Μαρτύριο της συνειδήσεως
Η θεολογία του μαρτυρίου αναφέρεται κυρίως για την σωματική θυσία που υπέδειξαν οι μάρτυρες, αφού η πρώιμη θεολογία του μαρτυρίου βασίστηκε στα μαρτυρολόγια των χριστιανών των πρώτων αιώνων των διωγμών
Γιάννη Μιχαήλ
Όμως, υπάρχει και μια άλλη όψη της θεολογίας του μαρτυρίου που αναφέρεται στο μαρτύριο της συνειδήσεως για όσους χριστιανούς δεν θυσιάστηκαν σωματικά, αλλά μέσα από τον καθημερινό τους πνευματικό αγώνα διάγουν μαρτυρικό βίο. Αυτού του είδους οι μάρτυρες οι οποίοι έζησαν και ζουν σε ειρηνικά χρόνια εφαρμόζουν στην πράξη τον λόγο του Χριστού που αναφέρει ότι «ός άν απολέση την ψυχή αυτού ένεκεν εμού και του ευαγγελίου, ούτος σώσει αυτήν» (Μαρκ. 6,35).
Μάρτυρες δεν θα ονομαστούν μονάχα αυτοί που μαρτύρησαν σωματικά, αλλά και όλοι όσοι έζησαν χριστομίμητο και θεάρεσο βίο. Όποιος μαρτυρεί την χριστιανική αλήθεια, είτε με τον λόγο του είτε με τα έργα θα χρηματίσει και αυτός μάρτυρας. Επομένως, δεν κατατάσσει μονάχα ο θάνατος κάποιον ως μάρτυρα, αλλά και η πρόθεση για μαρτυρικό βίο.
Η Εκκλησία εξομοίωσε τους δύο αυτούς τρόπους μαρτυρίου και παρουσιάζει τα βραβεία που θα αποκομίσουν εξ ίσου. Αυτοί οι μάρτυρες της συνειδήσεως είναι όλοι όσοι αγωνίζονται πνευματικά είτε είναι κληρικοί, είτε μοναχοί, είτε λαϊκοί. Προσπαθούν να πετύχουν την χριστιανική τελείωση χρησιμοποιώντας τα καθημερινά προβλήματα και τις δυσκολίες του βίου τους για να καταστούν ως «φίλοι του Χριστού». Και φίλοι του Χριστού είναι όσοι υπέδειξαν την μέγιστη αγάπη προς Αυτόν.
Η οδός του μαρτυρίου της συνειδήσεως περιέχει τον αγώνα για την απόκτηση των αρετών και από την άλλη πλευρά τον αγώνα εναντίον της αμαρτίας και των παθών. Η Εκκλησία προβάλλει τις αρετές ως μέσο για την απόκτηση των επουρανίων στεφάνων. Για παράδειγμα, η ελεημοσύνη, οι ιδρώτες της προσευχής, τα δάκρυα της μετάνοιας είναι τα μέσα που οδηγούν στις αρετές τους μάρτυρες της συνειδήσεως, σε αντίθεση με τους μάρτυρες που θυσιάστηκαν σωματικά που χρησιμοποιούν τους σωματικούς πόνους, τα μαστιγώματα, τα πυρωμένα σίδερα.
Όλοι όμως οι επίγειοι αγώνες, αποσκοπούν στα ίδια βραβεία και στέφανους στην επουράνιο βασιλεία[1].
Η οδός του μαρτυρίου της συνειδήσεως αφορά και το λογισμικό μέρος του νου, διότι όλες οι πράξεις ξεκινούν από τους λογισμούς. Όταν οδεύει ο μάρτυρας της συνειδήσεως προς την απόδοση μίας αγαθής πράξης για απόκτηση κάποιας αρετής πρέπει να σκέφτεται με καλό λογισμό. Όπως όταν εισέρχεται σε περίοδο νηστείας να μην σκέφτεται την σωματική κόπωση και την στέρηση νόστιμων φαγητών, αλλά τα πνευματικά – ψυχικά οφέλη που αποκτώνται στην νηστεία. Ακόμα, όταν o μάρτυρας πράττει κάποια ελεημοσύνη να μην συμμερίζεται την δαπάνη των χρημάτων, αλλά την αποταμίευση επουράνιου μισθού.
Τα βραβεία των μαρτύρων είναι ισότιμα και μεγάλα ανεξαρτήτως της οδού που διένυσαν. Ο λόγος και η διάνοια δεν μπορούν να συλλάβουν το μέγεθος που προσμένει τους μάρτυρες του Χριστού. Μετά την απαλλαγή τους από τα επίγεια βάσανα η ψυχή τους συνοδεύεται από αγγέλους προς τον ουρανό και τους υποδέχονται με πολλή δόξα και τιμή, αφού ως αθλητές αγωνίστηκαν επιτυχώς στον στίβο είτε του μαρτυρίου είτε του βίου. Ακολούθως, οι Άγγελοι τους μεταφέρουν να προσκυνήσουν τον θρόνο του Δεσπότη Χριστού ο οποίος δεν τους δέχεται πλέον ως δούλους, μα ως φίλους του και τους αποδίδει τιμές. Εν τέλει, ο Χριστός ως φίλους Του για να τους αποδώσει την μέγιστη τιμή τους κατασκευάζει την δική τους οικία για να κατοικούν πλέον μόνιμα με την Αγία Τριάδα. Αυτό επιβεβαιώνει και ο λόγος του Κυρίου που αποκαλύπτει ότι «εν τη οικία του πατρός μου μοναί πολλαί εισίν (Ιω. 14,2) που δείχνει ότι τους «φίλους» Του ο Χριστός τους βάζει να κατοικήσουν κοντά του, αφού τους ετοιμάζει τον δικό τους τόπο κατά το «εάν πορευθώ και ετοιμάσω υμίν τόπον, πάλιν έρχομαι και παραλήψομαι υμάς προς εμαυτόν, ίνα όπου ειμί εγώ, και υμείς ήτε (Ιω. 14, 3).
Ησυχαστήριο Αγίας Τριάδος
