Την Κυριακή προ της Υψώσεως του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού, επιτελούμε την μνήμη των Εθνοϊερομαρτύρων Μητροπολιτών Σμύρνης Χρυσοστόμου, Μοσχονησίων Αμβροσίου, Κυδωνιών Γρηγορίου, Ικονίου Προκοπίου και Επισκόπου Ζήλων Ευθυμίου και των λοιπών κληρικών και λαϊκών που υπέστησαν βίαιο και μαρτυρικό θάνατο κατά την Μικρασιατική Καταστροφή (1922). Κατά το διανυόμενο έτος συμπληρώνονται 101 χρόνια από τα θλιβερά γεγονότα του Αυγούστου του έτους 1922 της Μικρασιατικής Καταστροφής, από του διωγμού των Ελλήνων Πατέρων μας από τις εστίες τους και τους τόπους τους στη Μικρά Ασία, όπου οι Έλληνες ήσαν εγκατεστημένοι επί τρεις χιλιάδες και πλέον έτη.
Η επέτειος αυτή μας δίδει την αφορμή να συλλογισθούμε και να εμβαθύνουμε στα γεγονότα, να διδαχθούμε, αλλά και να θυμηθούμε τους μάρτυρες, τα θύματα, τους διωγμούς, τις απειλές, τις καταστροφές οι οποίες έγιναν, τις ζωές των αθώων Ελλήνων οι οποίες εχάθησαν.
Α- Προσεγγίζοντες στοχαστικώς και θεολογικώς τα γεγονότα αυτά, τα οποία σημάδεψαν την πορεία του νεωτέρου Ελληνισμού, ακούμε τα λόγια του αποστόλου Παύλου που διδάσκει, ότι “ουκ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν” (Προς Εβραίους ιγ΄,14) και του αποστόλου Πέτρου, ότι είμεθα “πάροικοι και παρεπίδημοι εν γη αλλοτρία” (Α΄ Πέτρου β΄,11), διό και την “μέλλουσαν επιζητούμεν” (Προς Εβραίους ιγ΄,14) πόλιν.
Ο χριστιανός ζει με την προοπτική της ουράνιας πατρίδας και αιώνιας πόλης, για την οποία συνεχώς ετοιμάζεται. Αυτή την ουράνια πατρίδα και πόλη αποδέχεται ο πιστός. Είναι ουρανοπολίτης, ως μέλος του Σώματος του Χριστού, δηλαδή της Εκκλησίας, έχει υπερβεί τις εθνικές καταβολές του.
Β- Ωστόσο, όμως, κατά τον επί της γης “χρόνον της παροικίας ημών ” (Α΄ Πέτρου α΄, 17), συνδεόμαστε με τον τόπο, στον οποίο γεννηθήκαμε και στον οποίο μεγαλώσαμε, εργαστήκαμε και ζήσαμε.
Έτσι, η Αγία Γραφή ονομάζει την Καπερναούμ “ίδιαν πόλιν” του Ιησού, (Ματθαίου θ΄,1). Ο Ιησούς εκλήθη Ναζωραίος από την πόλη Ναζαρέτ, στην οποία διήλθε το μεγαλύτερο μέρος της επιγείου ζωής Του (Ματθαίου β΄, 23).
Ακόμη, η Γραφή διασώζει το όνομα της πόλεως, από την οποία κατάγoνταν μερικοί των Αγίων Αποστόλων. Καπερναούμ είναι η πόλη “Ανδρέου και Πέτρου” (Ιωάννου α΄, 45). Και ο Σίμων ως καταγόμενος από την Κανά επονομάζεται “Κανανίτης” (Ιωάννου ι΄, 4). Ο απόστολος Παύλος επικαλείται καυχώμενος την καταγωγήν του, λέγοντας “εγώ άνθρωπος μεν ειμί Ιουδαίος Ταρσεύς” (Πράξεων κα΄, 39).
Για το λόγο αυτό, ενώ ο πιστός αποβλέπει προς την αιώνια πατρίδα, συνδέεται και με την επίγεια πατρίδα του κατά την θαυμαστή διφυΐα. Η επίγεια πατρίδα σφραγίζει την προσωπικότητα του ανθρώπου και την επίγεια διαδρομή και πορεία του.
Έτσι και οι θυσιασθέντες Πατέρες μας εκλήθησαν Μικρασιάτες, διότι όχι μόνο κατάγονταν από την Μικρασία, αλλά και διότι ήσαν φορείς του Μικρασιατικού πολιτισμού, ο οποίος έφερε και φέρει δύο έντονες επιδράσεις, αυτές του Ελληνικού πολιτισμού και του Χριστιανικής πίστεως.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην έντυπη εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»
Γ-“Κρίμασιν οις Κύριος οίδεν”. Ο Κύριος της ζωής και της ιστορίας, ο οδηγών και κατευθύνων τα πάντα στον τελικό σκοπό και προορισμό τους, επέτρεψε αυτή την περιπέτεια των πατέρων μας. Δεν δυνάμεθα να εξερευνήσουμε τους λόγους, για τους οποίους ο Θεός επέτρεψε όλα αυτά.
Στοχαζόμενοι, όμως, δυνάμεθα να θέσουμε σε μία τάξη τους συλλογισμούς μας, ως εξής:
α- Ο Θεός δεν αναπαύεται στην απώλεια και στην καταστροφή. Για τον λόγο αυτό και δεν την επιθυμεί. Άλλοι είναι αυτοί οι οποίοι θύουν και απολύουν. Στο ερώτημα, γιατί ο Θεός δεν εμποδίζει το κακό, οι Πατέρες μας διαφώτισαν διδάσκοντας, ότι αφ’ ενός μεν, διότι σέβεται την ελευθερία των πλασμάτων Του και αφ’ ετέρου δε, διότι ο Ίδιος δύναται να θεραπεύσει τις πληγές των κακών, τις συνέπειες της αμαρτίας.
β- Ο Κύριος και Θεός μας προνοεί αγαθά για μας, έστω και εάν διερχόμεθα διά πειρασμών και δοκιμασιών. Ωστόσο, Εκείνος αποβλέποντας στο μείζον όφελος, διοικεί
λυσιτελώς τον κόσμον και την ζωή μας. Ο Άγιος Πατέρας μας Γρηγόριος ο Νύσσης, ερμηνεύοντας τις πολλές από τις παράδοξες για την ανθρώπινη λογική ενέργειες του Θεού, δίνει μίαν απάντηση, η οποία ικανοποιεί πάντως την σκέψη μας, και αναφέρει “προς σκοπόν τον βελτίονα”. Εξ’ άλλου, παρόμοια απάντηση για τα δεινά που υφιστάμεθα, τις διώξεις και τις κακουχίες μας, δίνεται και από τον Απόστολο Παύλο στην προς Εβραίους επιστολή του “του Θεού κρείττόν τι προβλεψαμένου” (Προς Εβραίους ια΄, 40), δηλαδή, «ο Θεός έχει προβλέψει κάτι καλύτερο για μας».
γ-Ο Κύριός μας θέλει να Τον εμπιστευόμαστε απόλυτα και να εφαρμόζουμε επακριβώς το θέλημά Του. “Επέρριψον επί Κύριον την μεριμνά σου” (Ψαλμός νδ΄, 23, πάσαν την μέριμναν υμών επιρρίψαντες επ’ Αυτόν, Α΄ Πέτρου ε΄, 7), προτρέπει η Γραφή και η Εκκλησία ενέταξε την προτροπή αυτή εις την προσευχή της “εαυτούς και αλλήλους και πάσαν την ζωήν ημών Χριστώ τω Θεώ παραθόμεθα”.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην έντυπη εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»
Η σημερινή 101η επέτειος, όμως, ως ελέχθη, μάς θυμίζει και τους μάρτυρες της πίστεως, τους πιστούς, τους κληρικούς και τους Αγίους μας, οι οποίοι με σθένος υπερασπίσθηκαν τα χριστιανικά ιδεώδη, την πίστη της Εκκλησίας μας και τον πολιτισμό τους με βάση τις προαναφερόμενες πνευματικές αρχές και επιταγές της Εκκλησίας μας. Αυτές τους ενέπνευσαν, τους στήριξαν και τους έδωσαν αντοχή, υπομονή και δύναμη για να υπομείνουν τα φρικτά βασανιστήρια και τους διωγμούς. Γι’ αυτό δεν λησμονούμε:
- Τον Εθνοϊερομάρτυρα Άγιο Χρυσόστομο, Μητροπολίτη Σμύρνης.
Ο γενναίος και θείος αυτός Ιεράρχης παραδόθηκε ως εξιλαστήριο θύμα στο, μαινόμενο εναντίον του, τουρκικό όχλο, ο οποίος δεινώς προπηλακιζόμενος ανεσκολοπήθη βάναυσα και φρικτά την 27ην Αυγούστου 1922 και θυσιάσθηκε ως ιερείο άμωμο και εκούσιο, απαξιώνοντας να δεχθή την προσφερθείσα σ’ αυτόν διάσωση με την φυγή, διότι βάρυνε στην αρχιερατική συνείδησή του ο λόγος του Κυρίου: “Ο ποιμήν ο καλός την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ των προβάτων”, μόνον δε “ο μισθωτός φεύγει, ότι μισθωτός έστι και ου μέλει αυτώ περί των προβάτων” (Ιωάννου ι΄,12-13).
- Τον Μητροπολίτη Κυδωνιών Γρηγόριο.
Ο Μητροπολίτης, ως πατήρ και προστάτης διατελών του ποιμνίου του, έσωσε πολλούς πιστούς φυλακισμένους και μελλοθανάτους. Φυγάδευσε δε το μέγιστο μέρος του ποιμνίου του σε ασφαλείς τόπους έξω των τουρκικών ορίων. Συγκακουχούμενος ο ίδιος μετά των παραλειπομένων, οδηγήθηκε σε εξορία μαζί τους, τον Οκτώβριο του έτους 1922. Ενώ δε ανοίχθηκε λάκκος από τους εχθρούς του για να τον θάψουν, ενώ ζούσε ακόμη, ξεψύχησε εξ εγκεφαλικής συμφορήσεως, τελειωθείς εν Κυρίω, την 3ην Οκτωβρίου 1922.
- Τον Μητροπολίτη Μοσχονησίων Αμβρόσιο.
Τον Σεπτέμβριο του 1922 μαρτύρησε, αφού βασανίσθηκε διά πεταλώσεως των ποδιών του και κατατεμαχίσεως του σώματός του. Μαζί του συνεμαρτύρησαν και οι ιερείς και άλλοι πιστοί της Επαρχίας του, “ίνα αναπαύσωνται εκ των κόπων (και των οδυνών) αυτών και τα έργα αυτών ακολουθεί μετ’ αυτών” (Αποκ. ιδ΄, 13), δηλαδή «για να αναπαυθούν από τους κόπους τους, και τα έργα τους θα τους ακολουθούν ως συνήγοροί τους».
- Τον Μητροπολίτη Ικονίου Προκόπιο.
Επίσης, ετελειώθη κακουχούμενος λίγο πριν το 1922, από πολλά δεινά που υπέμεινε με θάρρος ο ίδιος και το ποίμνιό του από τους Τούρκους. Στο μέσο μιας τέτοιας καταδυναστεύσεως του ποιμνίου του και των ποιμένων του λαού του και των απεγνωσμένων οιμωγών του πιστού λαού, παρέδωσε το πνεύμα του στον Μέγα Αρχιερέα και Σωτήρα Χριστόν, υπερασπιζόμενος και συμπάσχοντας μετά των στεναζόντων Ελλήνων Χριστιανών της Ανατολίας.
- Και τον Επίσκοπο Ζήλων Ευθύμιο.
Φυλακίσθηκε από τους Τούρκους και ευρισκόμενος στην φυλακή από του έτους 1921, μετέδιδε στους κρατουμένους Έλληνες Χριστιανούς μετά του αναστασίμου χαιρετισμού και το μήνυμα της εθνικής αναστάσεως, εμψυχώνοντας, παρηγορώντας και ενισχύοντας αυτούς. Για το λόγο αυτό, υφίστατο καθημερινά επί 41 ημέρας πολυώδυνα μαρτύρια, από τα οποία υπέκυψε στον θάνατο την 19ην Μαΐου 1921. Τις τελευταίες ημέρες έψαλλε μόνος του την νεκρώσιμη ακολουθία, υπέρ εαυτού. Μετετέθη εις τον Κύριον ως Εθνομάρτυρας και Ιερομάρτυρας.
- Ενθυμούμεθα και τιμούμε και τους αναρίθμητους νεομάρτυρες κληρικούς και λαϊκούς, αγωνιστές και αφανείς άνδρες και γυναίκες, νέους και γέροντες τους τελειωθέντες κατά τον Μικρασιατικό διωγμό.
Τιμούμε σήμερα τους Μάρτυρες και δοξάζουμε τον Παντοδύναμο Κύριό μας, διότι μας ευλόγησε να ζούμε σε ειρήνη και με ασφάλεια και Τον παρακαλούμε να σκεπάσει το ευσεβές Έθνος μας και να ευλογή τα έργα των χειρών μας, “υψών κέρας Χριστιανών Ορθοδόξων”.
Το κείμενο δημοσιεύθηκε στην έντυπη εφημερίδα «Κιβωτός της Ορθοδοξίας»