Του Σεβ. Μητροπολίτου Γέροντος Ναϊρόμπι και Εξάρχου Κένυας κ. Μακαρίου
Για αρκετές μέρες προγραμματιζόταν αυτό το ταξίδι στην ανατολική πλευρά της Κένυας, κοντά στα σύνορα της Τανζανίας, στην πολύ γνωστή σε όλους μας φυλή των Μασάι. Ο δρόμος δύσκολος – για έξι τώρα μήνες δεν έβρεξε – παντού σκόνη και καυτερός ήλιος. Πηγαίναμε και στο τέλος φθάσαμε με τη συνοδεία του ιερέα της φυλής π. Ησαΐα. Έτοιμος ο ίδιος, με πολλή προθυμία, μας οδήγησε στο μοναδικό στην περιοχή Δημοτικό. Ξαφνιαστήκαμε, γιατί κάναμε αρκετή διαδρομή στα ενδότερα. Δε θα μπορούσε κανείς να διανοηθεί ότι μέσα σ’ αυτή την τόσο περίεργη διανομή θα συναντούσαμε ένα δημοτικό σχολείο με διευθυντή και δασκάλους Μασάι νεαράς ηλικίας. Αφού συζητήσαμε κατ’ ιδίαν πρώτα με τον Διευθυντή κι ύστερα με τους δασκάλους, κατάλαβα πόσο αφοσιωμένοι και δοσμένοι ήταν σ’ αυτό το έργο, κάτω από αυτές τις συνθήκες. Έστρεψα γύρω – γύρω τη σκέψη μου και διερωτήθηκα πόση αυταπάρνηση χρειάζεται, πόση θυσία, πόση ταπείνωση να ξέρεις ότι οι συνθήκες είναι τόσο πρωτόγονες κι όμως να είσαι έτοιμος να δώσεις τον εαυτό σου, να καλλιεργήσεις τη μάθηση και τη γνώση σ’ αυτά τα παιδιά που ποθούν κι αισθάνονται την ανάγκη ν’ αποκτήσουν γνώσεις και σοφία από τη διδασκαλία αυτών των ανθρώπων, που πιστεύουν όχι στο επάγγελμά τους αλλά στην ιερή αποστολή και την κλήση, αυτό το κάλεσμα που τους δίνει αυτή τη δυναμική της προσφοράς. Θα ήθελα να μοιραστώ μαζί τους και το έκανα μέχρι να αντιληφθώ ότι μέσα τους υπήρχε έντονη αυτή η αίσθηση της αγάπης και της ολοκληρωματικής αφιέρωσης και θυσίας.
Κοίταξα γύρω μου για να μπορέσω να αντιληφθώ καλύτερα πού βρισκόμουν. Όπως ανέφερα στην αρχή η όλη περιοχή δεν είδε σταγόνα βροχής για αρκετούς μήνες. Πάντα μου αρέσει να εξετάζω τη φύση μιας περιοχής που επισκέπτομαι. Λόγω αυτής της ξηρασίας, οπωσδήποτε δεν υπήρχε νερό ούτε στα ποτάμια ούτε στις λίμνες. Τόση ήταν η ξηρασία! Όμως κάθε λίγο και λιγάκι έβλεπα τις γυναίκες να κουβαλούν στα κεφάλια τους μεγάλα μπετόνια με νερό, τα οποία, όπως μου εξήγησαν, διανύουν τεράστιες αποστάσεις, όπου μπορούν να βρουν μια, κυριολεκτικά, τρύπα – πηγή, με άλλα λόγια, για να εξασφαλίσουν το απαραίτητο νερό για την επιβίωσή τους. Όπως παρατηρούσα γύρω, συναντούσαμε νεαρούς Μασάι να βόσκουν τις αγελάδες τους. Δεν υπήρχε ούτε ένα πράσινο φύλλο στα δέντρα, το ίδιο και χάμω.
Διερωτήθηκα τι μπορούσαν να βρουν για να χορτάσουν την πείνα του, έτρωγαν χόρτα ξηρά, δεν είχαν άλλη επιλογή! Πάνω στα ξηρά δέντρα τα γυμνωμένα, τα διάφορα είδη πουλιών έκτιζαν τις φωλιές τους, κρυβόντουσαν μέσα, γιατί ο ήλιος ήταν καυτερός.
Τεράστια βουνά περικύκλωναν τον γύρω χώρο όχι από χώμα αλλά από πέτρα. Στάθηκα και θαύμασα αυτό το περίεργο θέαμα. Είμαι απόλυτα βέβαιος ότι οι άνθρωποι εδώ αλλά και σε άλλες απομακρυσμένες περιοχές ζουν ακόμα το μεγάλο θαύμα της Δημιουργίας. Απολαμβάνουν ολοκληρωτικά το μεγαλείο και τη σοφία που ο Θεός Δημιουργός με τα ίδια Του τα χέρια έφτιαξε αυτό τον όμορφο και «λίαν καλώς» κόσμο.
Εγκαταλείπω τις σκέψεις μου, για την ομορφιά της φύσης που δεν διαφέρει από την έρημο που έζησαν άγιοι πατέρες και ασκητές της Εκκλησίας μας. Μέσα σ’ αυτό τον τόσο απομακρυσμένο χώρο, που προκαλεί δέος, πρόσεξα ότι οι δάσκαλοι είχαν μια ιδιαίτερη προσωπικότητα, αφού τα πρόσωπά τους έλαμπαν και ο τρόπος που μιλούσαν εξέφραζε για παιδική αθωότητα και καλοσύνη. Κατάλαβα ότι, μέσα τους, εκείνο που τους γέμιζε περισσότερο δεν ήταν η μετάδοση ξηρών γνώσεων στα μικρά αυτά παιδιά αλλά η αξιολόγηση των φυσικών τους προσόντων με τη σωστή καλλιέργεια, λόγω των ειδικών συνθηκών που ζουν, όπου αφομοιώνουν ό,τι είναι χρήσιμο, χρηστό και ωφέλιμο για την ψυχική και σωματική τους τελειότητα. Οι δάσκαλοι αυτοί όσον κι αν ζουν μέσα σε απάνθρωπες συνθήκες έχουν μια κρυφή και αμετακίνητη θέση στο καθήκος που έχουν αναλάβει: να θέσουν στα στερημένα αυτά παιδιά έστω κάτω απ’ αυτ΄ς τις άθλιες συνθήκες που ζουν – κυριολεκτικά – στο πουθενά, μια υγιή κα γόνιμη σοφία και γνώαη, έτσι για να μπορέσουν, στο τέλος, να φτιάξουν χαρακτήρες παιδιών με ήθος και ανθρωπιά.
Καθόμουνα εκείνη τη μέρα μέσα σε μια από τις τάξεις του σχολείου. Κοίταζα τα αθώα μικρά παιδάκια που παρ’ όλη τη φτώχεια και τη μιζέρια τους, τα λαμπερά τους ματάκια ακτινοβολούσαν αρετή και ήθος, ψυχική ισορροπία και προπαντός δίψα και ετοιμότητα για μάθηση. Και πάλιν κατάλαβα πόσο σημαντικό είναι το εγχείρημ ότι πρέπει τα παιδιά να γνωρίζουν την παιδεία και το ήθος ή, ακόμα, την κουλτούρα και τα έθιμα ενωμένα μαζί με τη συστηματική σχέση και άγρυπνη ιερή σχέση του δασκάλου και του μαθητή.
Με γνώμονα πάντοτε τις παραδεδομένες αξίες, αυτά τα παιδάκια χαλιναγωγούνται κάτω από αυτές τις συνθήκες που περιέγραψα πιο πάνω και τελικά γίνονται εραστές και εκφραστές μιας μοναδικής και πρωτότυπης, αυθεντικής αντίληψης με άκρα πειθαρχία, αυτοσεβασμό, αξιοπρέπεια, που ενσαρκώνεται μέσα από την αρετή της αγάπης και της αυτοθυσίας. Αυτό αισθάνθηκα και σ’ αυτή μου την επίσκεψη αλλά και σε πολλές άλλες προηγούμενες, γιατί ο δάσκαλος θυσιάζεται όχι για να δώσει τις γνωστές ξερές γνώσεις και την ύλη αλλά περισσότερο για να δημιουργήσει μέσα του την επίγνωση και τη βαθιά αποστολή του και να μεταμορφώσει τους χαρακτήρες των μικρών παιδιών που στηρίζονται σ’ αυτούς, γιατί αναγνωρίζουν την παρουσία τους μέσα στη ζωή τους, με ευγνωμοσύνη και βαθύ σεβασμό.
Δε χόρταινα να παρατηρώ γύρω μου και να απολαμβάνω ο ίδιος αυτό που μας είναι γνωστό σαν μαθητεία. Έγινα κι εγώ μέρος της κοινωνίας αυτής του εκπαιδευτικού πρωτόγονου ιδρύματος, που οι δάσκαλοι με κόπο και θυσία προσωπική γίνονται οι μεταφορείς και οι μεταλαμπαδηφόροι, μ ε ανοικτή καρδιά, χωρίς να περιμένουν τίποτα από την προσφορά τους αυτή, που, με το φιλότιμο που τους χαρακτηρίζει, αυτοδημιουργούν και δίνουν στα παιδιά μια ψυχική ποιότητα. Συναντά ο δάσκαλος τον μαθητή, πρόσωπο με πρόσωπο, και ό,τι κάνει είναι επί ίσοις όροις, γιατί μοιράζεται από κοινού τη γνώση με την ψυχική καλλιέργεια που, στο τέλος, καταλήγει σε ποιότητα ζωής. Υπάρχει, εδώ, έντονο το αίσθημα της ευθύνης και της έμπνευσης ταυτόχρονα που είναι ο κεντρικός άξονας πάνω στον οποίο στηρίζεται η όλη πορεία των «φτωχών» αυτών δασκάλων που κοπιάζουν νυχθημερόν, για να δημιουργήσουν στις ψυχές των μικρών αυτών μαθητών αίσθημα εμπιστοσύνης, γιατί μεταφέρουν τις γνώσεις τους, για να γίνουν, όπως ανάφερα πιο πάνω, δότες σ’ αυτό που οι ίδιοι κατέχουν, δεν θέλουν να το κρατήσουν αποκλειστικά δικό τους. Αυτό είναι το μυστικό της επιτυχίας τους.
Έφυγα πλημμυρισμένος με αισθήματα ευγνωμοσύνης στον Άγιό μας Θεό, που κατευθύνει μ’ ένα υπερφυσικό τρόπο και διδάχθηκα απ’ αυτούς τους δασκάλους ένα υπόδειγμα παιδείας και ποιότητας γνώσεων και κατευθύνσεων.