Καστορίας Σεραφείμ: Η χαρμονή των Αγγέλων
Η χαρμονή των Αγγέλων, του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καστορίας κ.κ. Σεραφείμ.
Στην Παναγία τρέχει η σκέψη μας, ιδιαιτέρως κάθε Παρασκευή κατά την περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Μέσα σ΄ αυτήν τη θαυμάσια Ακολουθία των Χαιρετισμών, που είναι ένα τμήμα του Ακαθίστου Ύμνου, ανοίγουμε εμείς οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί την καρδιά μας στη Μητέρα του Θεού, αλλά συγχρόνως και δική μας μητέρα.
Καταθέτουμε σ΄ αυτήν, όπως το παιδί στη μάνα, τους προβληματισμούς και τις δυσκολίες, τις αδυναμίες και τις αντιξοότητες αυτής της ζωής, τα λυπηρά και τα ευχάριστα, επαναλαμβάνοντας τους παρακλητικούς λόγους της Παραδόσεώς μας : «Υπεραγία Θεοτόκε σώσον ημάς».
Ἔτσι μιλούσαν οι Άγιοι με την Παναγία. Είναι σαν να την έπιαναν από το χέρι, όπως έλεγε ο Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, και την παρακαλούσαν να μεσιτεύσει στον Υιό και Θεό της. Γνώριζαν οι Άγιοι της Εκκλησίας μας ότι όποιος καταφεύγει στη βοήθεια και στη σκέπη της Παναγίας μας δεν φεύγει ποτέ κατησχυμένος, αλλά γεμάτος από ελπίδα και χαρά. Γιατί η ταπεινή Κόρη της Ναζαρέτ έγινε η χαρά όλων των ανθρώπων διά μέσου των αιώνων.
Έγινε η χαρά των Αγίων. Έγινε η χαρά των Αγγέλων. Γι΄ αυτό και ο ιερός υμνογράφος, που δεν είναι άλλος από τον Ιωσήφ τον Υμνογράφο, στον Κανόνα της Ακολουθίας των Χαιρετισμών την ονομάζει χαρμονή των Αγγέλων : «Χαίρε των Αγγέλων χαρμονή»1. Χαίρε, δηλαδή, εσύ που είσαι η αγαλλίαση, η χαρά και η ευφροσύνη των αγγελικών ταγμάτων.
«Αγγέλων αγαλλίαμα … και βροτών εγκαλλώπισμα»2 θα την χαρακτηρίσει ο θεοφόρος Ιωάννης ο Δαμασκηνός.
Πρώτον. «Χαίρε των Αγγέλων χαρμονή». Είναι η χαρά των Αγγέλων, διότι απλούστατα είναι η Μητέρα του Θεού. Είναι το πρόσωπο εκείνο, το οποίο δάνεισε τη σάρκα του στον Υιό του Θεού και έγινε το εργαστήριο της σωτηρίας μας. Είναι η «Αμνάς η τεκούσα τον Αμνό του Θεού … το της σωτηρίας ημών εργαστήριον, αγγελικών υπερτέρα δυνάμεων, δούλη και μήτηρ Θεού»3, καθώς γράφει ο Νείλος της Δαμασκού, και θα συμπληρώσει : «Κηρύσσουμε μάλιστα ότι είναι η αγία Παρθένος στην κυριολεξία και πραγματικά Θεοτόκος · όπως δηλαδή αυτός που γεννήθηκε από αυτήν είναι πραγματικά Θεός, είναι πραγματική Θεοτόκος αυτή, που γέννησε από τα σπλάχνα της με ανθρώπινη σάρκα τον αληθινό Θεό · διότι γνωρίζουμε ότι έχει γεννηθεί Θεός από τα σπλάχνα της, όχι διότι τάχα η θεία φύση του Λόγου προήλθε από αυτήν, αλλά διότι ο ίδιος ο Θεός Λόγος, που γεννήθηκε από τον Πατέρα προαιωνίως και έξω από το χρόνο, και που υπάρχει μαζί με τον Πατέρα και το Πνεύμα, χωρίς αρχή και αιωνίως, κατοίκησε μέσα στα σπλάχνα της τις έσχατες ημέρες για τη σωτηρία μας, και σαρκώθηκε από αυτήν, χωρίς να μεταβληθεί, και γεννήθηκε»4.
Δεύτερον. «Χαίρε των Αγγέλων χαρμονή». Αν οι Άγγελοι χαίρονται και σκιρτούν «επί ενί αμαρτωλῲ μετανοούντι»5, ιδιαιτέρως χαίρεται και αγάλλεται η Κυρία Θεοτόκος και γίνεται για το κάθε παιδί της η οδός προς τα άνω.
Έργο της είναι η πρεσβεία κι η μεσιτεία στο Θρόνο της Θείας Μεγαλωσύνης για τη σωτηρία των παιδιών της. Διακονία της είναι η καθοδήγηση των ψυχών των ανθρώπων στο Σωτήρα Χριστό. Αυτό βλέπουμε στο γάμο της Κανά. Όταν την πλησιάζουν οι υπηρέτες για να της ανακοινώσουν την απουσία του οίνου από το τραπέζι της χαράς, εκείνη τους παραπέμπει στο Δοτήρα πάντων των αγαθών και τους υποδεικνύει : «ό,τι αν λέγει υμίν, ποιήσατε»6.
Έτσι ο Χριστός, διά των πρεσβειών της Παναχράντου Μητρός Του, σώζει και λυτρώνει τα παιδιά Του από την παρουσία της αμαρτίας και τις δυσχερείς περιστάσεις αυτής της ζωής, αφού «πολλά ισχύει δέησις μητρός προς ευμένειαν Δεσπότου».
Οδηγεί προς τα άνω με την πρεσβεία της.
Οδηγεί προς τα άνω με την καθαρότητα της πολιτείας της.
Οδηγεί προς τα άνω με την πνευματική ακτινοβολία της και το πλήθος των αρετών της.
«Γιατί, ενώ έφερε σάρκα, την άφθαρτη πολιτεία είχε κατακτήσει. Και αφού έζησε με αρετές διάφορες, βίωσε τον ανώτερο άνθρωπο. Γι΄ αυτό και ο Λόγος του Θεού Πατρός την αξίωσε να σαρκωθεί εξ αυτής εκ Πνεύματος Αγίου … Ο ασώματος (αρχάλλεγος Γαβριήλ) ήλθε προς αυτή που είχε σώμα, αφού αυτή μετήλθε την άφθαρτη πολιτεία, ζώντας με αγνεία και με κάθε αρετή»7.
Καί όπως είλκυσε την πανσθενή χάρη του Θεού, έτσι ελκύει και κάθε Χριστιανό και τον οδηγεί προς την αιώνια Βασιλεία με το ταπεινό και το σιωπηλό του φρονήματος της.
Τρίτον. «Χαίρε των Αγγέλων χαρμονή»· γιατί είναι η Κυρία του ουρανού και της γης. «Η ωραιότητα της παρθενίας της και το υπέρλαμπρον της αγνείας της», αλλά και κυρίως η διακονία της στο υπέρλογο Μυστήριο της κυοφορίας του Υιού και Λόγου του Θεού, την κατέστησαν Παντάνασσα των εγκοσμίων και υπερκοσμίων κτισμάτων.
Στέκεται στα δεξιά του Θρόνου της Θείας Μεγαλωσύνης, καθώς λέγει ο Προφήτης Δαβίδ στον 44ο Ψαλμό «Παρέστη η βασίλισσα εκ δεξιών σου, εν ιματισμῲ διαχρύσῳ περιβεβλημμένη, πεποικιλμένη»8. Μάλιστα, ερμηνεύοντας τη φράση αυτή, ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέγει : ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος «στέκεται όχι μόνο πλησίον του Θεού, αλλά πολύ εύλογα στα δεξιά του · γιατί όπου κάθισε ο Χριστός στον ουρανό, δηλαδή στα δεξιά της Μεγαλωσύνης, εκεί στέκεται και αυτή … επειδή είναι αληθινά θρόνος αυτού (του Χριστού), και όπου κάθεται ο βασιλιάς, εκεί βρίσκεται και ο θρόνος»9.
Η χαρμονή των Αγγέλων είναι συγχρόνως και χαρμονή των ανθρώπων. Δι΄ αυτής μπορούμε να συνδεθούμε με το Θεό σε μία σχέση οικειώσεως και θεώσεως.
Δι΄ αυτής μπορούμε να πετύχουμε τη σωτηρία μας και την είσοδό μας στην Βασιλεία τῶν ουρανών, αφού ο δρόμος προς την αιωνιότητα περνά οπωσδήποτε από τη Θεοτόκο.
Γι΄ αυτό και συχνά πυκνά θα πρέπει να απευθυνόμαστε με οικειότητα προς αυτήν, με ευλάβεια και ταπείνωση, επαναλαμβάνοντας την ικετήρια ωδή του ιερού υμνογράφου :
«Ισχύς και οχύρωμα ανθρώπων, χαίρε Άχραντε, τόπε αγιάσματος της δόξης · νέκρωσις ᾲδου, νυμφών ολόφωτε · χαίρε των Αγγέλων χαρμονή, χαίρε η βοήθεια των πιστώς δεομένων σου»10.
1 ῼδή ε΄, Κανών Ακαθίστου Ύμνου
2 Αγίου Γρηγορίου Επισκόπου Νεοκαισαρείας, εγκώμιον εις τον Ευαγγελισμόν της παναγίας θεοτόκου και αεί παρθένου της Μαρίας,
λόγος β΄, PG 10,1156D
3 Ψαλμ. 44,9
4 Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, Ομιλία ΛΖ΄, Εις την πάνσεπτον Κοίμησιν της πανυπεράγνου Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας,
κεφ. 13, ΕΠΕ 10,455
5 Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, Εγκώμιον τρίτον εις την πάνσεπτον Κοίμησιν τῆς Θεομήτορος, κεφ. 5, ΕΠΕ 9,330
6 Του ιδίου, Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως, Γ΄ (12) 56, ΕΠΕ 1,332
7 Λουκ. 15,7
8 Ιω. 2,5
9 ῼδή ε΄, Κανών Ακαθίστου Ύμνου
10 Θεοτοκάριον, ῼδή ε΄, ἦχος πλ. α’, Παρασκευή ἑσπέρας.
