Καστορίας Σεραφείμ: Η απόρρητος Λόγου Θεού κατάβασις
Αν πάντοτε στη ζωή μας ζούμε την απόρρητο του Θεού κατάβαση σε ολόκληρο το ανθρώπινο γένος για τη σωτηρία του,αν καθημερινά συναντούμε τις σωστικές άκτιστες ενέργειές Του σε μας και σε ολόκληρη τη δημιουργία, αν σε κάθε βήμα απαντούμε το Χριστό ως κυρηναίο να σηκώνει το δικό μας σταυρό και να μας ενισχύει στην άνοδο του προσωπικού μας Γολγοθά, προκειμένου να φθάσουμε στην ανάσταση, αυτήν την κατάβαση τού Θεού, μάλλον δε τη συγκατάβαση του Θεού, τη ζούμε τη Μεγάλη Εβδομάδα.
Συγκαταβαίνει ο Θεός. Ραπίζεται ο Θεός. Υπομένει «ετασμούς και μάστιγας»1. «Τα πάντα προσίεται, ίνα σώση τον άνθρωπο»2.
Πρώτον. Σε αυτήν την κατάβαση του Θεού αναφέρεται ο Απόστολος Παύλος στην προς Φιλιππησίους επιστολή του : «Ως εν μορφή Θεού υπάρχων, ουχ αρπαγμόν ηγήσατο το είναι ίσα Θεώ, αλλ΄ εαυτόν εκένωσεν μορφήν δούλου λαβών εν ομοιώματι ανθρώπων γενόμενος»3.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης συλλέγοντας ερμηνείες, όπως του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και του Αγίου Θεοφυλάκτου Επισκόπου Βουλγαρίας, λέγει τα εξής αξιοσημείωτα : «Ο Υιός του Θεού δεν φοβήθηκε να κατεβεί από το θεϊκό Του αξίωμα, δηλαδή από το να είναι εν τη μορφή ήτοι εν τη φύσει και ουσία του Θεού ίσος ων κατά φύσιν με τον Πατέρα, επειδή το θεϊκό αυτό αξίωμα δεν το είχε από αρπαγή … αλλά το είχε αυτοφυσικό, γι΄ αυτό και θέλησε να συγκαταβεί και να λάβει του δούλου μορφή, δηλαδή του ανθρώπου. Έτσι έγινε ταπεινός άνθρωπος και εν τη ταπεινώσει της ανθρωπίνης φύσεως εφύλαττε ολόκληρο το ύψος και το αξίωμα της θεότητός Του. Αυτό το αξίωμα το είχε σκεπασμένο κάτω από το ταπεινό σχήμα της ανθρωπότητος. Αυτό το αξίωμα, ο Απόστολος Παύλος το ονομάζει κένωση»4.
Δεύτερον. Σε αυτή «την απόρρητον του Λόγου Θεού κατάβασιν» αναφέρεται και ο Άγιος Κοσμάς ο Ποιητής σε ένα τροπάριο του περίφημου Κανόνος του Όρθρου της Μεγάλης Δευτέρας: «Η απόρρητος Λόγου Θεού κατάβασις, όπερ Χριστός αυτός εστι, Θεός και άνθρωπος, το Θεός ουχ αρπαγμόν είναι ηγησάμενος, εν τω μορφούσθαι δούλον, δεικνύει τοις μαθηταίς · ενδόξως γαρ δεδόξασται» – «Η ακατάληπτη κατάβαση του Λόγου του Θεού, ο οποίος είναι ο ίδιος ο Χριστός, Θεός καί άνθρωπος, δεικνύει στους μαθητές πως με το να λάβει τη μορφή του δούλου, δεν θεωρούσε ότι άρπαξε το να είναι Θεός · γι΄ αυτό και δοξάστηκε στο μέγιστο βαθμό».
Γράφει ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης έχοντας υπ΄ όψη του τις ερμηνείες των θεοφόρων πατέρων : « Εκενώθη και εσυγκατέβη από το αξίωμα αυτό της θεότητος … Δεικνύει τοις μαθηταίς την αγάπην και την ταπείνωσιν»5, φανερώνει τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να ζούμε οι άνθρωποι, παρουσιάζει το δρόμο, τον οποίο πρέπει να ακολουθούμε και εμείς αν θέλουμε να είμαστε μαθητές Του.
Τρίτον. Γιατί όμως αυτή η κατάβαση του Θεού είναι απόρρητος; Η λύση της απορίας αυτής βρίσκεται στο σοφό Αγιορείτη Όσιο Νικόδημο, ο οποίος μας σημειώνει πως στην Αγία Γραφή συναντούμε διάφορες καταβάσεις του Θεού:
α. Κατέβη στη Βαβέλ. «Κατέβη γάρ Κύριος ιδείν την πόλιν και τον πύργον»6.
β. Κατέβη εις τα Σόδομα. «Καταβάς, όψομαι ει κατά την κραυγήν αυτών την ερχομένην προς με συντελούνται»7.
γ. Κατεβαίνει εις Αίγυπτον. «Κατέβην εξελέσθαι αυτούς εκ χειρός των Αιγυπτίων»8.
δ. Κατεβαίνει Κύριος εις το Σινά. «Κατέβη δε Κύριος επί το όρος Σινά επί την κορυφήν αυτού»9.
ε. Κατέβη ο Άγγελος Κυρίου, δηλαδή, ο Μεγάλης Βουλής Άγγελος, εις τους Τρείς Παίδας εν τη καμίνω10.
στ. Κατέβη ο Θεός στη Σκηνή του Μαρτυρίου. «Κατέβη Κύριος εν στύλω νεφέλης και έστη επί της θύρας της σκηνής του μαρτυρίου»11.
ζ. Κατεβαίνει και εμφανίζεται ο Θεός στον Προφήτη Ηλία και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, όπως αυτές καταγράφονται στα θεόπνευστα βιβλία της Αγίας Γραφής.
Αυτή όμως η κατάβαση του Δευτέρου Προσώπου της Αγίας Τριάδος, η ενανθρώπιση του Υιού και Λόγου του Θεού, δηλαδή η ένωση των δύο φύσεων, της θείας και της ανθρώπινης, «εις μίαν υπόστασιν ασύγχυτον άμα και αδιαίρετον» είναι κάτι το τελείως διαφορετικό και πέρα από κάθε ορθολογιστική προσέγγιση και έρευνα. Είναι «το απ΄ αιώνος κεκρυμμένον μυστήριον», το υπέρλογον και ανερμήνευτον μυστήριον, όπου ο Υιός και Λόγος του Θεού έλαβε την ανθρώπινη φύση στα πανάχραντα σπλάχνα της Υπεραγίας Θεοτόκου καί Αειπαρθένου Μαρίας. Γι΄ αυτό και ο ιερός μελωδός την ονομάζει «απόρρητον».
Αυτή η απόρρητος του Λόγου του Θεού κατάβαση γίνεται προκειμένου να σωθεί ο άνθρωπος, να αφήσει τα γήινα και επίπεδα και πρόσκαιρα και να οικειωθεί τα αιώνια. Γι΄ αυτό και ο Απόστολος Παύλος είναι χαρακτηριστικός : « ημών γαρ το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει»12.
Η κατάβαση του Θεού γίνεται συγχρόνως και δική μας ανάβαση. Έτσι σχολιάζει το γεγονός αυτό ο στύλος της Εκκλησίας Μέγας Αθανάσιος : « Άμα ο Λόγος σάρξ εγένετο, όπερ εστίν η του Λόγου κατάβασις, και άμα η σαρξ Λόγος γέγονε διά την εις μίαν υπόστασιν συνδρομήν · όπερ εστίν η της σαρκός ανάβασις»13.
Δεύτε, λοιπόν, να προσκυνήσουμε αυτήν την απόρρητο κατάβαση του Λόγου του Θεού.
Δεύτε και να διαλεχθούμε μαζί Του. Να Του προσφέρουμε την καρδιά μας για να δεχθούμε το πολύτιμο δώρο της σωτηρίας.
Δεύτε «κεκαθαρμέναις διανοίαις συμπορευθώμεν αυτώ και συσταυρωθώμεν και νεκρωθώμεν δι΄ αυτόν ταις του βίου ηδοναίς ίνα και συζήσωμεν αυτώ»14.
Του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ
1 Κάθισμα Όρθρου Μεγ. Δευτέρας
2 αυτόθι
3 Φιλ. 2,6
4 Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου, Ερμηνεία εις το τριώδιον της Μεγ. Δευτέρας, Εορτοδρόμιον, τομ. Β, εκδ. Ορθόδοξος Κυψέλη, Θεσ\νικη 1987, σελ.68-69
5 αυτόθι
6 Γεν. 11,5
7 Γεν. 18,21
8 Εξοδ. 3,8
9 Εξοδ. 19,20
10 Δαν. Ύμνος, 25
11 Αριθμ. 12,5
12 Φιλ. 3,20
13 Αγίου Νικοδήμου, ο.π., σελ. 70
14 Αίνου Όρθρου Μεγ. Δευτέρας
