Καισαριανής Δανιήλ: «Πνεύματι περιπατείτε» και «πνεύματι άγεσθε»
Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καισαριανής, Βύρωνος και Υμηττού κ. Δανιήλ
Η Εκκλησία μάς καλεί να εργασθούμε με την μετάνοια, να καλλιεργήσουμε την ψυχή μας, για να παραχθούν οι ευλογημένοι καρποί που είναι οι αρετές.
Η μετάνοια είναι η αρχή, αλλά και η ατμόσφαιρα μέσα στην οποία βιώνεται μία αληθινή χριστιανική ζωή. Με την μετάνοια προσεγγίζουμε τον Θεό. Παραδεχόμαστε, ότι έχουμε αποξενωθεί από την κοινωνία μαζί Του από την αληθινή ζωή, όπως την δημιούργησε και μας την έδωσε Εκείνος, ότι έχουμε χάσει την πνευματική ομορφιά της ψυχής μας, ότι έχει ανέλπιστα καταστραφεί κάτι πολύτιμο και αγνό και όμορφο στην δομή της ύπαρξής μας. Μετάνοια είναι μία βαθειά επιθυμία επιστροφής, επιθυμία να διορθώσουμε την πορεία της ζωής μας, τις αποφάσεις μας, την συμπεριφορά μας, επιθυμία να αποκτήσουμε τα θαυμάσια πλούτη που μας έδωσε ο Θεός, δηλαδή την ζωή και την δυνατότητα να την χαιρόμαστε, να την ομορφαίνουμε, δίνοντάς της νόημα με την πίστη, την αγάπη και την γνώση. Ελάβαμε την ειρήνη και την χαρά, την τιμή να είμαστε «τέκνα Θεού». Και όλα αυτά τα χάσαμε, τα χάνουμε καθημερινά, ζώντας μακριά από το όμορφο σπίτι του Θεού Πατέρα μας.
Η Εκκλησία, όμως, μας υπενθυμίζει αυτά που έχουμε χάσει, αυτά που έχουμε εγκαταλείψει, ότι με τις αισχρές αμαρτίες λερώσαμε την ψυχή μας, ότι δαπανήσαμε τον χρόνο της ζωής μας με την ραθυμία της ψυχής μας.
Ο άγιος Πατέρας μας Ιωάννης ο Χρυσόστομος, στους εννέα λόγους του «Περί μετανοίας», μάς υποδεικνύει τις οδούς της μετανοίας, δηλαδή τους τρόπους που βιώνεται η μετάνοια από τον πιστό.
Ανταποκρινόμενοι στις προτροπές του αποστόλου Παύλου «πνεύματι περιπατείτε» και «πνεύματι άγεσθε» (Προς Γαλάτας ε΄16, 18), οι πιστοί, οι μαθητές του Κυρίου Ιησού Χριστού, με ζήλο, αυταπάρνηση και φρόνημα αγωνιστικό ζουν την ζωή του Ευαγγελίου, δηλαδή ζουν εφαρμόζοντας την διδασκαλία του Ευαγγελίου Του. Έτσι διαμορφώθηκε, προϊόντος του χρόνου, η πνευματικότητα της Εκκλησίας.
Η πνευματικότητα της Εκκλησίας είναι ενιαία και κοινή για όλα τα μέλη Της, για τους μοναχούς και για τους ζώντες στον κόσμο. Όλοι υποχρεούνται να αγωνίζονται για να ζήσουν σύμφωνα με τις εντολές του Κυρίου. Τα στοιχεία που διεμόρφωσαν αυτή την πνευματική ζωή και από τα οποία χαρακτηρίζεται είναι:
Η παρουσία του Θεού.
Η παρουσία του λόγου του Θεού στις άγιες και θεόπνευστες Γραφές παραμένει το θεμέλιο της ζωής των πιστών, της πνευματικότητας της Εκκλησίας. Η προσευχή του Ιησού Χριστού «αγίασον αυτούς εν τη αληθεία σου· ο λόγος ο σος αλήθειά εστι» (Ιωάννου ιζ΄ 17), αποκαλύπτει την δύναμη του θείου λόγου, ότι ο λόγος του Θεού αγιάζει τους πιστούς. Η ζωή των μαθητών του Κυρίου Ιησού Χριστού στηρίζεται στην Αγία Γραφή. Αυτή θέτει τα όρια ανάμεσα στην αρετή και στην κακία. Από την Αγία Γραφή εμπνέεται ο πιστός και ενισχύεται να επιδιώκει να κατορθώσει την αρετή και να αποστρέφεται την πονηρία. Σ’ αυτή αναζητεί τα πρότυπά του. Η Αγία Γραφή είναι «φως τοις ποσί του και λύγχνος ταίς τρίβοις του» (Ψαλμού (118) ριη΄, 105). Η αγία Γραφή περιέχει τα δόγματα και την ουσία των Ιερών Ακολουθιών της Εκκλησίας που διαποτίζουν την ευσέβεια των πιστών.
Η Εκκλησία είναι προσευχομένη κοινότητα.
Η εν Χριστώ ζωή, η πνευματική ζωή των πιστών στηρίζεται στη συμμετοχή τους στη θεία λειτουργία, στα μυστήρια της Εκκλησίας και στις Ιερές Ακολουθίες. Η Εκκλησία είναι προσευχομένη κοινότητα.
Στο κέντρο της προσευχής Της ευρίσκεται η θεία λειτουργία, η ευχαριστιακή σύναξη των πιστών, που είναι σύναξη των τέκνων του Θεού που έχουν ως κεφαλή τους τον ένδοξο Κύριο Ιησού Χριστό, που σταυρώθηκε και αναστήθηκε γι’ αυτούς. Γι’ αυτό, η θεία λατρεία κατέχει εξέχουσα θέση στη ζωή των πιστών κατά την αποστολική προτροπή «αδιαλείπτως προσεύχεσθαι» (Προς Θεσσαλονικείς Α΄ ε΄ 17) και είναι γεμάτη πνευματικό νόημα και ωραιότητα. Η θεία λατρεία συντελεί στην ανάπτυξη της ψυχής του ανθρώπου.
Ο πιστός τρέφεται από την τράπεζα του Κυρίου, Αγιάζεται από την χάρη του Αγίου Πνεύματος. Οχυρώνεται στη θεία λατρεία για να αποκρούσει τους πειρασμούς της αμαρτίας.
Η ασκητική ζωή
Άριστος πνευματικός οδοδείκτης κατά την περίοδο αυτή της προετοιμασίας μας και της πορείας μας προς το Πάσχα και την Ανάσταση του Κυρίου μας αποτελούν οι λόγοι και οι πνευματικές προτροπές του Αποστόλου Παύλου:
«Οι δε του Χριστού την σάρκα εσταύρωσαν συν τοις παθήμασι και ταίς επιθυμίαις. Ει ζώμεν Πνεύματι, πνεύματι και στοιχώμεν. Μη γινώμεθα κενόδοξοι, αλλήλους προκαλούμενοι, αλλήλοις φθονούντες.» (Προς Γαλάτας ε΄ 24-25).
Δηλαδή: «Άλλωστε, όσοι είναι του Χριστού, έχουν σταυρώσει τον αμαρτωλό εαυτό τους μαζί με τα πάθη και τις επιθυμίες του. Αφού, λοιπόν, ζούμε με τη δύναμη του Πνεύματος, πρέπει ν’ ακολουθούμε το Πνεύμα. Ας μη γινόμαστε ματαιόδοξοι, ας μην προκαλούμε κι ας μη φθονούμε ο ένας τον άλλο».
Επίσης, πολύ ορθά προτρέπει για τη μεταξύ μας συμπεριφορά και συναναστροφή: «Απονεκρώστε, λοιπόν, ό,τι σας συνδέει με το αμαρτωλό παρελθόν: Την πορνεία, την ηθική ακαθαρσία, το πάθος, την κακή επιθυμία και την πλεονεξία, που είναι ειδωλολατρία. Για όλα αυτά θα πέσει η οργή του Θεού πάνω σ’ εκείνους που δε θέλουν να πιστέψουν. Σ’ αυτούς ανήκατε άλλοτε κι εσείς, όταν αυτά τα πάθη δυνάστευαν τη ζωή σας. Τώρα όμως πετάξτε τα όλα αυτά από πάνω σας: Την οργή, το θυμό, την πονηρία, την κακολογία και την αισχρολογία. Μη λέτε ψέματα ο ένας στον άλλο, αφού βγάλατε από πάνω σας τον παλιό αμαρτωλό εαυτό σας με τις συνήθειές του, και ντυθήκατε τον καινούργιο άνθρωπο, που ανανεώνεται συνεχώς σύμφωνα με την εικόνα του δημιουργού του, ώστε με τη νέα ζωή του να φτάσει στην τέλεια γνώση του Θεού» (Κολοσσαείς γ΄ 5-10).
Οι αγώνες των μαθητών του Ιησού Χριστού γίνονται για να νεκρώσουν, να εξαφανίσουν δηλαδή κάθε συμπεριφορά, επιθυμία, σκέψη, απόφαση που ενεργείται είτε ενσυνειδήτως είτε λεληθότως από τα πάθη της αμαρτίας, τα οποία θανατώνουν την ψυχή και την υποτάσσουν στην ματαιότητα και την φθορά του θανάτου κατά την αποστολική διαπίστωση: «Τα γαρ οψώνια της αμαρτίας θάνατος, το δε χάρισμα του Θεού ζωή αιώνιος εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών » (Προς Ρωμαίους στ΄, 23 ).
Δηλαδή: «Γιατί ο μισθός που δίνει η αμαρτία είναι ο θάνατος, ενώ το δώρο που χαρίζει ο Θεός είναι η αιώνια ζωή, την οποία έφερε ο Ιησούς Χριστός, ο Κύριός μας»
