατά ένα μεγάλο μέρος στο καθεστώς «πτώχευσης» του σχετικού «χρηματιστηρίου», την οποία προκαλεί πάντα ο πόλεμος. Δεν έχει παρά να κοιτάξει κάποιος στην Ουκρανία, για να βεβαιώσει του λόγου το ασφαλές. Έτσι ήταν πάντα ο πόλεμος. Σκληρός, ανελέητος και άδικος.Ο άνθρωπος στον πόλεμο ήταν ανέκαθεν – και εξακολουθεί, δυστυχώς, να είναι και σήμερα – μέσογια τη επίτευξη των σκοπών εκείνου που τον προκαλεί. Το είπαμε αυτό και με άλλη ευκαιρία σε προηγούμενο άρθρο μας. Όσο κι’ αν υπό τις παρούσες πολιτισμικές συνθήκες ο πόλεμος είναι ασύμβατος όχι μόνο με την ατμόσφαιρα ειρήνης, που προσπαθούν να διασφαλίσουν στον πολύπαθο κόσμο μας οι διεθνείς συνθήκες, αλλά και με τον ειρηνοποιό λόγο του Ναζωραίου, που δεν άγγιξε ποτέ μέχρι σήμερα, τουλάχιστον τα λεγόμενα «χριστιανικά» κράτη, αποτελεί πάντως μια θλιβερή για όλους πραγματικότητα. Από τον πόλεμο – και όχι μόνο – φαίνεται καθαρά η στρεβλή σχέση που έχουν διαμορφώσει με τον Θεό οι, Χριστιανοί κατά τα άλλα, Έμποροι των Εθνών. Βέβαια ο πόλεμος μπορεί να προσβάλλει πρωτίστως την ανθρώπινη ζωή, δεν είναι όμως η ζωή η μοναδική αξία που ευτελίζεται σε αυτόν. Το «χρηματιστήριο» του πολέμου προκαλεί συλλήβδην την «κατάρρευση» όλων των κοινωνικό-ηθικών αξιών που συνυπάρχουν με αυτόν. Εάν εξαιρέσουμε τα ατομικά περιουσιακά αγαθά που συνήθως χάνονται ή βλάπτονται στον πόλεμο, τα υπόλοιπα αγαθά του ατόμου, η υγεία, η σωματική ακεραιότητα, η τιμή, η αξιοπρέπεια, ακόμη και η γενετήσια ελευθερία, δεν παραμένουν στο απυρόβλητο σε συνθήκες πολέμου.
Πολύ μεγαλύτερη είναι η απαξίωση της εν γενέσει ανθρώπινης ζωής, που είναι και αυτή παγκόσμια και δεν γνωρίζει «καθημερινές και σχόλες», κατά την ρήση του ποιητή. Ούτε διαφοροποιείται η ένταση και η έκταση αυτής της απαξίωσης ανάλογα με τον καιρό της ειρήνης ή του πολέμου που την συναντάει κάποιος. Θα έλεγα μάλιστα ότι η υποβάθμιση της αξίας της εν γενέσει ανθρώπινης ζωής δεν μας αναγκάζει να ασχοληθούμε ειδικά μαζί της σε περίοδο πολέμου, διότι απέναντι σε αυτήν σύμπασα η οικουμένη βρίσκεται σε μια ενσυνείδητη και διαρκή πολεμική αντιπαράθεση. Ολόκληρη η ανθρωπότητα έχει συνασπισθεί και έχει κηρύξει τον πόλεμο στους κυοφορούμενους, στα πιο ανυπεράσπιστα δηλ. πλασματάκια του κόσμου, που κουβαλάνε μέσα τους τα φορτία της ζωής! Δεν είναι τα πλασματάκια αυτά εισβολείς στην μήτρα της μητέρας, ώστε να δικαιολογείται ο πόλεμος εναντίον τους. Αυτή τα κάλεσε μέσα της και τούς έδωσε χώρο φιλοξενίας, για να συντελεσθεί τα θαύμα της ζωής, που χαρίζει ο Θεός. Ενώ λοιπόν έχουν φωλιάσει αυτά τα πλασματάκια στον χώρο της φιλοξενίας, που τούς παραχωρήθηκε και πλέκουν σιγά-σιγά το «κουκούλι» της ζωής, διακόπτεται ξαφνικά η φιλοξενία τους με αιματηρό τρόπο. Επίορκοι του όρκου του Ιπποκράτη σφαγείς ιατροί έχουν αναλάβει, κατόπιν σχετικής εντολής που τους δόθηκε, να υλοποιήσουν δια της μαχαίρας την έξωση των κυοφορουμένων από την μητρική κοιλία, χωρίς να τούς δίνεται η δυνατότητα να μετοικήσουν κάπου αλλού, όπως συνήθως γίνεται με όλες τις εξώσεις. Ο νέος χώρος φιλοξενίας τους θα είναι εφεξής ο υπόνομος! Είναι και αυτό από τα παράξενα του σημερινού κόσμου: η ζωή να γίνεται απόβλητο της ζωής. Έχω κατ’ επανάληψη επισημάνει την νομική πλημμέλεια της άποψης που θεωρεί τον κυοφορούμενο συστατικό του σώματος της εγκυμονούσης, το οποίο μπορεί αυτή να το πετάξει ελεύθερα από πάνω της, όποτε θελήσει. Ο κυοφορούμενος δεν αποτελεί εκβλάστηση του σώματος της μητέρας. Είναι αυταξία ζωής που βρίσκεται μέσα στο σώμα της μητέρας, από το οποίο τρέφεται και συντηρείται, χωρίς όμως να ταυτίζεται βιολογικά με αυτό.
Είναι τόσο βαθειά ριζωμένη η στρεβλή αυτή άποψη στην αντίληψη των ανθρώπων σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, ώστε να μη μπορεί κανείς τελικά να την ξεριζώσει. Είδαμε, τι γίνεται αυτές τις ημέρες στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής. Το Ανώτατο Δικαστήριο αυτών, έλαβε απόφαση, με την οποία χαρακτηρίζει παράνομη πράξη την έκτρωση. Αμέσως ξεσηκώθηκε όλος ο κόσμος με την στήριξη σημαντικών παραγόντων της πολιτικής εξουσίας, ακόμη και πρώην Υπουργών και Προέδρωντων Ηνωμένων Πολιτειών, και ζητεί την άμεση ανάκληση της απόφασης. Μήπως τα ίδια δεν έγιναν και πριν από λίγα χρόνια με ανάλογη απόφαση του Ευρωπαικού Δικαστηρίου; Όλοι αυτοί οι διαμαρτυρόμενοι μιλούν μάλιστα για οπισθοδρόμηση της εποχής μας στον Μεσαίωνα! Παραβλέπουν ωστόσο οι εκλεκτοί διανοούμενοι ότι ο Μεσαίωνας μπορεί να βαρύνεται με πολλά άλλα βαρειά εγκλήματα, αυτό όμως το φρικτό έγκλημα της εν ψυχρώ δολοφονίας εκατομμυρίων κυοφορουμένων κάθε χρόνο δεν τον άγγιξε ποτέ. Είναι έργο του πολιτισμού της δικής μας εποχής, η οποία με την στάση της σε πολλά σπουδαία σύγχρονα προβλήματα, όπως είναι αυτό της προστασίας της εν γενέσει ανθρώπινης ζωής, δεν υποσκάπτει μόνο τα θεμέλια της επιβίωσης της ανθρωπότητας. Αλλοτριώνει επί πλέον με τις ανατρεπτικές παρεμβάσεις της σε παραδοσιακούς και πανάρχαιους θεσμούς, όπως είναι ο γάμος και η οικογένεια, την δομή των διαφόρων κοινωνιών καθοδηγούμενη από ομάδες διεστραμμένων που έχουν σήμερα την εξουσία και επιδιώκουν όχι μόνο την καθιέρωση του γάμου μεταξύ ομόφυλων ζευγαριών,αλλά και την ελευθερία του καθενός να επιλέγει το φύλο του. Να θέλει δηλ. να μη είναι εκείνο που του όρισε ο Θεός να είναι, αλλά εκείνο που αποφασίζει τελικά ο ίδιος να είναι!
Δεν γνωρίζω, εάν η κοινωνία των Σοδόμων είχε φθάσει σε τέτοιο βάθος διαστροφής, σαν αυτή που πλήττει σήμερα τις σύγχρονες κοινωνίες παγκοσμίως. Είμαι όμως απολύτως βέβαιος ότι η ανθρωπότητα δεν κινδυνεύει αληθινά σήμερα από τον κορωνοϊό, όπως πιστεύεται, αλλά από τον «ιό» της σοδομίασης.
