Τί είναι όμως αυτό το έλεος του Θεού και πώς έρχεται κοντά στον άνθρωπο; Ελεος Θεού είναι η αγάπη και η αγαθότητά Του, όπως εκδηλώνεται προς τα έξω, προς τα δημιουργήματά Του και μάλιστα προς το τελειότερο πλάσμα Του, τον λογικό άνθρωπο, ανάλογα με τη δεκτικότητα του καθενός. Αυτή καθεαυτή η δημιουργία του κόσμου είναι καρπός της αγαθότητός Του. Το δημιούργησε, για να του μεταδώσει τον πλούτο και τη μακαρία ζωή του.
Ιδιαίτερα στρέφεται η αγάπη και η Πρόνοιά Του προς τον άνθρωπο. Μας χαρίζει την υγεία, παρατείνει τη ζωή μας, σκορπίζει τις πάμπολλες δωρεές για τη συντήρησί μας. Μας παρέχει όχι μόνον προστασία αλλά και στοργή. Παρηγορεί και βοηθεί αυτούς που υποφέρουν. Μας παρακολουθεί στην αρώστεια μας, γιατρεύει τις νόσους των ψυχών και των σωμάτων, μας σκεπάζει στοργικά από τους διάφορους κινδύνους που διατρέχουμε. Ανέχεται και συγχωρεί, ακόμη και ευεργετεί τους αμαρτωλούς και πονηρούς με το σκοπό να τους οδηγήσει στη μετάνοια και στη σωτηρία. Μακροθυμεί και αναμένει την επιστροφή μας. Μόλις πούμε με ειλικρίνεια το « ήμαρτον», ρίχνει πλούσιο το έλεός Του.
Η υπέρτατη όμως εκδήλωση του ελέους του Θεού είναι, ότι «τον υιόν αυτού τον μονογενή έδωκε, ίνα πάς ο πιστεύων εις Αυτόν μη απόλλυται, αλλ΄έχη ζωήν αιώνιον ».( Ιωάν γ, 16).
Έτσι ο πεσμένος, ο αμαρτωλός άνθρωπος που ήταν βυθισμένος στο πέλαγος της απελπισίας ανορθώνεται, σώζεται χάρις στη θυσία του Σταυρού, χάρις στο έλεος του Θεού, το οποίο γεφυρώνει τη μεγάλη απόσταση ανάμεσα στο Θεό και στον άνθρωπο. Ούτε τα έργα μας, ούτε η αρετή μας, ούτε οι προσευχές μας ούτε τίποτε άλλο μπορεί να μας σώσει έτσι από μόνα τους, παρά μόνο το έλεος του Θεού. Γι΄αυτό ακούμε στην Εκκλησία όλα σχεδόν τα τροπάρια να τελειώνουν ζητώντας από το Θεό το μέγα έλεος. Μέσα στις δύο λέξεις « Κύριε ελέησον» που ψελλίζουμε όλοι, εκφράζεται η σχέση μας με το Θεό. Είμαστε οι αδύνατοι, οι αμαρτωλοί, οι ελεημένοι και είναι ο Πατήρ του ελέους και των οικτιρμών. Πώς όμως έρχεται στον αδύνατο άνθρωπο η δύναμη αυτή του θείου ελέους;
Πρώτον, με το έλεος του ανθρώπου πρός τον άνθρωπο, και δεύτερον, δια της προσευχής, που γίνεται με θερμή πίστη. Μας το είπε καθαρά ο ίδιος ο Κύριος. «Μακάριοι οι ελεήμονες ,ότι αυτοί ελεηθήσονται». Ο άνθρωπος σαν αδύνατος και αμαρτωλός έχει πάντοτε ανάγκη από το θείο έλεος. Ομως, όταν δε συγχωρεί και δε συμπαθεί τους άλλους στις δυστυχίες και στα δεινά τους, αντί του ελέους θα συναντήσει την κρίσι του Θεού. Γενικά η αρετή και η αγνή διάθεση προσελκύει το έλεος του Θεού. Κλείνει όμως η θύρα του ελέους σε αυτούς που το περιφρονούν με τη διαγωγή τους, με την αμέλεια, την αδιαφορία, την επιμονή στην αμαρτία.
Το έλεος του Θεού προσελκύεται με την προσευχή που γίνεται με πίστη. Σαν τη Χαναναία που είπε τόν πόνο της, που διηγήθηκε τη συμφορά της και φώναξε δυνατά « ελέησόν με Κύριε». Χρειάζεται προσευχή με πίστη σαν αυτή των τυφλών που φώναξαν το «ελέησον ημάς Υιέ Δαυίδ». Ζητούν μόνο έλεος, αφήνοντας στο Μεσσία να δώσει Αυτός κατά το θέλημά Του το έλεός Του. Και έλαβαν ακριβώς αυτό που είχαν ανάγκη. « Και ανεώχθησαν αυτών οι οφθαλμοί» . Χρειάζεται προσευχή σαν του Τελώνη που είπε εκείνο το «ιλάσθητί μοι τω αμαρτωλώ» και το έλεος του Θεού τον δικαίωσε.
Το «ελέησόν με» αποτελεί μιά ταπεινή αίτηση που σημαίνει: Κύριε λυπήσου με, δός μου άφεσιν αμαρτιών, διάλυσε το πνευματικό σκοτάδι, καθάρισε την ψυχή μου, δός μου τη λάμψη του θείου φωτός Σου, δός μου τη γνώση της αλήθειας Σου, στόλισε την ψυχή μου με αρετές, αλλά όλα αυτά όποτε και όπως θέλεις Σύ Θεέ μου, που γνωρίζεις το συμφέρον της ψυχής μου.
Όταν πλησιάζουμε έτσι το Θεό με τις προσευχές μας, επειδή είμαστε μικροί και ένοχοι, το μεγαλείο και η δικαιοσύνη Του μας φοβίζουν, αλλά η αγαθότης και η ευσπλαγχνία Του μας παρηγορούν και μας χαροποιούν.
Αδελφοί μου, το έλεος του Θεού είναι μιά μεγάλη ευεργετική δύναμις η οποία κατευθυνόμενη από τη σοφία και πραγματοποιούμενη με την παντοδυναμία του Θεού εκδηλώνεται κατά ποικίλους τρόπους, ώστε να υπηρετεί όλες τις ανάγκες μας. Δηλαδή, είτε μας βασανίζει η αρρώστια, είτε μας λείπει η αγάπη, είτε μας τριγυρίζουν οι πειρασμοί, είτε μας κυρίευσε η αμαρτία και στενάζουμε κάτω από το βάρος της, είτε μας απειλούν κίνδυνοι, είτε μας απασχολεί η διαγωγή ή η αποκατάσταση των παιδιών μας, είτε οποιοδήποτε άλλο ζήτημα αναστατώνει την ψυχή μας, άς ζητάμε το έλεος του Θεού και εκείνο θα έρχεται να μας λυτρώνει και να μας ενισχύει.
Χριστιανοί μου, ας ενώσουμε τη φωνή μας με εκείνη του ψαλμωδού. « Το έλεός Σου Κύριε καταδιώξει με πάσας τάς ημέρας της ζωής μου» Αμήν.
αρχιμ. Θεόφιλος Λεμοντζής