Εδιάβαζα, αυτές τις ημέρες, όσα σχετικά με τον φίλεργο και εκκλησιοκεντρικό τρόπο ζωής του μακαριστού πατρός Δημητρίου Στανιλοάε (1903-1993). Ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματά του, αν όχι το σπουδαιότερο, είναι η μετάφραση της Φιλοκαλίας στη ρουμανική γλώσσα (4 τόμοι, 1946-1949).
Η δε προσευχή του, είναι χαρακτηριστικό το κάτωθι απόσπασμα, ώστε να αποκτήσεις, φίλε αναγνώστα, εάν δεν το έχεις κάμνει ήδη, μια εικόνα και γεύση σχετική: προσευχή που θυμίζει Νηπτικούς Πατέρες και φιλοκαλικά άνθη της Ερήμου: «Κύριε, Ιησού Χριστέ, δώσε μας το Άγιο Πνεύμα και κάνε να φυτέψει στις καρδιές μας τη Θεία Χάρη! Τότε θα γνωρίσουμε ο ένας τον άλλο, όπως ο Πατέρας μας γνωρίζει: χωρίς προσχήματα, χωρίς κατάκριση, χωρίς περιφρόνηση. Εισάκουσε την προσευχή μας, ώστε όλοι οι άνθρωποι, πέρα από κάθε σταυρό, κάθε δοκιμασία, κάθε φυλακή, να απολαμβάνουν ο ένας τον άλλο και να ευφραίνονται από την παρουσία Σου, μέσα στο ανέσπερο φως, μιας ατελείωτης «κοινωνίας». Δόξα σε Σε, Τριάς Αγία, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες. Αμήν!» (Χρυσοστόμου Κ. Παπαθανασίου (Αρχιμ), νυν Μητροπολίτου Μάνης, Σύγχρονες Πνευματικές Μορφές, Χριστιανική Στέγη Καλαμάτας, 2009, σελ. 76).
Έχω γράψει και άλλες φορές για την αγιαστική μορφή του Οσίου Πορφυρίου του Καυσοκαλυβίτου (1906-1991, αγιοκατάταξη 27/11/2013, εορτή 02/12). Περίπου επτά μήνες πριν κοιμηθεί, ο Γέροντας εγνώριζε την ακριβή ημέρα της εκδημίας του, εκάθησε και συνέταξε την πνευματική του διαθήκη. Μα τι κείμενο είναι αυτό, σκέπτομαι! Έτσι, θαρρώ, σκέπτονται, έτσι γράφουν και ενεργούν οι άγιοι! Ιδού, λοιπόν, φιλάγιοι και φιλοαγιορείται συνοδοιπόροι μου, ιδού η πνευματική διαθήκη ενός σύγχρονου αγίου: «Αγαπητά πνευματικά μου παιδιά, Τώρα που ακόμα έχω τας φρένας μου σώας, θέλω να σας πω μερικές συμβουλές. Από μικρό παιδί όλο στις αμαρτίες ήμουνα. Και όταν με έστελνε η μητέρα μου να φυλάξω τα ζώα στο βουνό, γιατί ο πατέρας μου, επειδή ήμασταν φτωχοί, είχε πάει στην Αμερική για να εργαστεί στην διώρυγα του Παναμά, για εμάς τα παιδιά του, εκεί, που έβοσκα τα ζώα, συλλαβιστά διάβαζα τον βίο του αγίου Ιωάννου του Καλλυβίτου και πάρα πολύ αγάπησα τον άγιο Ιωάννη και έκανα πάρα πολλές προσευχές σαν μικρό παιδί που ήμουνα 12-15 χρονών, δεν θυμάμαι ακριβώς […] αλλ᾿ όμως τώρα που θα πάω για τον ουρανό, έχω το συναίσθημα ότι ο Θεός θα μου πει: ¨τι θέλεις εσύ εδώ;» Εγώ ένα έχω να του πω. Δεν είμαι άξιος Κύριε για εδώ, αλλ᾿ ότι θέλει η αγάπη σου ας κάμει για μένα. Από εκεί και πέρα δεν ξέρω τι θα γίνει. Επιθυμώ όμως να ενεργήσει η αγάπη του Θεού. Και πάντα εύχομαι τα πνευματικά μου παιδιά να αγαπήσουν το Θεό…Εγώ προσπάθησα με τη χάρη του Θεού να πλησιάσω τον Θεό και εύχομαι και εσείς να κάνετε το ίδιο. Παρακαλώ όλους σας να με συγχωρέσετε για ότι σας στεναχώρησα». Τουλάχιστον, ουδείς «αδιόρθωτος» εξ ημών δεν ετόλμησε, μέχρις ώρας, να προβεί σε διόρθωση του κειμένου, τόσο ως προς τα ορθογραφικά του «λάθη», αλλά και προς τα σημεία στίξης. Η αγάπη και ο σεβασμός προς τον άγιο εσκέπασε και διέγραψε τον όποιο διδασκαλικό και φίλαυτο εγωϊσμό μας! Είναι και αυτό κάτι!
Γύρω στα 1910, εις νεαρός φιλομόναχος, ονόματι Ευστράτιος, κατέφυγε στον Αγιώνυμο Άθωνα να μονάσει. Πλησίον της Ιεράς Μονής Αγίου Παύλου, στο κάθισμα της Αγίας Τριάδος, εμπιστεύθηκε την φιλέρημη ψυχή του σε γέροντα διακριτικό και έμπειρο, και έβαλε αρχή μετανοίας και απαρχή πνευματικού κόπου και αγώνος. Δεν επέρασε, όμως, αρκετός καιρός και ο γέροντας εκοιμήθη. Ο Ευστράτιος τότε, κατέφυγε στα Καυσοκαλύβια και παρακαλούσε να ενταχθεί σε μια ονομαστή για την πνευματικότητά της, μοναχική συνοδεία. Οι Πατέρες εκεί, αν και ο Ευστράτιος εφαίνετο ταπεινός, υπάκουος, υψίνους, δεν έσπευσαν να αποδεχθούν την ένταξη και είσοδο του νέου μοναχού στη συνοδεία τους. Γιατί, όμως; Ποιο ήταν το πρόβλημα που τους εμπόδιζε, ώστε συντόμως να τακτοποιήσουν το ζήτημα; Το πρόβλημα, μικρό μεν, δυσεπίλυτο δε: ο νέος μοναχός δεν είχε καθόλου γένια! Τριακοντούτης μοναχός χωρίς γένια; Πού ηκούσθη! Κάτι έπρεπε να γίνει, να βρεθεί μια λύση. Και οι Πατέρες αποφάσισαν…
Εξεκίνησαν αγρυπνία προς τιμήν της Κυρίας Θεοτόκου, στ᾿ όνομα της οποίας ετιμάτο ο ναός της καλύβης. Ήλπιζαν ότι, έως το πέρας της αγρυπνίας, ως εσυνήθιζε η Κυρία Θεοτόκος, θα ελάμβαναν θεομητορική απάντηση! Πώς έκαμναν οι Πατέρες, μονολογώ, πώς εσκέπτονταν, πώς λειτουργούσαν! Όλα τα έκαμναν «θέμα προσευχής» και ανέμεναν καρτερικά, ταπεινά, υπομονετικά. Kαί προσεύχονταν καί ανέμεναν, καί προσεύχονταν καί ανέμεναν τον Ουρανό να δώσει απάντηση…!
Και, πράγματι! Η Κυρία Θεοτόκος απάντησε. Λίγο πριν γίνει η απόλυση της Θείας Λειτουργίας, στο δακρύβρεχτο και αλλοιωμένο πνευματικά πρόσωπο του Ευστρατίου εφάνησαν, αραιά μεν αλλά εφάνησαν, οι πρώτες τρίχες. Θέλεις να μάθεις και, πολύ περισσότερο, να δεις και την εξέλιξη στο χρόνο, αυτής της διηγήσεως; Δεν έχεις παρά να πληκτρολογήσεις στο διαδίκτυο «Ιερομόναχος Ιωακείμ Αγιαννανίτης» (1895-1950), τ᾿ όνομα που έλαβε ο Ευστράτιος κατά τη χειροτονία του εις πρεσβύτερον. Στη φωτογραφία που θα αντικρίσεις, σίγουρα με κάποια έκπληξη και θαυμασμό, απεικονίζεται ο πρώην Ευστράτιος, θυμάσαι, εκείνος ο μοναχός που δεν είχε καθόλου γένια! Με το πέρασμα του χρόνου η γενειάδα πλέον, του π. Ιωακείμ έφθασε έως τη γη! Μάλιστα, έως τη γη! Και πλέον, ο πρώην αγένιος, αλλ᾿ ουχί αγένειος, πατήρ εχαρακτηρίσθη ως μακρυγένης, για να θυμίζει σε όλους το θαύμα που επιτέλεσε σε αυτόν η Κυρία Θεοτόκος.
Συγκεντρώνω τις σκέψεις μου και επιχειρώ να συμμαζέψω όσα ασυμμάζευτα εντός μου παλεύουν. Αφήνω κάτω τα μολύβια μου. Α, ναι! Ελησμόνησα να στο γράψω! Πάντα με μολύβια έγραφα και γράφω. Πιότερο ερωτεύτηκα τη μυρωδιά τους και τον απαλό και μονότονο ήχο που κάμνουν, κάθε που αγαναχτούν στα χέρια μου και χαρτογραφούν βαριεστημένα! Περισσός κόπος, ίσως, να πληκτρολογήσω μετά στον υπολογιστή, ξανά, όσα επί χάρτου εσημείωσα. Παραξενιές ουκ ολίγες, βλέπεις!
Αν θέλεις, τώρα, και αν ίσως, συνέβαλα, έστω κατ᾿ ελάχιστον, στο να κρατήσεις κάτι απ᾿ όσα παραπάνω εδιάβασες, ετούτο προβάλει ως σημαντικότερο, πλέον διδακτικό, πλέον σωτήριο: Πώς έκαμναν οι Πατέρες, μονολογώ, πώς εσκέπτονταν, πώς λειτουργούσαν! Όλα τα έκαμναν «θέμα προσευχής» και ανέμεναν καρτερικά, ταπεινά, υπομονετικά. Καί προσεύχονταν καί ανέμεναν, καί προσεύχονταν καί ανέμεναν τον Ουρανό να δώσει απάντηση…!
Και, πράγματι! Η Κυρία Θεοτόκος απάντησε! Τότε, σήμερα, πάντοτε!