Πολύς λόγος γίνεται τον τελευταίο καιρό για την κοινωνική αλληλεγγύη. Φορείς αλλά και ιδιώτες προσπαθούν, όλο και περισσότερο, αυτή την ιδέα να την ενεργοποιήσουν για το καλό της κοινωνίας μας.
Βέβαια, η διάθεση προσφοράς, ιδιαίτερα στους δύσκολους καιρούς της ατομοκεντρικής εποχής μας, δεν πρέπει να αφήνει κανέναν ασυγκίνητο. Όμως, πολλές φορές, πέφτουμε σε μία καλοστημένη παγίδα αυτοπροβολής και αυτοïκανοποιήσεως, που ξεφεύγει από τον ευαγγελικό λόγο o oποίος λέει: «μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιεί η δεξιά σου» ή, από την γνωστή παροιμία του θυμόσοφου λαού μας, «κάνε το καλό και ρίξτο στο γυαλό».
Κάποτε, ένας Γέροντας, βλέποντας στο ναό γραμμένα τα ονόματα δωρητών κάτω από κάποιες εικόνες, μού είπε σε αυστηρό τόνο ότι εάν διαφημιζόμαστε εδώ στη γη, δυσφημιζόμαστε στον ουρανό. Θεώρησα τότε κάπως παρατραβηγμένα τα λόγια αυτά, με την σκέψη ότι εάν π.χ. έχουμε την δυνατότητα να κάνουμε μία δωρεά, καλό θα είναι να δημιουργείται μία ευγενής άμιλλα σε κάποιους συνανθρώπους μας, ούτως ώστε να μιμηθούν τέτοιες πράξεις και να τις επαναλάβουν. Δεν είναι όμως έτσι πάντα τα πράγματα. Πολλές φορές βοηθάμε, κινούμενοι από καθαρά εγωιστικούς σκοπούς και με φανερή τη διάθεση της κενοδοξίας. Θέλουμε να μας εγκωμιάζουν και να μας επαινούν, λησμονώντας ότι τα κριτήρια του Θεού είναι διαφορετικά από τα δικά μας κριτήρια.
Ο Θεός βλέπει διαθέσεις και προθέσεις και αξιολογεί, ενώ εμείς βλέπουμε ρηχά και επιφανειακά τα πράγματα κάποιες φορές μάλιστα μόνο προς το «θεαθήναι τοις ανθρώποις». Είναι πολύ χαρακτηριστική η παρακάτω διήγηση που δείχνει ακριβώς την αληθινότητα των παραπάνω λόγων.
Σε ένα μέρος οι άνθρωποι θέλησαν να κτίσουν ένα μεγαλοπρεπή ναό για να αγιάζονται και να τελούν τις ακολουθίες τους. Όποιος βέβαια θα πρόσφερε τα περισσότερα για να τελειώσει πιο γρήγορα ο ναός, θα γραφόταν το όνομα του στα προπύλαια, από το χέρι του Θεού με ανεξίτηλα γράμματα. Όλοι βοηθούσαν, μα περισσότερο απ’ όλους ο βασιλιάς, ο οποίος ήταν πολύ πλούσιος. Θεωρούσαν, λοιπόν, σίγουρο ότι το δικό του όνομα θα γραφόταν στα προπύλαια, ως ένδειξη της μεγάλης του προσφοράς για την ανέγερση του ναού.
Όταν τελείωσαν, με την βοήθεια του Θεού, όλες οι εργασίες, είδαν όλοι με μεγάλη έκπληξη ότι το χέρι του Θεού έγραψε ένα τελείως άγνωστο όνομα, μιας άσημης γριούλας. Ο βασιλιάς θέλησε να ψάξει τον λόγο. Κάλεσε, λοιπόν, αυτή την γριούλα για να την ρωτήσει τι ήταν αυτό που πρόσφερε στο ναό και οδήγησε το Θεό στην απόφαση να γράψει το όνομά της με ανεξίτηλα γράμματα. Εκείνη, με απλότητα αλλά και αμηχανία, είπε: Δεν έκανα κάτι ιδιαίτερο, άλλωστε, δεν έχω χρήματα για να βοηθήσω, απλά όταν έβλεπα στην ανηφόρα να έρχονται φορτωμένα τα βοïδάμαξά σου, βασιλιά μου, και βογκούσαν, εγώ πήγαινα τα χάιδευα και έδινα σανό για να φάνε και να συνεχίσουν. Αυτό μόνο έκανα, γιατί ένοιωθα ότι μ’ αυτό τον τρόπο μπορώ να βοηθήσω! Ο βασιλιάς ευχαρίστησε την απλή αυτή γυναίκα, που τον βοήθησε να γίνει ακόμη πιο σοφός!
Τελικά, μόνο όταν ο Θεός βλέπει τις καρδιές μας να είναι γεμάτες από ανιδιοτελή αγάπη ευφραίνεται! Στα μάτια Του δεν αστράπτει και δεν λάμπει ποτέ η ποσότητα αλλά η ποιότητα, που είναι αποτέλεσμα της εσωτερικής διεργασίας που κάνει ο καθένας στον εαυτό του.
Είναι αναμφισβήτητα δύσκολες οι εποχές, ιδιαίτερα τον τελευταίο καιρό με την οικονομική και ενεργειακή κρίση που μαστίζει όλους μας, είτε σε ατομικό είτε σε κοινωνικό επίπεδο. Ας μην ξεχνούμε, όμως, ποτέ ότι όπου και αν προσφέρουμε, όσο ελάχιστο κι αν είναι αυτό, πάντα πρέπει να συνοδεύεται από την ανυπόκριτη αγάπη, από την αγαθή προδιάθεση και από τα αγνά μας ελατήρια. Τότε σίγουρα θα πιάσει τόπο!
Άλλωστε, η αγαθή προαίρεση έχει τεράστια βαρύτητα στην ελεημοσύνη. Ο σκοπός δηλαδή, ο τρόπος συνάμα, και η αντίδοση αυτού που ελεεί. Προς αυτό, ο Ιερός Χρυσόστομος συμβουλεύει ότι, ακόμη και όταν ζητούμε τον Παράδεισο ως αντάλλαγμα στην ελεημοσύνη, αυτή η πράξη ζημιώνει τον άνθρωπο, γιατί στηρίζεται σε μια συμφεροντολογική σχέση με τον Ουρανό. Επομένως, κάθε πράξη αγαθοεργίας και ελεημοσύνης πρέπει να εμφορείται από καθάρια αγάπη και τρόπο άδολο, αλτρουϊστικό, ιερό και άγιο.