«Υποτύπωσιν έχε υγιαινόντων λόγων»
(Προς Τιμόθεο Β΄α΄13-14).
Κυριακή της Ορθοδοξίας
Οι Υγιαίνοντες λόγοι
Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Βύρωνος, Καισαριανής και Υμηττού κ. Δανιήλ
Τις συμβουλές του αποστόλου των Εθνών Παύλου στον μαθητή του απόστολο Τιμόθεο (βλ. Προς Τιμόθεον Β΄, α΄, 1-3) θεωρήσαμε, ότι είναι εύκαιρο και κατάλληλο να θυμηθούμε και να μελετήσουμε κατά την μεγάλη πανήγυρη της Κυριακής της Ορθοδοξίας, που εορτάζει η Εκκλησίας μας την αναστήλωση των αγίων εικόνων (†843 μ.Χ.) σύμφωνα με την διδασκαλία της Ζ΄ Οικουμενικής Συνόδου (†787 μ.Χ.). Κατά την λαμπρή αυτή πανήγυρη η αγία Εκκλησία μας έχει θέσει στο κέντρο της ευχαριστιακής συνάξεώς Της την νίκη της αλήθειάς Της επί των ασεβών διδασκαλιών και πρακτικών.
Την αλήθεια της Εκκλησίας ο απόστολος Παύλος αποκαλεί υγιαίνοντες λόγους και καλή παρακαταθήκη προτρέποντας τον μαθητή του απόστολο Τιμόθεο να την έχει βάση και οδηγό της ζωής του:
α΄ Να έχεις υπόδειγμα ζωής.
Ο άνθρωπος έχει ανάγκη, χρειάζεται ένα σταθερό σημείο αναφοράς για να ελέγχει την ορθότητα των αποφάσεών του και των επιλογών του για να μην παρασύρεται από επικίνδυνες για την ζωή του και την ψυχή του απόψεις και γνώμες.
Η ζωή του ανθρώπου μοιάζει με πορεία. Όπως στην πορεία ο άνθρωπος ακολουθεί ένα συγκεκριμένο δρόμο και τις ενδείξεις που υπάρχουν για να φτάσει με ασφάλεια και σιγουριά στο προορισμό του, έτσι και στην ζωή τα υποδείγματα, τα πρόσωπα, οι αρχές και οι κανόνες δείχνουν στον άνθρωπο τον σκοπό της ζωής και τον τρόπο επιτυχίας του. Η επιλογή των προτύπων ζωής δείχνει την υπευθυνότητα του ανθρώπου, που με την απαραίτητη σοβαρότητα σχεδιάζει την ανέλιξή του στην κοινωνία.
Επίσης από τα πρότυπα εξαρτάται η επιτυχία και η καταξίωση του προσώπου. Εφήμερα και ψευδή πρότυπα γίνονται αιτία ναυαγίων ζωής. Αντίθετα τα καταξιωμένα και δοκιμασμένα συντελούν στην επιτυχία και την ανάδειξη του προσώπου.
β΄ Υγιαίνοντες λόγοι.
Κανόνες ζωής είναι οι υγιαίνοντες λόγοι, η υγιαίνουσα διδασκαλία, δηλαδή ο καθαρός, άγιος και φωτεινός λόγος του Θεού (Προς Τιμόθεο Α΄ στ΄, 3).
Υπάρχουν λόγοι και τρόποι ζωής, απόψεις και γνώμες που βλάπτουν, που καταστρέφουν, που παραπλανούν, που συνιστούν απειλή. Είναι γεμάτοι κινδύνους, πλάνες, ψεύδη και απάτες που οδηγούν στην αιχμαλωσία της ζωής, στην απώλεια της ψυχής, στην διαστροφή της αλήθειας, στην λεηλασία του ανθρωπίνου προσώπου.
Ο απόστολος Παύλος επισημαίνει τις συνέπειες για όποιο δεν ακολουθεί την ορθή διδασκαλία της πίστεως, ότι: «Αυτός έχει φουσκώσει από εγωισμό και δεν ξέρει τίποτε. Αντίθετα, καταγίνεται νοσηρά σε λεπτολογίες και λογομαχίες, από τις οποίες γεννιούνται φθόνος, φιλονικία, προσβολές, καχυποψίες, συνεχείς συγκρούσεις ανθρώπων με χαλασμένο μυαλό, που έχουν χάσει την αλήθεια» (Προς Τιμόθεον Α΄στ΄4-5)
Κατά τον απόστολο Παύλο : «φθείρουσι ήθη χρηστά ομιλίαι κακαί» (Προς Κορινθίους Α΄ιε΄33)
Υπάρχουν όμως και οι γεμάτοι χάρη, υγεία, ζωή, φως, αλήθεια και δόξα λόγοι. Αυτούς τους δεύτερους λόγους προτρέπει ο απόστολος Παύλος να αποδέχεται και να ακολουθεί ο αγαπημένος μαθητής του. Να τους έχει κανόνα και πρότυπο ζωής. Ο 118ος Ψαλμός αποτελεί ένα υπέροχο ύμνο στον γεμάτο σοφία λόγο και στις θεουργές εντολές του Θεού, στην σωτήρια αλήθεια της Εκκλησίας, που πρέπει και να μελετά και να εφαρμόζει ο πιστός. Αυτούς τους καθαρούς και αψεγάδιαστους λόγους διαφυλάττει και η αγία Εκκλησία μας ως ιερά παρακαταθήκη, για να οδηγήσουν τον άνθρωπο στην σωτηρία, στην υιοθεσία, στην αιώνια δόξα.
Γι’ αυτούς τους υγιαίνοντες λόγους αγωνίσθηκαν οι άγιοι Πατέρες για να μην νοθευθούν για να μην αλλοιωθούν, αλλά να παραμείνουν στον κόσμο αυθεντικοί και γνήσιοι φως, ελπίδα και καταφυγή των ανθρώπων.
γ΄ Η προέλευσή τους.
Οι υγιαίνοντες λόγοι δεν είναι προϊόν ανθρωπίνης επινοήσεως και σοφίας, όπως βεβαιώνει ο θείος απόστολος Παύλος: «Πρέπει να ξέρετε, αδελφοί μου, πως το ευαγγέλιο που σας κήρυξα δεν προέρχεται από άνθρωπο. Γιατί κι εγώ ούτε το παρέλαβα ούτε το διδάχτηκα από άνθρωπο, αλλά μου το αποκάλυψε ο Ιησούς Χριστός» (Προς Γαλάτας α΄11-12).
Η διδασκαλία της Εκκλησίας, το περιεχόμενο του ευαγγελίου του Ιησού Χριστού, που με αγώνες και θυσίες υπερασπίζεται και διαφυλάττει η Εκκλησία, προέρχεται από τον Θεό. Ο Θεός είναι ο σοφός διδάσκαλος που αποκάλυψε τις αλήθειες Του. Μας γνώρισε τον Εαυτό Του, για να αποκτήσουμε θεογνωσία. Μας οδήγησε και στην αυτογνωσία. Μας είπε ποιοί είμαστε. Προσδιόρισε την θέση μας μέσα στον κόσμο. Ρύθμισε τις σχέσεις μας μαζί Του και μεταξύ μας. Καθόρισε το σκοπό και το νόημα της ζωής μας. Έδωσε κανόνες ζωής και πολλά άλλα.
Ο Κύριος βεβαίωσε στους μαθητές Του, ότι «Σ’ εσάς έδωσε ο Θεός να γνωρίσετε τα μυστήρια της βασιλείας των ουρανών» (Ματθαίου ιγ΄ 11).
δ΄ Χριστιανισμός – Ορθοδοξία
Την ιερή παρακαταθήκη που παραλάβαμε από τους πνευματικούς πατέρες μας οφείλουμε να τηρούμε και να φυλάττουμε, διότι ορθή δόξα, ορθή πίστη συνεπάγεται ορθή πράξη, ορθή ζωή. Η πνευματική παρακαταθήκη έχει τους κανόνες και τις αξίες της ζωής μας
Οι αγώνες για την διαφύλαξη της ορθής πίστεως δεν οφείλονται σε μία στείρα και πείσμονα προσκόλληση σε γνώμες και απόψεις ήσσονος σημασίας, αλλά στις συνέπειες που προκαλεί η τήρηση ή η μη τήρηση τους και είναι αιώνιες και σωτήριες. Σκοπός της ορθής πίστεως και της τηρήσεως των θεοσδότων εντολών στη ζωή είναι η μίμηση της θείας φύσεως.
Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης διδάσκει για τον τρόπο ζωής των Χριστιανών που τον χαρακτηρίζει μίμηση της θείας φύσεως.
«Εάν λοιπόν κανείς παρουσιάζεται να φορά σαν προσωπείο το όνομα του Χριστού, αλλά δεν δείχνει στην ζωή του όσα παρατηρούνται μαζί (συνυπάρχουν) με το όνομα αυτό, (αυτός) δημιουργεί ψευδή εντύπωση για το όνομα αυτό, διότι, σύμφωνα με το (χρησιμοποιηθέν) παράδειγμα, φόρεσε με κάποιο τρόπο στον πίθηκο μία μάσκα κατασκευασμένη με ανθρώπινη μορφή. Διότι δεν μπορεί να μην είναι ο Χριστός δικαιοσύνη και ηθική καθαρότητα και αλήθεια και αποξένωση από κάθε κακία, ούτε είναι δυνατόν ο Χριστιανός (βεβαίως ο αληθής Χριστιανός) να μην παρουσιάζει στον εαυτό του την ενεργή συμμετοχή και στα ονόματα εκείνα. Λοιπόν, όπως εάν παρουσίαζε κανείς με κάποιο ορισμό το νόημα του Χριστιανισμού, με τον ίδιο τρόπο θα πούμε, ότι ο Χριστιανισμός είναι μίμηση της θείας φύσεως» (Γρηγορίου Νύσσης, Τι των Χριστιανών όνομα ή επάγγελμα PG 46, 244)
ε΄ Το άγιο Πνεύμα
Στην φύλαξη της ιερής παρακαταθήκης συνεργεί και το άγιο Πνεύμα που μας δόθηκε και κατοικεί μέσα μας που είναι το Πνεύμα της αληθείας, ώστε να μη πλανηθούμε, όπως το υποσχέθηκε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός: «Εκείνος οδηγήσει εις πάσαν την αλήθειαν» (Ιωάννου ιστ΄ 13). Οι άγιοι Πατέρες μας έχοντες τον φωτισμό του αγίου Πνεύματος ορθοτόμησαν τον λόγο της αληθείας. Αυτό το λόγο οφείλει ο κάθε πιστός να φυλάττει για την σωτηρία του.